Son dakika haberi: Dünya Ukrayna'dan tahıl ihracatı sorununun kıtlığa ve gıda krizine yol açacağından endişelenirken Bakan Çavuşoğlu, Lavrov ile ortak basın toplantısında krizin çözümüne ilişkin değerlendirmelerini paylaştı. "Gemilerin denetlenmesi dahil BM, Rusya, Ukrayna ve Türkiye arasında oluşturulabilecek bir mekanizma ve işbirliğini içeren bir plandan bahsediyoruz" diyen Çavuşoğlu, planı makul ve uygulanabilir bulduklarını dile getirdi. Lavrov da "Ukrayna limanlarından çıkan gemilerin güvenliğini sağlamak için her türlü çalışmaya hazırız" dedi ve " Bunu Türk mevkidaşlarımızla el ele yapmaya hazırız" ifadelerini kullandı. Tahılların limanlardan çıkışıyla ilgili soru üzerine Lavrov "Zelenski’nin sadece talimat vermesi gerekiyor o kadar" sözleriyle yanıt verdi.
Bakan Çavuşoğlu, Rus mevkidaşı Lavrov ile Ankara'da bir araya geldi. Çavuşoğlu ve Lavrov, görüşmenin ardından Cumhurbaşkanlığı Külliyesi Sergi Salonu'nda ortak basın toplantısı düzenledi. Çavuşoğlu, yaptıkları görüşmede ikili ve bölgesel konuları ele aldıklarını belirterek, "Verimli görüşmeler gerçekleştirdik. Bölgesel konularda gündemimizin başında Ukrayna geliyor. Savaş başlayalı 3,5 ay oldu, savaşın yol açtığı insani kayıpların ve yarattığı tahribatın giderek arttığını üzülerek görüyoruz. Türkiye'nin savaşın başından bu yana ortaya koyduğu ilkeli tutum herkesin malumu. Savaşın müzakereler yoluyla sona erdirilmesine yönelik yoğun çaba harcadık ve harcamaya devam ediyoruz. Tarafların 29 Mart'ta İstanbul'da yaptıkları görüşmelerde anlamlı ilerleme sağlanmıştı. Ancak ardından yaşanan gelişmeler maalesef müzakereleri ikinci plana itti. Halbuki sürdürülebilir bir barışın temeli atılabilirdi. Biz halen bu tutumumuzu Türkiye olarak koruyoruz" dedi.
Bakan Çavuşoğlu, müzakerelere ilişkin "Savaşın bir an önce müzakereler yoluyla sona erdirilmesi tüm bölgemizin ve insanlığın yararına olur. Bu konudaki düşüncelerimi açık şekilde bugün Sergey ile paylaştım. Geçtiğimiz haftalarda müzakerelerden uzaklaşma olmuştu fakat son günlerde gerek Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'nin yaptığı açıklamalar gerek bizim yaptığımız temaslarda tekrar müzakerelere dönme konusunda bir zeminin olabileceğini görüyoruz. Her iki taraf da bu konuda mutabık kalırsa biz de kolaylaştırıcı rol üstlenen bir ülke olarak üzerimize düşeni yapmaya hazırız" diye konuştu.
Çavuşoğlu, Ukrayna ve Rusya'dan dünyaya ihraç edilecek tahıl ürünleriyle ilgili şöyle konuştu:
"Tabi savaşın özellikle Karadeniz'deki seyrüsefer güvenliği ve ticaretin ötesinde daha geniş bir planda yarattığı sorunları da ele aldık. Bunların içinde en öncelikli konu Ukrayna'dan ve Rusya'dan ihraç edilecek ürünlerin önündeki engellerdir. Ukrayna tahılının uluslararası piyasaya ihraç edilebilmesi için çeşitli fikirler ortaya çıktı ve en son Birleşmiş Milletler'in bir planı var. Bu konuda gemilerin denetlenmesi dahil Birleşmiş Milletler, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Türkiye arasında oluşturulabilecek bir mekanizma ve iş birliğini içeren bir plandan bahsediyoruz. Biz Türkiye olarak bu planı makul buluyoruz ve uygulanabilir bir plan olarak görüyoruz. Oysa bu ürünleri taşıyacak gemilerin sigorta edilmesi, lojistik konular, limanlara ulaşabilmesi, verilecek servisler ve ödemelerle ilgili yani bankacılıkla ilgili işlemler konusunda da gerekli adımların atılması gerektiğini düşünüyoruz. Yani dünyanın hem Ukrayna hem de Rusya Federasyonu'nun ihraç edeceği ürünlere ihtiyacı varsa bunun önünü hep birlikte açmamızda fayda var, diye düşünüyoruz. Önemli olan ortak anlayışa dayanan bir mekanizmanın tesis edilmesi. Yine gemilerin güvenli bir şekilde seferine devam edebilmesi için alınacak tedbirlerin de bu mekanizma içinde görüşülmesinde fayda var. Teknik düzeyde hazırlıkların bir an evvel tamamlanmasını arzu ediyoruz. Bu mekanizmanın hayata geçirilmesinin faydalı olacağını düşünüyoruz."
