Sigara içen her 5 kişiden biri KOAH hastası

Özellikle sabahları ortaya çıkan kronik öksürük ve balgam, genellikle sigaranın doğal bir sonucu olarak görülüp, önemsenmiyor. Oysa bu yakınmalar sigara içen her 5 kişiden birinde görülen ve ülkemizde 3. sırada bulunan ölüm nedeni olan KOAH hastalığının ilk belirtileri olabiliyor.
Kronik Obstrüktif (tıkayıcı) Akciğer Hastalığı kelimelerinin baş harflerinden oluşan KOAH, hava yollarının ilerleyici ve kalıcı tıkanıklığını ifade ediyor. Kronik bronşit ve amfizem gibi 2 ayrı hastalığın bileşiminden oluşan KOAH, dünyada 4. ülkemizde ise 3. sırada ölüm nedenini oluşturuyor. Bunun en önemli sebebi ise ülkemizde 40 yaş üstü her 5 kişiden birinde görülen KOAH’ın gerek dünyada, gerekse ülkemizde yeterince bilinmemesi. Zamanında tanı konulamadığı için de tedavisinde yetersiz kalınıyor.
Acıbadem Kozyatağı Hastanesi’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Ceyda Erel Kırışoğlu, KOAH’ın ilk belirtileri olan inatçı öksürük ile balgam şikayetinde mutlaka bir doktora başvurulması gerektiğine dikkat çekti. Kırışoğlu, “Çünkü erken dönemde, sigaranın bırakılması ile belirtiler gerileyebiliyor ve hastalığın ilerlemesi önlenebiliyor. Bunun aksine geç kalındığında ise hasta yatağa bağımlı hale gelebiliyor ve hayatını kaybedebiliyor.” dedi.

EN ÖNEMLİ NEDENİ: SİGARA BAĞIMLILIĞI
Kırışoğlu, sigara ve KOAH ilişkisini şu sözlerle özetledi: “KOAH gelişiminde en önemli neden; sigara bağımlısı olmak. Sigara dumanında bulunan zararlı gaz ve partiküller akciğerlerde, hatta tüm vücutta hücre savaşının gelişimine neden oluyor. Bu savaş da havayollarında kalıcı daralma, artan balgam yapımı ve akciğer dokusunun harap olması ile sonuçlanıyor. Sigara içenlerde KOAH gelişme riski yüzde 20 gibi yüksek bir oranda seyrediyor. Yaşın ilerlemesiyle birlikte bu oranda artış görülüyor. Aynı şekilde pasif olarak sigara dumanına maruz kalınması da KOAH gelişme riskini arttırıyor. Öyle ki haftada 40 saatten fazla ve 5 yıldan uzun süreli sigara dumanına maruz kalan kişilerde KOAH gelişme riski yüzde 50 oranında artıyor. Nadiren ailesel olarak alfa1 antitripsin adı verilen bir enzim eksikliği, ev içinde odun, odun kömürü, gibi ürünlerin yakılması sonucu çıkan zehirli gazların solunması, ayrıca çevresel ve mesleksel olarak çeşitli gaz ve dumana maruz kalmak da KOAH’tan sorumlu tutuluyor.”

İLK BELİRTİLERİ ÖKSÜRÜK VE BALGAM
KOAH’ın temel olarak 3 belirti ile ortaya çıktığını kaydeden Kırışoğlu, “Bunlar; öksürük, nefes darlığı ve balgam çıkarma. Hastalığın ilk belirtilerini kronik öksürük ve balgam oluşturuyor. Başlangıçta öksürük seyrek ortaya çıkarken veya sadece sabahları gelişirken aylar, yıllar içinde şiddetleniyor ve gün boyunca devam eder hale geliyor. Astım hastaları gibi KOAH hastalarında da ıslık çalar gibi hışıltılı solunum veya göğüste sıkışıklık hissi görülebiliyor. Nefes darlığı ise daha ileriki dönemlerde ortaya çıkıyor. Hastalar nefes darlığını tıkanma, hava açlığı, nefes almada zorluk, çabuk yorulma, nefes alamama veya verememe olarak tanımlıyor. Nefes darlığı genellikle solunum fonksiyonlarının yarısı kaybedildikten sonra hissediliyor. Başlangıç döneminde sadece eforla ortaya çıkarken, hastalık ilerledikçe giyinip soyunmak, tıraş olmak, yemek yemek gibi çok basit günlük aktivitelerde, hatta istirahat halinde bile nefes nefese kalınmasına yol açabilecek şiddete ulaşabiliyor.” ifadelerini kullandı.

