‘Dünya bir toz bulutuydu’ demeden önce sizler için dünya tarihine damga vuran olayları derledik. Türkiye’de ve dünyada birçok gelişmeye gebe olan 14 Ocak tarihinde yaşanan olayları sizler için mercek altına aldık. 14 Ocak Tamil takvimine göre yeni yıl, Doğu Ortodokslara göre yeni yıl, Venezuela’da Divina Pastora Festivali, Hindistan’da Sankranti Bayramı, Aziz Basil Günü ve Karakancalos Fırtınası olarak kutlanıyor. Peki 14 Ocak’ta dünyada ve ülkemizde neler oldu? 14 Ocak’ta doğan ve vefat eden önemli isimler kimler? İşte detaylar...
DOĞUM GÜNLERİ
- MÖ 83 - Marcus Antonius, Romalı general ve politikacı (ö. MÖ 30)
- 1702 - Nakamikado, Japonya'nın 114. imparatoru (ö. 1737)
- 1770 - Adam Czartoryski, Polonyalı devlet adamı ve siyasetçi (ö. 1861)
- 1798 - Johan Rudolph Thorbecke, Hollandalı politikacı ve liberal devlet adamı (ö. 1872)
- 1800 - Ludwig von Köchel, Avusturyalı müzikolojist (ö. 1877)
- 1801 - Jane Welsh Carlyle, İskoç yazar (ö. 1866)
- 1806 - Matthew Fontaine Maury, Amerikalı astronom, deniz subayı, tarihçi, oşinograf, meteorolog, haritacı, yazar, jeolog ve eğitimci (ö. 1873)
- 1818 - Zachris Topelius, Fin yazar (ö. 1898)
- 1818 - Ole Jacob Broch, Norveçli matematikçi, fizikçi, ekonomist ve politikacı (ö. 1889)
- 1824 - Vladimir Stasov, Rus eleştirmen (ö. 1906)
- 1834 - Todor Burmov, Bulgaristan'ın ilk Başbakanı (ö. 1906)
- 1836 - Henri Fantin-Latour, Fransız ressam (ö. 1904)
- 1841 - Berthe Morisot, Fransız ressam (ö. 1895)
- 1850 - Pierre Loti, Fransız romancı (ö. 1923)
- 1851 - Ernst Hartwig, Alman astronom (ö. 1923)
- 1861 - Mehmet Vahideddin, Osmanlı'nın son padişahı (ö. 1926)
- 1863 - Lyubomir Miletiç, Bulgar dilbilimci, etnograf ve tarihçi (ö. 1937)
- 1863 - Paul Horn, Alman filolog (ö. 1908)
- 1868 - Noe Jordania, Gürcü siyaset adamı, gazeteci (ö. 1953)
- 1870 - George Pearce, Avustralyalı politikacı (ö. 1952)
- 1870 - Ali Ekber Tufan, Türk siyasetçi (ö. 1970)
- 1875 - Albert Schweitzer, Alman din bilgini, filozof, misyoner, doktor ve 1952 Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 1965)
- 1875 - Felix Hamrin, İsveçli siyasetçi (ö. 1937)
- 1886 - Franz Josef Popp, BMW AG'nin kurucu (ö. 1954)
- 1887 - Hugo Steinhaus, Polonyalı matematikçi ve eğitimci (ö. 1972)
- 1892 - Emil Gustav Friedrich Martin Niemöller, Alman Nazi karşıtı din bilgini, vaiz ve Bekennende Kirche'nin (İtiraf Kilisesi) kurucusu (ö. 1984)
- 1896 - John Rodrigo Dos Passos, Amerikalı yazar (ö. 1970)
- 1897 - Hasso von Manteuffel, Batı Almanyalı siyaset adamı (ö. 1978)
- 1899 - Fritz Bayerlein, Alman Panzer generali (ö. 1970)
- 1914 - Selahattin Ülkümen, Türk diplomat (Türk Shindler'i olarak anılır) (ö. 2003)
- 1919 - Giulio Andreotti, İtalyan Hristiyan demokrat siyasetçi ve
