Sinestezi ne demek? Tanı ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Sinestezi türleri kişiler için genetik faktörün etkisine bağlı olarak değişkenlik gösteren bir dizi işlev farklılığıyla ile belirlenir. Yani bazı kişiler sinestezi etkisi altında konuşma sırasında kelimeleri fark etmeden sık tekrar edebilir. Kimisi de matematiksel algısını geliştirmiş ve algı özelliklerini mükemmel bir şekilde kullanabilir. Sinestezi durumunu yaşıyorsanız veya yakın çevrenizden biri bu sorunla karşı karşıya ise yazımıza mutlaka göz atın!

Sinestezi Nedir?

Birleşik duyu olarak bilinen sinestezi tıpta birden fazla kanaldan uyarılan duyuların bütününü oluşturur. Duyular istemsizce sürekli olarak aynı şekilde oluşabilir. Kişiler benzetmelerden sıklıkla behsedebilir ve algı merkezi nesnelerin yorumlamalarını farklı şekillerde ortaya çıkarabilir. Bir nesne sinestezi etkisi altında bir kişi için renk veya doku farklılıkları ile tanımlanabilir. Duyular üzerinde etki gösteren sinestezi aslında bir hastalık olarak bilinir. Fakat detaylı incelemeler hastaların kendilerini gizlemesi sonucu veya bu hastalığın hiç farkında olmayışı sebebiyle yapılamamaktadır.

Sinestezi Hastaları Nasıl Davranır?

Sinestezi hastalığı beyinde birçok duyuyu kontrol altına aldığı için her hastada aynı belirtiler gözlenmeyebilir. Hastaların benzerlikleri hatırlama ve benimseme duygularının gelişmesi ile başlayabilir. Yani bebeklik ve çocukluk çağından beri kişilerde bir takım değişimler görülebilir. Bu değişimler sinestezi hastasının insanları tanımlamada görseli işitsel veya bir olgu/nesne durumu şeklinde ifade etmesiyle açıklanabilir.

Sinestezi hastalığında hastalar diğer insanlardan çokta farklı davranmayabilir. Ancak konusunda uzman bir hekim bazı belirtileri sinestezi ile örtüştürerek kişiden sinestezi testi isteyebilir. Test için bir dizi tahlil veya görüntüleme tetkiklerine başvurulabilir.

Dış görünümü veya konuşmasıyla tamamen normal bir hayat süren sinestezi hastaları aslında duyularını nasıl kontrol altına aldığını bilir ve bunu farkında olmadan yapar. Bu yüzden kendilerinde herhangi bir hastalık belirtisi görmez. Kişiler hasta olduğunun bile farkında değildir.

Sinestezi Belirtileri Nelerdir? Hastalık En Çok Kimlerde Görülür?

En çok sinestezi belirtileri solak ve çift el kullanan kadınlarda daha sık görülmektedir. Tıpta bu hastalığın genetik faktörlere dayandığı ciddi analizlerle ortaya konmuştur. Bu yüzden sinestezi hastalarının durumunu incelemeye başlamadan önce uzman hekim bireyin hasta geçmişini sorgulamalıdır. Bu hastalığın dünya üzerinde 20.000’de 1 kişide görüldüğü bilinmektedir. Bu sebeple genetik etkiler altında olmayan kişilerde sinestezi hastalığı bulunması pek de mümkün değildir.

Sinestezi hastaları aslında normal bir beyin fonksiyonuna sahiptir. Fakat duyularını kontrol etmeleri diğer hastalardan farklı olduğu için bu durumu anlamaları biraz zaman alabilir. Küçük yaşlarda sinestezi hastası olan bir kişinin bu durumu anlamlandırması ileriki yaşlarda gerçekleşebilir. Bu sebeple yetişkinler sinestezi hastalığında daha bilinçli davranabilir.

Sinestezi Hastalarının Ortak Yönleri

Hastaların çok gelişmiş bir matematiksel zekası vardır. Sinestezi hastaları mekansal algı fonksiyonlarını da mükemmel bir şekilde kullanabilir. Sayısal mantıkları çok gelişmiştir. Bu sebeple rakamlarla arası iyidir. Mekansal algının her biri için renk dilimleri çok gelişmiştir. Yani bir durumu, bir kişiyi veya bir olayı yorumlarken renkleri kullanmayı çok iyi bilirler. Tanımlamalarında ve matematiksel işlemlerde renk çeşitlerini kullanabilir.

Beynin sol lobunda gelişen bir hastalık olduğu düşünülmektedir. Yinede kesin bir tanım yapılamamaktadır. Çünkü hastaların MR görüntüleri ve diğer sonuçları rutin muayenede normal çıkar. Sinestezi hastaların tümünde bu durum görülür. Bilincin yüzeyine yansıyan beyin fonksiyonları, sinestezi hastalarında güçlü duyulara bağlanır.

Sinestezi Özellikleri Nelerdir?

Kendinizde veya bir tanıdığınızda bu belirtileri görüyorsanız sinestezi hastalığından şüphe edebilirsiniz;

• Hastalarda yön duyuları çok zayıftır, sağ veya sol gibi kavramları karıştırabilirler,
• Nesneleri genellikle 3 Boyutlu şekilleriyle hatırlarlar, hafızalarına kaydettikleri görüntüleri kolay kolay unutmazlar,
• Zeka seviyesi oldukça yüksek olan sinestezi hastaları bazen çok basit hesaplamaları bile yapamayabilir. Bu durum toplum arasında hayıflanabilir fakat hastaların tümünde sıklıkla rastlanır,
• Hafızası çok iyi olan sinestezi hastaları geçmişi çok net bir şekilde hatırlayabilir,
• Herhangi bir ruhsal veya beyinsel bir hastalıkları bulunmaz, sinestezi bir hastalık olarak geçse de kişilerin fiziki durumlarına olumsuz bir katkı sunmaz bu sebeple yaşam boyunca herhangi bir sorun yaşatmadan sadece kişilerde algı bozulmalarına neden olur.
• Sinestezi hastalarının çoğunda disleksi, dikkat eksikliği gibi sorunlar görülebilir. Dikkat eksikliği hastaların istemsizce gerçekleştirdiği bir durumdur. Bu durumdan kurtulmaları zaman alabilir.
• Hastaların tümünde yaşanmışlık hissi oldukça ağır basar. Deja vu olarak bilinen bu his hemen her durumdan veya olaydan sonra sinestezi hastalarında ortaya çıkar.
• Bazı sinestezi hastaları nadirde olsa rüyalarında yaşanacak olayları görebildiğini söyler. Bu durum tıp literatüründe geçmez.
• Sinestezi hastalarının ciddi oranda 6. Hisleri kuvvetlidir. Olaylar karşısında temkinli ve soğukkanlı duruşlarını bozmadan çözüm odaklı düşünebilirler.
• Yine hastaların büyük bir çoğunluğunda Migren atakları gün içinde kendini tekrarlayabilir. Bazı sinestezi hastalarında bu durum yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyecek kadar ciddi olabilir.
• Beraber algılama yeteneği bulunan sinestezi hastalarında bir durum başka insanlar için tek bir şeyi çağrıştırırken, kendileri bu durum karşısında birden fazla şekilde durumu anlamlandırılabilir.
• Genelde konsantrasyon bozukluğu yaşayan sinestezi hastaları basit bir konuda bile çok karmaşık düşüncelere dalabilir.
• Çok hassas bir problem çözme yetenekleri bulunduğu için bir işe odaklanırken her açıdan irdeler ve sonuca ulaşmaları zaman alabilir.