Şizofreni hastalığının şifresini bir Türk çözdü
Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) öğretim üyesi Prof. Dr. Tayfun Uzbay ve ekibi, dünyada 60 milyon, Türkiye'de ise yaklaşık 700 bin şizofreni hastası ve yakınları için umut ışığı olacak bir buluşa imza attı. Yapılan 5 yıllık araşma sonucunda beyindeki 'agmatin' isimli nürokimyasalin şizofrene yol açtığını belirleyen ekibin başkanı Prof. Dr. Uzbay, deney hayvanları üzerinde gerçekleştirilen bu önemli buluşun insanlarda etkili olup olmadığının ileri klinik araştırmalar sonucunda ortaya çıkacağını vurgulayarak, bunun büyük bir yatırımı ve çalışmalara devam etmeyi gerektirdiğini kaydetti.
GATA Tıbbi Farmakoloji ABD Başkanı Prof. Dr. Ecz. Kıdemli Albay Tayfun Uzbay başkanlığındaki 4 kişilik Türk bilim heyeti, "Agmatin ve Şizofren" adı verilen 5 yıllık bir araştırma gerçekleştirdi. Sıçanların deney hayvanı olarak kullanıldığı araştırmada, beyindeki 'agmatin' isimli nürokimyasalin şizofrene yol açtığı tespit edildi. Prof. Dr. Uzbay, bugün GATA'da düzenlediği basın toplantısında, kamuoyunda büyük yankı uyandıran buluşun detaylarını anlattı. Dünyada 60 milyon, Türkiye'de ise yaklaşık 700 bin şizofreni hastası bulunduğunu ifade eden Uzbay, şizofreniyi 'sinir hücrelerinin gelişim sürecinde bozukluk ile karakterize bir beyin hastalığı' olarak tanımladı.
Şizofrenin beynin 'algı', 'düşünce' ve 'duygulanım' gibi neredeyse tüm fonksiyonlarında bozukluğa neden olarak karmaşık bir tablo ortaya çıkardığını anlatan Uzbay, anne karnındaki komplikasyonlar, göçmen olma, düşük sosyoekonomik koşullar, sosyal çekinme gibi birçok nedenin şizofreniye yol açtığını kaydetti.
Şizofreni hastalığıyla ilgili araştırmalar yapan tüm bilim insanlarının "Ne oluyor da şizofreni oluyor?" sorusuna cevap aramaya çalıştığını anlatan Uzbay, "Her gün beynimize dışarıdan birçok uyarılar geliyor. Bu uyarıları gözümüzle görüyor, kulağımızla duyuyor ve algılıyoruz. Bu uyarılar beyinde filtreden geçiyor. Beynimiz bu uyarıları filtreliyor, yani kodluyor. Şizofren hastalarında bu filtreleme tam gerçekleşmiyor" dedi.
Uzbay, etik kurallarla kobay hayvanı sıçanlar üzerinde gerçekleştirilen araştırmada agmatinin şizofreniye yol açtığının belirlendiğini ifade ederek, "Kanda veya beyin omurilik sıvısında agmatini tayin edebilecek bir kit veya yöntem şizofreni erken tanısına ve tedavinin seyrini değerlendirmeye yardımcı olabilir. Doğrudan agmatin blokörü bir ilaç yoktur. Ama agmatin sentezini bloke eden üç ilaç vardır; bunlar tarımda parazit ve mantar öldürücü olarak kullanılıyor" şeklinde konuştu.
Uzbay, buluşun insanlarda etkili olup olmadığının ileri klinik araştırmalar sonucunda ortaya çıkacağını vurgulayarak, bunun büyük bir yatırımı ve çalışmalara devam etmeyi gerektirdiğini kaydetti. Prof. Dr. Uzbay, elde ettikleri bulguların şizofreninin tanı ve tedavisine net ve etkili kanıtlar sunduğunu belirterek, ancak bunların dikkatli, bilimsel ve etik değerlere saygılı biçimde ifade edilmesi gerektiğinin altını çizdi. Şizofrenin sıkıntılı bir hastalık olduğunu hatırlatan Uzbay, şöyle devam etti:
"Hasta ve hasta yakınlarına medyatik olma veya meşhur olma egosunu tatmin etme uğruna yöntem ve ilaçların bugünden yarına tedaviye girecekmiş imajı vermemeliyiz. Bu etik olmadığı gibi bilimsel kurallara da uymaz. Hasta ve yakınlarına bu konuda ciddi anlamda bir şeyler yapıldığı ve umutsuzluğa kapılmamaları yolunda net bilgiler verilmeli ve çalışmalarımızdaki istikrar ile bu umutları hep taze tutmalıyız. Bu bulguların ileri preklinik araştırmalarla teyit edilip, klinik araştırmalara geçmesi gerekiyor. Bu büyük yatırımı ve çalışmalara devam etmeyi gerektiriyor. Tercihen Türk ilaç endüstrisinin buna ilgi göstermesi ve ilacın üretimi için elini taşın altına sokmasını bekliyoruz."
Prof. Dr. Uzbay, araştırma ekibinin ve GATA'nın araştırmaları yürütürken hiçbir ticari kaygı içinde olmadığını vurgulayarak, araştırmaya başından beri destek veren TÜBİTAK ile imzaladıkları bir sözleşme olduğunu, hiç kimsenin izin almadan bu çalışmaları kullanamayacağını kaydetti. Uzbay, araştırmanın GATA Psikofarmakoloji Araştırma Ünitesi'nde yapıldığını, Türk Patent Enstitüsü'nden patent alındığını, araştırmanın birçok uluslararası ciddi yayın organında yayınlandığını kaydetti. Toplantı sonunda gazetecilerin sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Uzbay, buluşları sonunda üretilecek ilacın Türk ilaç sanayisi tarafından üretilmesinin Türkiye'deki hastalara ekonomik olarak büyük kolaylıklar sağlayacağını belirterek, "Bu ilacı dışarıdaki ilaç sanayi üretirse ilaç mevcut piyasadaki şizofreni ilaçlarından daha pahalı olması kaçınılmaz olacaktır" dedi. Araştırma sonucunun kamuoyuna yansımasıyla çok sayıda şizofreni hastası ve yakınının kendisini arayarak ayrıntılı bilgi aldığını anlatan Uzbay, "Ben bu insanların aşırı ilgisinden rahatsız değilim. Onlarla konuşurken sıkıntılarını yüreğimde hissettim. İlacın ne zaman piyasaya çıkabileceğini öngörmem çok güç. Ancak bu araştırma sadece bizimle sınırlı kalmamadır" diye konuştu.