- 1925 - Yukio Mishima, Japon yazar (ö. 1970)
- 1932 - Carlos Borges, Uruguaylı futbolcu (ö. 2014)
- 1940 - Bilge Olgaç, Türk sinema yönetmeni ve senarist (ö. 1994)
- 1940 - John Castle, İngiliz oyuncu
- 1941 - Faye Dunaway, Amerikalı sinema oyuncusu
- 1943 - Ralph Steinman, Kanadalı immünolog, hücre biyoloğu ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi(ö. 2011)
- 1944 - Jan Aas, Norveçli eski futbolcu ve çalıştırıcı (ö. 2016)
- 1949 - İlyas Salman, Türk sinema, tiyatro, dizi oyuncusu, yönetmen ve köşe yazarı
- 1949 - Tarık Papuççuoğlu, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
- 1955 - Dominique Rocheteau, Fransız futbolcu
- 1959 - Rasim Öztekin, Türk oyuncu
- 1963 - Steven Soderbergh, Amerikalı yapımcı ve senarist
- 1964 - Yılmaz Morgül, Türk şarkıcı
- 1965 - Şamil Basayev, Çeçen lider (ö. 2006)
- 1966 - Marco Hietala, Fin müzisyen
- 1969 - Dave Grohl, Amerikalı müzisyen ve Foo Fighters grubunun kurucusu
- 1970 - Fazıl Say, Türk piyanist ve besteci
- 1973 - Giancarlo Fisichella, İtalyan Formula 1 pilotu
- 1988 - Nissrin Dinar, Faslı atlet
- 1990 - Grant Gustin, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı
- 1993 - Damla Colbay, Türk oyuncu
VEFAT EDENLER
- 1585 - Malûlzade Mehmed Efendi, Osmanlı şeyhülislamı (d. 1533)
- 1676 - Francesco Cavalli, İtalyan besteci (d. 1602)
- 1742 - Edmond Halley, İngiliz bilim insanı (d. 1656)
- 1753 - George Berkeley, İngiliz düşünür (d. 1685)
- 1766 - V. Frederick, Danimarka-Norveç ve Schleswig-Holstein dükü (d. 1723)
- 1824 - Atanasios Kanakaris, Yunanistan'ın ikinci başbakanı (d. 1760)
- 1866 - Giovanni Gussone, İtalyan akademisyen ve botanikçi (d. 1787)
- 1867 - Jean Auguste Dominique Ingres, Fransız ressam (d. 1780)
- 1883 - William Alexander Forbes, İngiliz zoolog (d. 1855)
- 1891 - Aimé Millet, Fransız heykeltıraş (d. 1819)
- 1898 - Lewis Carroll, İngiliz yazar, matematikçi ve mantıkçı ("Alice Harikalar Diyarında" adlı fantastik romanıyla ünlü) (d. 1832)
- 1899 - Nubar Paşa, Mısırlı-Amerikan devlet adamı (d. 1825)
- 1905 - Ernst Abbe, Alman fizikçi ve sanayici (d. 1840)
- 1923 - Zübeyde Hanım, Atatürk’ün annesi (d. 1857)
- 1940 - Heinrich August Meissner, Alman mühendis (Hicaz Demiryolu'nun başmühendisi) (d. 1862)
- 1941 - Kemal Seden, Türk yapımcı (Türkiye'de ilk sinemayı açan ve filmcilik konusunda ilk girişimde bulunan, Kemal Film'in sahibi)
- 1944 - Mehmet Emin Yurdakul, Türk şair ve milletvekili ("Millî Şair" olarak anılır) (d. 1869)
- 1957 - Humphrey Bogart, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1899)
- 1961 - Barry Fitzgerald, İrlandalı aktör (d. 1888)
- 1970 - Asım Gündüz, Türk asker ve siyasetçi, Millî Mücadele komutanlarından (d. 1880)
