Taklidi iman nedir? Taklidi ve tahkiki iman arasındaki farklar nelerdir?

İslam düşünce geleneğinde Taklid-i iman ve Tahkik-i iman kavramlarının bilinmesi, inanç sisteminin derinlemesine anlaşılmasını ve yaşanmasını teşvik eden önemli kavramlardır. Bu kavramların ilk kez 10. yüzyılda yaşamış olan bazı müfessirler tarafından konuşulduğu düşünülmektedir. Bu düşünceye göre iman etmenin derecelerini anlamak için öncelikle bu iki kavramın anlaşılması gerekir. Bu iki kelime bireyin inancının derinliğini ve bilinç seviyesini ifade eder.

Taklidi iman nedir?

İslam düşüncesine göre Taklidi iman; bireyin inancını sorgulamadan, herhangi bir bilgiye sahip olmadan ve çevresinden görerek şekillendirdiği inanç biçimidir. Bu tür iman şeklinde kişi ailesinden, çevresinden veya yaşadığı kültürden aldığı etkilerle bir inanç sistemi benimser. Taklidi iman sahibi kişi Allah’a ve İslam’ın temel esaslarına inanır; ancak bu inancın dayandığı temelleri detaylı bir şekilde bilmez ya da anlamaya çalışmaz.

Örneğin, bir kişi çocukluktan itibaren çevresindekilerin inanç sistemlerini görerek iman eder. Bu kişinin, bir inanca sahip olsa da yeterince güçlü bilgi ve bilinci olmadığı için inanç bakımından sarsıntıya açık olduğu düşünülür.

İslam düşünürlerinin birçoğu taklidi imanın geçerli bir inanç şekli olduğunu kabul eder. Ancak bu durum iman etmenin ideal bir seviyesi olarak görülmez. Taklidi iman bir kişinin dini gereklilikleri sorgulamadan ve derinlemesine anlamadan kabul ettiği bir iman türüdür. Bu durumda kişi dini esasları kabullenir ancak bunların anlamını, gerekliliklerini ve delillerini tam olarak bilmez. İslam düşünürlerine göre bu mertebe başlangıç aşaması olarak yeterli olabilir, ancak bir Müslüman'ın manevi yolculuğu burada sona ermemelidir.

Tahkiki iman nedir?

Tahkiki iman şeklinde, birey dini inançlarını derinlemesine sorgular, delillerle destekler ve akıl yürütme yoluyla benimser. Bu düşünceye göre; bu iman biçimi bilinçli bir tercihin ve bilgiye dayalı bir inançtır. İslam'da tahkiki iman, imanın en üst seviyesi olarak kabul edilir. Bu noktada birey sadece inandığı değerleri kabul etmekle birlikte aynı zamanda inancının nedenlerini ve dayanaklarını kavrayarak yaşar.

Taklidi ve tahkiki iman arasındaki farklar nelerdir?

Aşağıda, taklidi ve tahkiki iman arasındaki başlıca farklar detaylı bir şekilde açıklanmıştır:

Bilgi ve anlayış düzeyi

Taklidi iman: Taklidi iman sahibi insan, inancının dayanaklarını tam olarak bilmez. İman çoğunlukla yüzeysel bir kabulden ibarettir. Bu nedenle taklidi iman, derin bir bilgiye ve hissiyata dayanmayan bir inanma biçimidir.

Tahkiki iman: Tahkiki iman, bilgi ve anlayışa dayanır. Birey inandığı şeylerin anlamını, delillerini ve hikmetlerini bilir. Bu iman türünde kişi inancını delillerle savunabilecek bir bilgiye sahiptir.

Sorgulama ve araştırma:

Taklidi İman: Bu tür iman biçimi sorgulamadan benimsenir. Birey inancının doğruluğunu araştırma gereği duymaz. İnanma şekli çevresel etkilerle veya alışkanlıkla gerçekleşir.

Tahkiki İman: Sorgulama ve araştırmayı içerir. Birey inançlarının doğruluğunu delillerle ve akıl yürütme ile eşleştirir. İslam alimlerine göre tahkiki iman, Kur’an-ı Kerim’in öğütlediği düşünce ve tefekkür yoluyla gelişir.

İbadetlerdeki bilinç

Taklidi İman: Taklidi iman sahibi kişi, ibadetlerini alışkanlıkla yerine getirir. İbadetlerin manevi boyutunu veya derin anlamını tam olarak anlamayabilir.

Tahkiki İman: Tahkiki iman sahibi kişi ise ibadetler esnasında bilinç ve derinlik kazanır. Birey ibadetlerinin hikmetini ve Allah’a yakınlaştırıcı yönlerini anlamış bir şekilde hareket eder.

Manevi derinlik

Taklidi İman: Taklidi iman sahibi Allah’a ve manevi konulara karşı yüzeysel düşünceler içerisinde olabilir. Dolayısıyla dini gereklilikleri yerine getirse de bunlarla manevi bir bağ kurmakta zorlanabilir.

Tahkiki İman: Tahkiki iman sahibi manevi derinliğini artırmaya çalışır. Allah’a yakınlaşmaya, evrenin ve insanın yaratılışındaki hikmeti anlamak için çabalar. Kişi varlıklar arasındaki ilişkiyi ve tanrının büyüklüğünü idrak eder.