Bugün sadece Ukrayna'daki savaşı ya da ürünlerin ihracatı önündeki engellerin kaldırılmasını konuşmadıklarını diğer bölgesel konuları da ele aldıklarını kaydeden Çavuşoğlu, "Suriye bunlardan bir tanesi, Libya'daki son gelişmeleri de ele aldık. Farklı görüşlerimiz olsa da yakın iş birliği içinde çalıştığımız bir ülkedir Rusya Federasyonu. Özellikle Astana formatıyla Suriye'de siyasi bir çözüm bulma çabamız devam ediyor. En son Anayasa Komisyonu'nun 8'inci toplantısının başarısızlıkla sonuçlanmasında da gördük ki rejim siyasi çözüme yanaşan taraf değil. Diğer taraftan Suriye'nin kuzeyinde bize yönelik PKK/YPG'nin artan tehdidi var. Bu tehdide karşı tedbir almamız gerekiyor. Daha önce AB ve Rusya ile Ekim 2019'da vardığımız mutabakatlar var. Bunların da uygulanması konusunu ele aldık. Suriye'nin sınır bütünlüğü, toprak bütünlüğünün korunması gerektiğini bir kere daha vurgulandı, burada da vurguluyoruz. Bu terör örgütlerine müsaade edilmemesi gerekiyor. Diğer taraftan yine Libya'daki durumu ele aldık. Libya'da istikrarın tam olarak tesis edilmesi için herkesin katkı sağlaması gerekiyor. Biz artık geçmişte olduğu gibi ülkeler arasında da rekabetin olmasını istemiyoruz. Her zaman meşruiyetten yana olduk. Ülkenin bir an önce demokratik şeffaf bir seçime hazırlanması gerektiğini düşünüyoruz. Diğer taraftan Kafkasya'da özellikle 3+3 formatını ve Kafkasya'da Azerbaycan-Ermenistan arasındaki normalleşmeyi, Türkiye ile Ermenistan arasındaki normalleşmeyi ele aldık ki bu konuda Rusya Federasyonu'nun verdiği destek için kendilerine teşekkür ediyoruz" diye konuştu.
Bakan Çavuşoğlu, Afganistan konusunu da ele aldıklarını belirterek, "Orta Asya'da iş birliğimizi nasıl geliştirebiliriz, bunları da aynı şekilde ele alma imkanımız oldu. Aynı zamanda ikili ilişkilerimizde de ticaretin önündeki engeller, lojistik konuları da ele alma imkanımız oldu. Tüm zorluklara rağmen ikili ilişkilerimizin ve ticaretin de artarak devam ettiğini bu vesileyle söylemek isterim. Enerji alanında, nükleer enerji santrali Akkuyu'dan bahsediyorum ve diğer attığımız ve atacağımız adımlar var. Bunları ele aldık. Heyetlerimiz dün ve daha öncesinde görüşmeleri zaten gerçekleştirdiler. Görüşmelere devam edeceğiz. Ayrıca karşılıklı ziyaretlerle tüm bu konuları, ikili konuları ve bölgesel konuları da birlikte ele almaya devam edeceğiz. Bizim en büyük arzumuz Ukrayna'da kalıcı bir barışın tesis edilmesi ve bu yönde atılacak adımlara da her türlü desteği vereceğiz" dedi.