KALP YETMEZLİĞİNE NEDEN OLABİLİYOR!
Akciğerde aşırı derecede hava hapsi olduğunda göğüs kafesindeki kaslar da solunuma katılabildiğini söyleyen Kırışoğlu, “Adeta koşarken harcanan enerjiye denk enerji tüketimi sadece nefes alıp vermede kullanılıyor. Bu nedenle bazı KOAH hastalarında ciddi kas gücü kaybı, zayıflama ve aşırı zayıflık gelişiyor. KOAH’a bağlı sağ kalp yetmezliği geliştiğinde ise bacaklarda aşırı derecede ödem, boyun damarlarında belirginleşme ve düz yatamama gibi sorunlar ortaya çıkıyor. Ayrıca hastalarda uykuya meyil, saçma bilinçdışı konuşmalar, gözlerde kızarıklık ve dudaklarda morarma gibi belirtiler de görülebiliyor.” bilgisini verdi.
KOAH’ın erken teşhisinin önemli olduğunu vurgulayan Kırışoğlu, şöyle konuştu: “Özellikle sigara içenlerde kronik öksürük, nefes darlığı ve balgam çıkarma sorunu olan her hastanın solunum fonksiyon testi, yani spirometri ile değerlendirilmesi erken tanıda büyük önem taşıyor. Test sonucuna ve hastanın yakınmalarına göre KOAH hafif, orta, ağır ve çok ağır olarak 4 ayrı grupta değerlendiriliyor. Bu test hem KOAH tanısının konmasında hem de tedavi ile hastalığın seyrinin takibinde büyük önem taşıyor ve mutlaka uygulanması gerekiyor. Akciğer röntgeni, gerektiğinde biyokimya ve kan sayımı gibi testler, atar damarda oksijen ve karbondioksit ölçümü için arter kan gazı çalışılması gerekebiliyor.”

TEDAVİDE İLK ADIM SİGARAYI BIRAKMAK
KOAH tedavisinde ilk adımın sigarayı bırakmak olduğunu belirten Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Ceyda Erel Kırışoğlu, “Erken dönemde, tedavi ile hastalığın ilerlemesi ve yakınmaların azalması sağlanıyor. Hastanın yaşam kalitesi artıyor ve süresi uzuyor. Ancak tedavide geç kalındığında hastanede veya yoğun bakım ünitelerinde tedavi gereksinimine neden olabilecek atak adı verilen ara kötüleşmeler olabiliyor.” uyarısında bulunuyor. Bu dönemde altta yatan nedene bağlı uygulanan tedavinin yanı sıra KOAH’ta kullanılan nefes açıcı, havayolundaki iltihabı azaltan ve nefes yoluyla uygulanan tedavilere de başvuruluyor. Antibiyotik, balgamı yumuşatan ilaçlar, su tuz dengesinin kontrolü, kanda pıhtılaşmayı engelleyecek tedaviler de uygulanıyor. Hastanın durumuna göre oksijen tedavisi, maske ile basınçlı hava uygulamaları, gerektiğinde ise solunumu birebir yapan mekanik ventilatörler ile tedavi uygulamaları yapılıyor. Ağır KOAH hastalarının mutlaka beslenme düzeni açısından da bilgilendirilmeleri gerekiyor. Bu hasta grubuna yağdan, karbonhidrattan ve süt ile balık gibi fosfordan zengin ürünler öneriliyor.” dedi.