Suudi kadınların günlük yaşamı

Muhafazakârlığın çok derinlere işlediği bir kültürün kadınları, toplumsal yaşamın sınırlarını yeniden çiziyor. Suudi kadını yabancıların yanında olabildiğince gösterişsiz görünmek zorunda olsa da Instagram gibi sosyal medya kanallarını kullanmaktan çekinmiyor.

Ülkede “karma” çalışmayı gerektiren bir iş yapmayı hiç düşünmeyecek kadınlar var. Bu tür bir işi kabul edebilecek olmasına rağmen, “Hayır, sana uygun değil,” diyen anne babası, kocası ya da akrabaları tarafından durdurulan kadınlar da var. “Diğer Müslüman ülkeler böyle bir şeye izin verebilir ama Suudi Arabistan’da saygın bir kadının yapacağı şey değil bu.” Yelpazenin diğer ucunda ise erkek meslektaşlarından rahatsız olmayan kadınlar yer alıyor.

Son on yılda hükümetin verdiği burslarla yurt dışına okumaya giden on binlerce Suudi kadın şimdilerde ülkeye geri dönüyor. Çoğu, değişimi hızlandırma konusunda sabırsız.

Binaların planı da dahil olmak üzere gündelik yaşamın her alanı Suudi kadınların erkeklerden ayrı olmasını şart koşan kuralları koruyacak şekilde düzenlenmiş.

Kral Abdullah’ın 2011 yılında kraliyet danışma konseyi Şura’da kadınlara da görev vereceğini açıklamasının ardından kopan yaygarada muhafazakârlardan öfke, kadın hakları savunucularından sevinç nidaları yükselmişti. Bu kadınların adaba uygun bir şekilde nasıl oturtulabileceği konusunda ciddi sorular da gündeme gelmişti. Meslektaşlarıyla video yoluyla bağlantı kuracakları ayrı bir alanları mı olmalıydı? Fakülteler de dahil, Suudi Arabistan’daki hemen hiçbir okulda karma eğitim yok ve bazı üniversiteler karşı cinsten öğretim görevlilerinin ders vermesi için video yöntemini kullanıyor.

Yeni politikalar sonucu kadınların satış görevlisi olarak işe alınması nedeniyle, Riyad'daki bu alışveriş merkezinde bulunan mağazanın "Ailelere Mahsus" tabelası erkek müşterilerin tek başına içeriye giremeyeceğini ifade ediyor. Hangi ürünlerin kadınlar tarafından satılacağını belirleyen ayrıntılı kurallar var. Örneğin erkek cilt bakın ürünleri reyonunda kadın satış elemanı olmuyor.

Suudi Arabistan’da hem kadınlara hem de erkeklere hizmet veren tüm restoranlarda yemek alanları ikiye ayrılmış. “Bekârlar” bölümü sadece erkeklere, “aile” bölümü ise kadınlar, çocuklar ve yanlarındaki yakın akraba erkeklere hizmet veriyor. Kan ya da evlilik bağı olmadığı halde böyleymiş gibi davranan kadınlarla erkeklerin, din polisi tarafından zor yoluyla dışarı atılmayı göze alması gerekiyor. Çünkü yasalar ve toplumsal kurallar birlikte oturmalarını yasaklıyor.