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov da görüşmeye ilişkin şunları söyledi:
"Ülkeler arasındaki ilişkilerimiz olgun bir partnerlik döneminden geçiyor. Karşılıklı saygı ve yarar temellerine dayanıyorlar. Elbette ilişiklerimizin bu kadar hızlı gelişmesinin lokomotifi liderlerimiz arasındaki diyalogdur. Liderlerimiz 9 defa telefon görüşmesi yaptılar. Yatırım, ekonomik alanlarında konuları ele alma fırsatı bulduk. Ticaret hacmimiz ocak-mart aylarında iki misli arttı. 14 milyar dolara ulaştı. Ticaretimizi milli paralarla yapabilmek için ciddi perspektiflerimiz, potansiyelimiz var. Uluslararası konuların arasında elbette ilgi odağımız Ukrayna meselesiydi. Bir kez daha mevcut problemlere dikkatini çektim Türk mevkidaşımızın. Bizim ülkemizin güvenliğini tehdit eden birtakım problemler oluştu sınırımızda. Bu bölgeden gelen birtakım güvenliğimizle ilgili endişemiz vardı. Askeri harekatımızdan bahsettim ve sayın bakana bilgi verdim. Biz sivillere olabildiğince minimum derecede hasar vermeye özen gösteriyoruz. Donetsk ve Luhansk'ta Rus vatandaşları korumak bizim amacımız. Ukrayna’dan tahıl ürünlerinin sevk edilmesi konusunu da ele almış bulunuyoruz. Batılılar bunu bir facia olarak göstermeye çalışıyor halbuki Ukrayna tahıl ürünlerinin piyasadaki payı sadece yüzde 1’dir. Dolayısıyla herhangi bir gıda krizi buradan gelmez. Bunu gıda krizine yol açacağını söyleyemeyiz. Duymak isteyen, anlamak isteyen argümanlarımızı duyar. Türk dostlarımızın çabalarına büyük önem atfetmekteyiz. Çok kıymetlidir Türk mevkidaşlarımızın çabaları. Onlar hem tahıl ürünlerinin hem de yabancı gemilerin Ukrayna limanlarından çıkışını tahliyesini sağlamaya çalıştılar bizimle. Ukraynalılar bu gemileri ve insanları orada adeta rehin gibi tutuyorlar. Deniz kuvvetlerimiz, Karadeniz filomuz orada devamlı olarak beşeri koridorlar açıyor. Ukrayna’nın sularından boğazlara kadar açılan koridordan bahsediyoruz. Bu güzergahtan gitmek isteyen tüm gemiler buradan yük taşıyabilir, hareket edebilirler. Ukraynalılar mayınsızlaştırma faaliyetine hazır olduklarını beyan ediyorlar; ama birkaç gün önce Sayın Zelenski, ‘Bize gemilere karşı kullanabileceğimiz silahları verin. Biz oradaki problemleri hallederiz’ dedi. Bu çok net bir açıklama. Ne yapmak istedikleri buradan anlaşılıyor. Mayınsızlaştırma faaliyetlerine başlamaya hazırsa Ukrayna tarafı biz de buna hazırız. Türk askeri makamlarıyla da bu sürecin detaylarını görüşmekteyiz. Bu çok ufak bir problem aslında. Bizim tarafta gemi çıkışlarına herhangi bir engel yok."
Bakan Çavuşoğlu ve Lavrov, ortak basın toplantısının ardından gazetecilerin sorularını da yanıtladı. Çavuşoğlu, tahıl krizine ilişkin "Dünyada gıda krizinin gerçek bir kriz olduğunu söylemek isterim. Bu konuya sadece Ukrayna’dan ihraç edilecek tahıl ürünü olarak değil Ukrayna ve Rusya’dan ihraç edilecek tahıl ve gübre olarak bakmak lazım. Mayınlar temizlenemeyecekse de güvenli bölge ve sizin de burada özellikle gemilerin Ukrayna’ya silah taşımamasından emin olmanız gerekiyor, siz onu söylüyorsunuz. Sonuçta bunların da denetimini yapacak bir mekanizmanın oluşması ile hem bu ihracatın önündeki engeller kalkar hem de güvenlik endişeleri de ortadan kaldırılmış olur. Bu konuda yapıcı bir iş birliğine gitmekte fayda var. Biz müzakereye dönme konusunda birkaç haftaya oranla daha olumlu bir atmosferin olduğunu görüyoruz iki taraf yeniden bir araya gelmek isterse biz gerekli kolaylaştırıcı adımları atarız. Üzerimize düşeni yaparız. Liderler düzeyindeki bir toplantıya Türkiye'de ev sahipliği yapmak isteriz. Ben bir ateşkesin sağlanabileceği, bir çözüme inandığımı söyleyebilirim. Biz Rusya veya Ukrayna’yı memnun etmek için hareket etmiyoruz. Örneğin bizim yaptırımlara katılmamamız, Ukrayna’yı memnun etmemiş olabilir. Sonuçta biz dengeli bir politika üstleniyoruz. Doğruya doğru, yanlışa yanlış, diyoruz. Hangi ülke, ne diyecek, diye hareket edecek değiliz. Duygusal tepkiler yerine savaşı sonlandıracak adımlara dönmeyi daha doğru buluyoruz" diye konuştu.
Suriye Anayasa Komitesi 8'inci tur toplantısından da sonuç çıkmadığını, siyasi çözüm istemeyen rejim olduğunu belirten Çavuşoğlu, "Tek çözüm ise siyasi çözümdür. Teröristlerden bahsetmiyorum, ılımlı muhalifler ile uzlaşmaya varmak tek çözüm yoludur. Terör örgütlerinin de bu ülkeden temizlenmesi gerekiyor. Suriyeli Kürtler ile PKK/YPG'yi bir tutmamak lazım. Bu terör örgütleri bazı ülkeler tarafından destekleniyor. Finlandiya ve İsveç'in NATO üyeliğine karşı çıkmamamızın sebebi bu. Teröristlerin bu bölgeden temizlenmesi konusunda hem ABD hem Rusya’nın taahhütleri var. Bu taahhütlerin yerine gelmesini beklemek bizim en doğal hakkımızdır" dedi.
