Yazılı metinlerde akıcılığı sağlamak ve ifade etmek istenen mesajı doğru iletebilmek için noktalama işaretlerinden faydalanılır. Soru işareti de bu görevi üstlenen noktalama işaretlerinden biridir. Türkçede doğru ve etkili bir cümle kurabilmek için soru işareti kullanılır. İmla kurallarında en sık kullanılan işaretlerden birisidir.
Soru işareti cümlede kullanım alanına ve yapısına göre farklılık gösterir. Yazılan bir metni ya da cümleyi kolay okumak ve anlamak için soru işaretinin görevleri ve kullanımları bilinmelidir. Soru işaretinin her ne kadar tek bir görevi var gibi gözükse de birçok görevi vardır. Peki, soru işaretinin görevleri nelerdir?
Soru işareti nerelerde kullanılır?
Soru anlamı taşıyan cümlelerin sonunda soru işareti kullanılır ve nokta değeri taşımaktadır. Soru işareti cümlede "?" sembolüyle yazılır. Soru işaretinden sonra genellikle cümle geldiğinden dolayı büyük harfle başlar. Bir cümleyle soru sorulabileceği gibi sözcük grubu ya da tek sözcükle de soru sorulabilir. Sözcük grubu ya da tek kelimeyle soru sorulduğunda da soru işareti kullanılır. Ayrıca karşı tarafa bilmemeyi, kuşku uyandırmayı içeren duyguları da çağrıştırır. Bilinmeyen tarih, yer gibi durumlar için de soru işareti kullanılır.
Soru işaretinin görevleri nelerdir?
Soru işaretinin kullanıldığı yerler oldukça geniştir. Genellikle soru anlamı taşıyan her cümlenin sonuna soru işareti konur. Soru işaretinin görevleri şu şekildedir:
- Soru eki olan "-mX" (-mI, -mU) bulunan cümlelerin sonunda soru işareti kullanılır.
- Cümlede kullanılan -mX ekini alan yan cümle, asıl cümlede zarf tümleci görevindeyse soru işareti kullanılmaz.
- Soru eki taşımayan ancak soru anlamı taşıyan cümlelerde soru işareti cümle sonuna konur.
- Sıralı ve bağlı cümlelerin her biri soru anlamı taşıyorsa soru işareti cümlenin sonuna koyulur.
- İnce alay bildiren ya da belirsiz olan ifadelerde parantez içinde soru işareti kullanılır.
- Belirli olmayan ya da bilinmeyen tarihlerde soru işareti kullanılır.
- Soru işaretinden sonra üç nokta kullanılması gerekiyorsa iki nokta kullanılır. (?..)
Soru işareti ile ilgili cümleler
Soru işareti kullanımı ile ilgili örnek cümleler vermek gerekirse:
- Dün izlediğimiz filmi beğendiniz mi?
- Anıl'ı daha önce bir yerde mi gördüm acaba?
- Fuzuli (? – 1556) divan şiirimizin en önemli isimlerinden birisidir.
- Her sabah nereye giderdi, nelerde dolaşırdı?
- Bu işteki yeteneği (?) ile görenleri kendisine hayran bırakırdı.
- Yarın okula gidecek misin?
- İçinde miyim zamanın, yoksa dışında mı?
- Karacaoğlan’ın Çukurova’da (?) yaşadığı bilinmektedir.
- Sen ne zaman akıllanacaksın acaba?
- Ankara’dan İstanbul’a arabayla 6 saatte (?) gelmiş.
- Yeni evimizi nasıl buldunuz?
- Ben senin hiç kötülüğünü ister miyim?
- Çocuklar ödevlerinizi yaptınız mı?
- Bilmez olur muyum hiç?
- Oraya en hızlı nasıl gidebilirim?
- Ne zaman bitecek bu yollar, arabacı?
- Gişedeki görevli tekrar etti:
- Hanımefendi isminiz?
- Nasıl bitti gün?.. Nasıl da tüm sokak sustu?..
- Pencerenin camını sen mi açtın?
BİZE ULAŞIN