- 1974 - Seyfi Demirsoy, Türk sendikacı ve Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) Genel Başkanı (d. 1920)
- 1977 - Anais Nin, Fransız yazar (d. 1903)
- 1977 - Anthony Eden, Britanyalı siyasetçi (d. 1897)
- 1977 - Peter Finch, Birleşik Krallık doğumlu Avustralyalıı oyuncu (d. 1916)
- 1986 - Daniel Balavoine, Fransız şarkıcı (d. 1952)
- 1986 - Donna Reed, Amerikalı oyuncu (d. 1921)
- 1986 - Enver Naci Gökşen, Türk yazar (d. 1916)
- 1986 - Rikkat Kunt, Türk tezhip sanatçısı (d. 1903)
- 1987 - Douglas Sirk, Alman asıllı Amerikalı sinema yönetmeni (d. 1897)
- 1987 - Turgut Demirağ, Türk yapımcı ve film yönetmeni (d. 1921)
- 1988 - Georgi Malenkov, Sovyet devlet adamı, Josef Stalin'in yakın mesai arkadaşı ve Stalin'in ölümünden sonra SSCB Başbakanı (d. 1902)
- 1990 - Sabri Dino, Türk millî futbol takımı kalecisi ve iş adamı (Boğaziçi Köprüsü’nden atlayarak intihar etti) (d. 1942)
- 1994 - Behçet Cantürk, Kürt asıllı Türk uyuşturucu kaçakçısı (d. 1950)
- 1994 - Nubar Terziyan, Türk sinemasının karakter oyuncusu (d. 1909)
- 1996 - Onno Tunç, Ermeni asıllı Türk vatandaşı müzisyen ve besteci (tek motorlu uçağının Armutlu'da düşmesi sonucu) (d. 1948)
- 1998 - Safiye Ayla, Türk sanat müziği sanatçısı (d. 1907)
- 2006 - Shelley Winters, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1920)
- 2007 - Darlene Conley, Amerikalı oyuncu (d. 1934)
- 2009 - Ricardo Montalbán, Meksika asıllı Amerikalı oyuncu (d. 1920)
- 2012 - Rosy Varte, Fransız oyuncu (d. 1923)
- 2016 - Alan Rickman, İngiliz oyuncu ve yönetmen (d. 1946)
- 2016 - Şefik Döğen, Türk oyuncu (d. 1947)
- 2017 - Zhou Youguang, Çinli ekonomist, bankacı ve dilbilimci (d. 1906)
- 2017 - Eldar Kuliev, Sovyet film yönetmeni ve senarist (d. 1951)
ÖNEMLİ OLAYLAR
- 1539 - Küba, İspanya'nın sömürgesi oldu.
- 1897 - İsviçreli Matthias Zurbriggen, Aconcagua zirvesine tırmanan ilk kişi oldu.
- 1900 - Giacomo Puccini'nin Tosca operası, Roma'da ilk kez icra edildi.
- 1903 - Makedonya'daki Osmanlı yönetimine karşı gelişen şiddet olayları nedeniyle Sadrazam Mehmed Said Paşa azledildi, yerine Rumeli Islahat Komisyonu Başkanı Avlonyalı Mehmed Ferid Paşa getirildi.
- 1907 - Jamaika'da deprem: 1000'den fazla kişi öldü.
- 1915 - Swakopmund, Güney Afrika birlikleri tarafından işgal edildi.
- 1923 - Mustafa Kemal, Batı Anadolu'da geziye çıktı.
- 1923 - Londra - New York arası ilk telefon görüşmesi yapıldı.
- 1923 - Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım, İzmir'de öldü.
- 1924 - Türkiye'de Askerlik süresi 18 aya indirildi.
- 1926 - Borçlanma Kanunu TBMM'de kabul edildi.
- 1932 - Amerika Birleşik Devletleri'nde işsizlerin sayısının 8,2 milyona ulaştığı açıklandı.
- 1938 - Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı kuruluş kanunu kabul edildi.
