Bilim insanları yıllar süren araştırmalarının sonucunda insan davranışlarını anlamlandırmaya çalışmıştır. Solomon Asch tarihe yön veren deneylerden birine imza atarak toplumsal yargı kuramını çarpıcı bir şekilde ortaya koydu. “Kişinin doğruluğundan emin olduğu bir konuda dahi fikirlerini değiştirebilir mi?” sorusuna cevap arayan ünlü bilim insanı tartışmalı bir deneyle insan davranışlarını anlamlandırmaya çalıştı. İşte uyum deneyi ve çarpıcı sonuçları...
Test esnasında üniversite öğrencilerinden, kesin yanlış cevap veren (rol yapan) diğer katılımcıların ardından bir karar vermeleri istendi. Sonuçta katılımcıların yarısı kendilerine sıra geldiğinde aynı yanlış cevabı verdiler. Katılımcıların yüzde 25’i yanlış cevap verenlerin egemenliğini reddederken sadece yüzde 5’i her zaman kalabalığı takip etmiştir. Bulgulara göre insanların üçte biri doğru bildiklerini görmezden gelip grubun ısrar ettiği yanlışı seçiyor. Bir kişi grubun etkisi altındayken sizce başka neler yapabilir?
Deneyde masaya birbirinden farklı boyutlarda üç adet çubuğun olduğu, birinde ise standart boyutlardaki tek bir çubuğun olduğu iki kart konulur. Soru ise oldukça basitti: “Kısa çubuk hangisidir?”
Resme baktığınızda kısa çubuğu hemen görebilirsiniz. Hatta A şıkkı diyerek direkt cevap verebilirsiniz. Fakat odada bulunan işbirlikçiler ve deneğe tek tek bu kartlar gösterilir. İşbirlikçi konumundaki kişiler doğu cevabın C şıkkı olduğunu söylerek deneğin kendinden şüphe etmesini sağlarlar. Sonuçta katılımcıların yarısı kendilerine sıra geldiğinde aynı yanlış cevabı verdiler.
Yanlış cevap karşısında kafası karışan denek konumundaki üniversite öğrencileri deneyin sonucunda doğru cevabı bilmelerine rağmen gruba uyum göstermeyi tercih eder. Bu deneyin en önemli noktalarından biri ise denekler üzerinde hiçbir zorlama ve yönlendirme yapılmamasıdır. İnsanlar sadece kendi dürtüleri ile fikirlerini yok sayabilirler.
