Su ayak izi nedir, nasıl azaltılır? Su ayak izi nasıl hesaplanır, kaç olmalıdır?

Günümüzde suyun doğru tüketimi çok fazla önem kazanmaktadır. Su kaynaklarının azalması, iklim değişimleri, küresel ısınma gibi sebepler suyu doğru tüketimini daha gerekli kılmaktadır. Su ayak izi kavramı da bu gereksinimden doğmuştur. Su ayak izi sadece bireysel olarak kullandığımız ya da üretici tarafından kullanılan su değil, aynı zamanda dolaylı olarak harcanan su miktarını da hesaplamaktadır. Su tüketimin hayatımızda ne kadar önemli rol oynadığını anlayabilmek ve su tüketimine belli sınırlamalar getirebilmek için kullanılan yönteme su ayak izi denmektedir.

Su ayak izi nedir?

Son dönemlerde sıkça duyduğumuz su ayak izi hayatımıza yerleşmiş bir terimdir. Canlı yaşamının devamı için olmazsa olmaz olan su, giderek rezervleri tükenen ve önemi her geçen gün biraz daha artan bir maddedir. İnsanlar tarafından tüketilen su miktarı önem kazanmaktadır. Tüketilen bu su miktarı, su ayak izi ile ölçülmektedir. Bir mal veya hizmetin üretilmesi için kullanılan su kaynaklarının kapsamına su ayak izi denmektedir.

Su ayak izi çok kapsamlı bir kavramdır. Su ayak izinin hesaplanabilmesi için çok yönlü düşünmek gerekir. Suyun direk tüketimi, suyun üretimi için gereken suyun hesaplanması ve dolaylı yoldan harcanan her su tüketimi dahil edilmelidir. Su ayak izi; bir tarafta tüketici olarak yer alan bir kişi veya grup, bir üretici grubu ve bir süreç aşamasından oluşur. Su ayak izi mavi, yeşil ve gri olmak üzere üç bileşene sahiptir. Bu bileşenleri şöyle özetleyebiliriz:

• Mavi ayak izi: Bir malın veya hizmetin üretiminde kullanılan yer altı ve yer üstü tatlı su kaynaklarını kapsamaktadır.
• Yeşil su ayak izi: Bir malın veya hizmetin üretiminde kullanılan yğmur suyunun toplamını ifade etmektedir.
• Gri su ayak izi: Belirlenen su kalitesini sağlayabilmek için su kaynaklarına doğrudan veya dolaylı olarak karışan atık suların seyreltilebilmesi için gereken tatlı su miktarını ifade etmektedir.

Su ayak izi nasıl hesaplanır?

Su ayak izi, kişi, toplum, il, ülke, ürün veya hizmet bazında değişiklik göstermektedir. Yaşantımızda var olan ve tüketim bazlı olan ürün ve hizmetlerin su ayak izleri hesaplanabilir. Bir bireyin su ayak izini hesaplamak istediğimizde bireyin doğrudan ve dolaylı olarak ne kadar su tükettiğine bakmak gerekir. Bir ülke için su ayak izi hesaplamak istediğimizde ise ülkede tüketilen tüm mal ve hizmetin üretimi için kullanılan doğrudan ve dolaylı toplam tatlı su miktarını ifade etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü, Birleşmiş Milletler veya Su Ayak İzi Ağı gibi kuruluşların internet sitelerinde su ayak izi testi yapan programlar bulunur. Bu programlarda sorulan sorular yaklaşık olarak su kullanımını ortaya çıkarmaktadır.

Su ayak izi ve su tüketiminin hesaplanmasında ISO 14046 standartları kullanılmaktadır. Bu standart uluslararası olan ve genel geçer raporlama gereklilikleri ve ilkelerini belirleyen kurallar bütünüdür. Su ayak izi, rakamlarla gerçekçi bir durumu gözler önüne sermektedir. Birey için su ayak izi ölçülebildiği gibi kurum, işletme veya bir grup için de su ayak izi ölçülebilmektedir. Su ayak izi bir ürün veya hizmetin üretilebilmesi için gerekli olan temiz ve kirli suyu ifade etmektedir. Bu süreçte kullanılan su doğrudan veya dolaylı olarak tüketilen su olabilir.

Yeryüzünde var olan su kaynakları nüfusa oranlandığında oldukça sınırlı kalmaktadır. Tatlı su kaynakları ve yer altı suları bilinçsiz tüketim sebebi ile dramatik oranda azalmaktadır. Günlük yaşam için gerekli olan su tüketimi, tarım ve sulama için harcanan su miktarı, sanayi ve hizmet sektörlerindeki su tüketimi göz önüne alındığında su ayak izi oldukça önem kazanmaktadır. Su tüketimi için gerekli bilinci su ayak izi sayesinde her birey, kurum ve kuruluş, şehir vaya ülke mutlaka kazanmalıdır. Su tasarrufu sağlayıp, gerekli önlemleri aldığımızda gelecek için önemli kazanımlar elde edebiliriz.

Su ayak izi kaç olmalıdır?

Ülkemiz üç tarafı denizlerle çevrili olmasına rağmen gelecekte su sıkıntısı yaşayabilecek ülkeler arasındadır. Yaşam için çok önemli olan su, ülkemizde dahil olmak üzere dünya genelinde azalmaktadır. Tarihte bakıldığında 1996-2005 tarihleri arasında kişi başına düşen su ayak izi 1.642 metreküp olurken, 2006-2011 tarihleri arasında 1.977 metreküpe ulaşmıştır. Gelecek dönemlerde ülkemizde su sorunu yaşanmaması için su ayak izinin oldukça düşmesi gerekmektedir.

Su ayak izi nasıl azaltılır?

Suyun önemini çok daha fazla hissettiğimiz bu dönemlerde su tüketimini azaltabilmek çok önemli bir hale gelmiştir. Su ayak izini azaltmak için öncelikli olarak yapılması gereken su tasarrufu yapmaktır. Bunun yanında su kirliliğini önleyebilmek de çok önemlidir. Hem bireysel olarak hem de toplumsal olarak su tasarrufunun değerini bilmek gerekir. Birey veya toplum öncelikli olarak bilinçli olmalı ve su ayak izi hesaplama işlemini yapmalıdır. Bireysel olarak farkındalık içinde olmak küçük ama sonrasında daha büyük değişimlere yol açacaktır. Su ayak izini azaltmak için uygulanabilecek yöntemleri şöyle sıralayabiliriz:

• Bireysel olarak evde kullandığımız su tüketimini azaltmak,
• Aldığımız ürünlerde enerji tasarrufu sağlayan ürünleri tercih etmek,
• Çöpler ayrıştırılmalı ve geri dönüşüme katkı sağlanmalı,
• Su kaynaklarının tasarrufuna yardım eden topluluklara gönüllü destek sağlamak,
• Fazla tüketimden kaçınmak, kıyafet ve gıda gibi ürünlerde gereksiz tüketim yapmamak,
• Sürdürülebilir üretim sağlayan ürünler tercih etmek,
• İhtiyaçtan fazla su tüketiminden kaçınmak,
• Evlerimizde sızıntıların önüne geçmek, arızalı olan muslukları tamir ettirmek,
• Atık yağları kesinlikle lavaboya dökmemek,
• Organik deterjanları tercih etmek, doğayla barışık ürünleri kullanmak.