- 1938 - Türkiye-Irak-İran-Afganistan arasında akdedilen Sadabat Paktı, TBMM'de onaylandı.
- 1938 - Norveç, Antarktika'nın Kraliçe Maud Toprakları olarak anılan bölgesi üzerinde hak iddia etti.
- 1941 - İstanbul Valiliği, Üniversite Talebe Birliği tüzüğünü onayladı; Talebe Birliği faaliyete geçti.
- 1942 - Türkiye'deki ilk karneli ekmek uygulaması İstanbul'da başladı. İstihkak yetişkinler için yarım, ağır işçiler için tam ekmekti. Uygulama zamanla İzmir ve Ankara için de geçerli olacaktı.
- 1943 - Sir Winston Churchill, Franklin Roosevelt ve Charles de Gaulle Kazablanka Konferansı'nda bir araya geldiler.
- 1945 - Ekmek istihkakı kişi başına 450 grama çıkarıldı.
- 1950 - Sovyetler Birliği'nde MiG-17 jet uçağının ilk prototipi uçuş denemesini tamamladı.
- 1953 - Josip Broz Tito, Yugoslavya Devlet Başkanı oldu.
- 1954 - Amerikalı sinema oyuncusu Marilyn Monroe, beyzbol oyuncusu Joe Dimaggio ile evlendi.
- 1963 - Fransa Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle, Birleşik Krallık'ın Avrupa Ekonomik Topluluğuna (AET) girmesine karşı çıktı.
- 1964 - Meclis, 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanan Ortak Pazar anlaşmasını onayladı.
- 1969 - Amerika Birleşik Devletleri'ne ait uçak gemisi USS Enterprise (CVN-65)'da, Hawaii açıklarında patlama meydana geldi: 25 ölü.
- 1970 - Türk lirası, 1211 sayılı kanuna göre çıkarıldı.
- 1970 - Mahkûm aileleri "genel af" için yürüyüş yaptılar.
- 1975 - Tüm Üniversite, Akademi ve Yüksek Okullar Asistanları Birliği (TÜMAS) kuruldu.
- 1979 - Kars - Ankara seferini yapan Mehmetçik Ekspresi'nin 6 vagonu, Erzurum'un Selim ilçesi, Yolgeçmez köyü yakınlarında ray kırılması yüzünden devrildi; üçü ağır 18 kişi yaralandı.
- 1983 - Cumhurbaşkanı Kenan Evren'e fahri profesörlük ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin fahri hukuk doktorluğu unvanları verildi.
- 1985 - AET, Türkiye'den topluluk ülkelerine ihraç edilen kuru üzüm, fındık ve işlenmiş tütüne koyduğu gümrük vergilerini sıfıra indirdi. Topluluk bu ürünlere 25 bin ton kota koydu.
- 1985 - Martina Navratilova, kendisinin 100. tenis turnuvasını kazandı.
- 1987 - Uluslararası Ticaret Odası Vehbi Koç'u "Dünyada Yılın İş adamı" seçti.
- 1990 - Yugoslavya Komünistler Birliği’nin olağanüstü toplantısında yayınlanan "Yugoslavya için Demokratik Sosyalizm Deklarasyonu" şiddetli tartışmalara sebep oldu.
- 1993 - Nubar Terziyan, Ankara Uluslararası Film Festivali'nde "Emek Ödülü"ne değer bulundu.
- 1994 - Bill Clinton ile Boris Yeltsin, füzelerin herhangi bir ülkeye hedeflenmesine son verilmesi ve Ukrayna'nın nükleer silah stokunun yok edilmesi üzerinde anlaştılar.
- 1994 - Dört şehirlerarası yolcu otobüsüne yerleştirilen bombaların patlaması sonucu 3 kişi öldü, 17 kişi yaralandı. Eylemleri PKK'nın (Kürdistan İşçi Partisi) askeri kanadı ARGK (Kürdistan Halk Kurtuluş Ordusu) üstlendi.
