Sporcuya Özel Amino Asit

Sporcuya Özel Amino Asit: Ne zaman, nasıl, ne kadar?

Ne zaman gerekli?
• Ağır ve uzun süreli egzersizlerde, stresin artığı durumlarda
• Depresif ruh hali, uykusuzluk, huzursuzluk, iştahsızlık gibi vücudunuzun sinyal verdiği zamanlarda
• Sakatlanma, yaralanma, ameliyat ve hastalık sonrası hızla iyileşmek amacıyla
• Mevcut sağlığınızı korumak ve olası riskleri engellemek amacıyla
• Fiziksel ve mental performansı en üst düzeye çıkarmak amacıyla

Hangileri gerekli?
• Destek olarak alınacak amino asitler özel sorunlar dışında sadece esansiyel (vücudun üretemediği, gıda ile alınması zorunlu) amino asitlerden oluşmalıdır
• Kas kitlesini arttırmak veya yüksek performans amacıyla vücudun üretebildiği amino asitlerin alınması, doğal amino asit dengesine ve metabolik süreçlere zarar verebilir
• Hangi amino asitlerin verilmesi gerektiği en doğru olarak kan analizine göre belirlenebilir

Ne kadar gerekli?
• Esansiyel dahi olsa alınacak amino asidin miktarı önemlidir. Sporcunun ihtiyacına göre belirlenmiş olmalı ve diğer amino asitlerle denge korunmalıdır. Aksi takdirde birbirlerinin emilimini bozabilirler.

• Fazla miktarda amino asit alınması vücudun belirli bir amino asitten gerektiği kadar faydalanacağı anlamına gelmez. Bunu belirleyen doğru miktarda veriliyor olmasıdır.

Nasıl değerlendirilir?
• Amino asit analizi modern laboratuvar yöntemleri ile kandan değerlendirir. Testler mevcut amino asit profilinizi ve ihtiyacınızı çok iyi yansıtır.

• Amino asitlerin analizi ile mevcut sağlık sorunlarına ilişkin tespitler yapılabileceği gibi, ileride oluşabilecek kalp damar sağlığı, diyabet, sinirsel ve ruhsal duruma ilişkin riskler hakkında bilgi sahibi olmak ve ilgili amino asit takviyeleri ile erkenden önlem almak mümkün olmaktadır.

Sporcular yoğun antrenman ve müsabaka programına ek olarak yüksek performans beklentisi nedeniyle fiziksel ve psikolojik stres yaşamakta ve buna bağlı performansları düşmektedir. Ayrıca birçok sporcu antrenman ve maçlarda sakatlanmakta veya yaralanmaktadır. Bu sürecin iyi yönetilemediği durumlarda sporcuların eski performansını yakalaması zorlaşmaktadır.

Böyle bir durumda sporcuların çoğu vitamin, mineral, amino asit, protein gibi doping olmayan destekleyici maddeler kullanmaktalar. Öte yandan hiçbir sorun yokken dahi özellikle kas kitlesini arttırmak veya performansını üst düzeye çıkarmak için bu tür takviyeleri denetimsiz kullanmaktalar.

Durumu fırsat bilen birçok firma ürünlerini eczane, spor mağazaları ve vitamin shopların vitrinlerinde sergilemektedir. Yağ bidonları gibi duran kocaman kutuları hepiniz görüyorsunuzdur. Üzerlerindeki kaslı erkek resimleri ürünün işlevi hakkında oldukça vaatkâr durmakta. Ancak bilimsel gerçekler maalesef ki kutu üzerindeki resimleri doğrular nitelikte değil.

Standart olarak hazırlanan bu besin destekleri kimileri için az, kimileri için fazla, yani kişinin tam olarak ihtiyaç duyduğu miktarda değildir. Çünkü herkesin genetiği, biyokimyası, beslenme ve yaşam tarzı birbirinden farklıdır. Bu nedenle de ihtiyaç duyacağı amino asit, mineral ve vitamin oranı da herkesten farklı olacaktır.
Ne yazık ki birçok sporcu fazla kilolarını vermek amacıyla veya kas yoğunluğunu arttırmak için sıklıkla amino asit kullanmaktadır. Fakat bu kullanım çoğu zaman bilinçsizcedir.

Fazla miktarda amino asit kullanımı ve yiyeceklerle alınan aşırı miktarda protein, vücutta sıvı kaybı, kalsiyum kaybı, börek ve karaciğer yükünün artması, üre dengesinin bozulması gibi birçok riskin artmasına neden olur. Unutulmaması gereken bir konu da faydalı diye alınan bir amino asidin diğer amino asitlerin emilimini bozarak kas yapımını ve yıkımını olumsuz yönde etkileyebilecek olmasıdır.

Bu nedenle amino asit, vitamin ve mineral gibi besin desteklerinin tamamen sporcunun ihtiyaç duyduğu kadar olması ve birbirlerinin emilim ve fonksiyonlarına zarar vermeyecek oranlarda ve de günlük önerilen dozu aşmayacak miktarda olması gerekmektedir.

Ağır antrenman, aşırı yorgunluk, psikolojik sorunlar yani fiziksel ve ruhsal performansın arttırılması gerektiği durumlarda bu desteklerden faydalanmak gerekli olabilir. İşte bu durumda sporcunun ihtiyacının analiz edilmesi ve bu analize uygun olarak ihtiyaç duyduğu besin desteklerinin ne eksik ne fazla olacak şekilde ve daha önemlisi kullanılabilir güven aralığında bir doktor tarafından verilmesi bilimsel ve etkin yaklaşımdır.

Bu tür ürünlerde dikkat edilmesi gereken en önemli unsur doping sayılabilecek bir etken madde içermemesidir.

Bu prensip doğrultusunda Sporcuya özel amino asit desteği:
• Dayanıklılığı ve gücü arttırır

• Çalıma süresini uzatır

• Rejenerasyon fazını kısaltır

• Enfeksiyona yakalanma sıklığını azaltır

• Kas ve tendon yaralanma sıklığını azaltır

• Travma ve yaralanmalarda iyileşme sürecini hızlandırır

• Mevcut eksiklik ve dengesizlikleri vücudun doğal amino asit dengesini bozmadan düzeltir.

• Amino asitlerin yanı sıra gerekli vitamin ve mineral desteği sağlanır

• Sporcunun fiziksel ve mental performansını arttırır

Uzm. Dr. Aydın Duygu