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov ise tahıl koridoruna ilişkin şunları söyledi:
"Ukrayna tahıl ürünlerinin sevkiyatıyla ilgili Rus tarafı payına düşen adımları attı. Biz her gün tahıl koridorlarını açmaktayız. Ukrayna limanlarından çıkan gemilerin güvenliğini her şekilde sağlamaya hazırız. Bunu Türk mevkidaşlarımızla el ele yapmaya hazırız. Zelenski’nin açıklamalarına bir bakın. Kategorik bir şekilde mayınsızlaştırma faaliyetlerine karşıydı. Bu problemle ilgilenmek istemediğini açık açık söylüyor. Top onlarda, problem bizde değil. Dün ve bugün görüştüğümüz, konuştuğumuz konuları uygulamakta kararlıyız. İstanbul’da yapılacak olan toplantıda BM’nin inisiyatifi önemli, faydalı olabilir ama samimi olmak gerekirse sembolik bir adım olur. Bu problemi çözmek için Ukraynalıların limanlarını mayınlardan temizlemesi gerekir. Ukrayna’nın, gemilerin limanları serbest bir şekilde terk edebilmelerini sağlamaları lazım. Zelenski ile Rusya Devlet Başkanı'nın olası görüşmesine gelince Zelenski, görüşme için görüşme, toplantı için toplantı istiyor; tutumunu da sürekli değiştiriyor. ‘Ruslar önce 24 Şubat öncesi konuma gelsin. Askeri güçlerini çeksin. Ondan sonra görüşeceğim’ diyor. Bu yapıcı bir yaklaşım değil. 29 Mart’ta Ukrayna heyeti İstanbul’da başka bir şey söyledi. Fikirlerindeki değişikliklere tanık oluyoruz. Dediğim gibi 2 aydır top Ukrayna tarafında. Nisan ayının ortasından bu yana defalarca tutumlarını değiştirdiler. İstanbul’da birtakım sözler verdiler gerekli adımların atılması konusunda. Nisan ayının ortasında biz kendi taslağımızı verdik. Yazılı taslak hazırladık. O zamandan bu yana bir cevap almadık."
Lavrov, Suriye konusuna ilişkin de "Devlet liderlerimizin görüşmelerinde Suriye meselesi görüşüldü. Suriye ile ilgili 2019 senesinde bir mutabakat zaptı imzaladık. İdlib, silahsızlanma bölgesindeki terör örgütlerini, terör tehdidini ortadan kaldırmak için bir belge imzaladık. Bu belgelerde yazan tüm hedefleri paylaşıyoruz. Ayrıca Türk dostlarımızın dış güçler tarafından sınırlarında oluşturulan tehditlerle ilgili hassasiyetlerini dikkate alıyoruz. ABD gayrimeşru bir şekilde orada birtakım örgütü besliyor. Biz buradaki hassasiyetlerinizi anlıyoruz çünkü Rusya’yla ilgili de dış aktörler aynı faaliyetlerde bulunuyordu. Çok iyi biliyorsunuz bu tehditlerin sınırlarımıza dayandığını. Suriye meselesiyle ilgili iş birliğimize devam edeceğiz. Anayasa Komitesi’nin çalışmaları yavaş gitse de yine hükümeti temsil eden heyet ve muhalefeti temsil eden heyet daha yapıcı olmaya çalışıyor. Onları bu konuda teşvik etmeye çalışıyoruz fakat batılı partnerlerimiz, ABD’li partnerlerimiz 'Hiçbir şekilde Esad rejimi Suriye’yi yönetirken biz herhangi bir şekilde uyguladığımız kısıtlamaları kaldırmayacağız’ şeklinde açıklamalar yaptılar. Oradaki sosyoekonomik problem artıyor. Uluslararası toplum bu problemleri çözmek yerine oradaki şartları daha da ağırlaştırıyor. Halbuki Suriye Arap Cumhuriyeti’nin toprak bütünlüğünü, egemenliğini ve bağımsızlığını sağlamaları lazım" diye konuştu.
Sergey Lavrov, Ukrayna limanlarının mayından temizlenmesiyle ilgili ise "Ukrayna, limanları mayınlardan temizlerse eğer biz hiçbir şekilde askeri harekatımızı kötüye kullanmayacağız. Gemilerin oradan çıkması için her türlü adımı atarız. Tahılların limanlardan çıkması için Sayın Zelenski’nin sadece talimat vermesi gerekir" dedi.
(DHA)