- 1995 - İlk kez verilen Uluslararası Nâzım Hikmet Şiir Ödülü, İstanbul'da yapılan bir törenle Lübnan'lı şair Adonis'e verildi.
- 1998 - Afganistan'a ait bir kargo uçağı güneybatı Pakistan'da bir dağa düştü: 50 kişi öldü.
- 2000 - Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, beş Bosnalı Hırvat'ı, 1993 yılında Ahmiçi köyünde en az 103 Müslüman'ın katledilmesiyle ilgili olarak 25 yıl hapse mahkûm etti.
- 2005 - Avrupa Uzay Ajansına (ESA) ait Huygens adlı uzay sondası Satürn'ün uydusu Titan'ın yüzeyine indi.
- 2005 - Afganistan'daki Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti harekatına katılarak, Kabil Çok Uluslu Tugay Komutanlığı görevini 27 Ocak'ta 6 ay süreyle üstelenecek olan, 28'inci Mekanize Piyade Tugayı için uğurlama töreni düzenlendi.
- 2007 - Venezuela'ya ait, Panama-Karakas seferini yapan çift motorlu bir yolcu uçağı, Kolombiya'nın kuzey doğusunda düştü: 14 kişi öldü.
- 2011 - Tunus'ta bir kişinin kendini yakmasıyla başlayan gösterilerin ardından, Devlet Başkanı Zeynel Abidin Bin Ali ülkeden kaçtı, geçiş hükûmeti kuruldu.
- 2020 - Türkiye'de Vikipedi erişime tekrar açıldı.
- Doğumlar
- MÖ 83 - Marcus Antonius, Romalı general ve politikacı (ö. MÖ 30)
- 1702 - Nakamikado, Japonya'nın 114. imparatoru (ö. 1737)
- 1770 - Adam Czartoryski, Polonyalı devlet adamı ve siyasetçi (ö. 1861)
- 1798 - Johan Rudolph Thorbecke, Hollandalı politikacı ve liberal devlet adamı (ö. 1872)
- 1800 - Ludwig von Köchel, Avusturyalı müzikolojist (ö. 1877)
- 1801 - Jane Welsh Carlyle, İskoç yazar (ö. 1866)
- 1806 - Matthew Fontaine Maury, Amerikalı astronom, deniz subayı, tarihçi, oşinograf, meteorolog, haritacı, yazar, jeolog ve eğitimci (ö. 1873)
- 1818 - Zachris Topelius, Fin yazar (ö. 1898)
- 1818 - Ole Jacob Broch, Norveçli matematikçi, fizikçi, ekonomist ve politikacı (ö. 1889)
- 1824 - Vladimir Stasov, Rus eleştirmen (ö. 1906)
- 1834 - Todor Burmov, Bulgaristan'ın ilk Başbakanı (ö. 1906)
- 1836 - Henri Fantin-Latour, Fransız ressam (ö. 1904)
- 1841 - Berthe Morisot, Fransız ressam (ö. 1895)
- 1850 - Pierre Loti, Fransız romancı (ö. 1923)
- 1851 - Ernst Hartwig, Alman astronom (ö. 1923)
- 1861 - Mehmet Vahideddin, Osmanlı'nın son padişahı (ö. 1926)
- 1863 - Lyubomir Miletiç, Bulgar dilbilimci, etnograf ve tarihçi (ö. 1937)
- 1863 - Paul Horn, Alman filolog (ö. 1908)
- 1868 - Noe Jordania, Gürcü siyaset adamı, gazeteci (ö. 1953)
- 1870 - George Pearce, Avustralyalı politikacı (ö. 1952)
- 1870 - Ali Ekber Tufan, Türk siyasetçi (ö. 1970)
- 1875 - Albert Schweitzer, Alman din bilgini, filozof, misyoner, doktor ve 1952 Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 1965)
- 1875 - Felix Hamrin, İsveçli siyasetçi (ö. 1937)
- 1886 - Franz Josef Popp, BMW AG'nin kurucu (ö. 1954)
- 1887 - Hugo Steinhaus, Polonyalı matematikçi ve eğitimci (ö. 1972)
- 1892 - Emil Gustav Friedrich Martin Niemöller, Alman Nazi karşıtı din bilgini, vaiz ve Bekennende Kirche'nin (İtiraf Kilisesi) kurucusu (ö. 1984)
- 1896 - John Rodrigo Dos Passos, Amerikalı yazar (ö. 1970)
- 1897 - Hasso von Manteuffel, Batı Almanyalı siyaset adamı (ö. 1978)
- 1899 - Fritz Bayerlein, Alman Panzer generali (ö. 1970)
- 1914 - Selahattin Ülkümen, Türk diplomat (Türk Shindler'i olarak anılır) (ö. 2003)
- 1919 - Giulio Andreotti, İtalyan Hristiyan demokrat siyasetçi ve 1972-1992 arasında pek çok kez İtalya Başbakanı (ö. 2013)
- 1925 - Yukio Mishima, Japon yazar (ö. 1970)
- 1932 - Carlos Borges, Uruguaylı futbolcu (ö. 2014)
- 1940 - Bilge Olgaç, Türk sinema yönetmeni ve senarist (ö. 1994)
- 1940 - John Castle, İngiliz oyuncu
- 1941 - Faye Dunaway, Amerikalı sinema oyuncusu
- 1943 - Ralph Steinman, Kanadalı immünolog, hücre biyoloğu ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi(ö. 2011)
- 1944 - Jan Aas, Norveçli eski futbolcu ve çalıştırıcı (ö. 2016)
- 1949 - İlyas Salman, Türk sinema, tiyatro, dizi oyuncusu, yönetmen ve köşe yazarı
- 1949 - Tarık Papuççuoğlu, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
- 1955 - Dominique Rocheteau, Fransız futbolcu
- 1959 - Rasim Öztekin, Türk oyuncu
- 1963 - Steven Soderbergh, Amerikalı yapımcı ve senarist
- 1964 - Yılmaz Morgül, Türk şarkıcı
- 1965 - Şamil Basayev, Çeçen lider (ö. 2006)
- 1966 - Marco Hietala, Fin müzisyen
- 1969 - Dave Grohl, Amerikalı müzisyen ve Foo Fighters grubunun kurucusu
- 1970 - Fazıl Say, Türk piyanist ve besteci
- 1973 - Giancarlo Fisichella, İtalyan Formula 1 pilotu
- 1988 - Nissrin Dinar, Faslı atlet
- 1990 - Grant Gustin, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı
- 1993 - Damla Colbay, Türk oyuncu
ACONCAGUA DAĞI NEREDEDİR? ACONCAGUA DAĞI YÜKSEKLİĞİ NE KADARDIR?
Aconcagua, 6.962,97 m yükseklik ile Güney Amerika'nın en yüksek dağı. Aynı zamanda Asya kıtası dışında bulunan en yüksek dağdır. Arjantin Andları'nda, Mendoza eyaletinde, Şili sınırının yakınlarında bulunur. On kilometreye kadar uzanan 5 buzulu vardır. Adının nereden geldiği kesin belli değildir. Tahminler Arauca Aconca-Hue ya da Ackon Cahuak (Quechua dili) kelimelerinden türediği yönünde olup, "Taş Bekçi" anlamındadır.
Buraya ilk bahsi edilen bilimsel gezi, 1897 yılında, ingiliz Edward Fitzgerald tarafından yapılmıştır. İsviçreli Matthias Zurbriggen, 14 Ocak 1897 tarihinde zirveye tırmanan ilk kişi olmuştur. Birkaç gün sonra gezi grubundan iki kişi daha kendisini takip etmiştir. Zirve yapan ilk Arjantinli ise 8 Mart 1934 tarihinde asker Nicolás Plantamura 'dır. İlk kadın ise 7 Mart 1940'ta Fransız Adriana Banca 'dır. 2004 yılında ise ilk defa Aconcagua'nın zirvesine Rubia adında bir köpek çıkmıştır.
