‘Dünya bir toz bulutuydu’ demeden önce sizler için dünya tarihine damga vuran olayları derledik. Türkiye’de ve dünyada birçok gelişmeye gebe olan 3 Mart tarihinde yaşanan olayları sizler için mercek altına aldık. 3 Mart Dünya Kulak ve İşitme Günü olarak kutlanıyor. 3 Mart Erzurum’un Aşkale ve Pazaryolu ilçelerinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşunun yıl dönümüdür. 3 Mart Yaşilay Haftası, Deprem Haftası ve Girişimcilik Haftası’nın devamı niteliğindedir. Peki 3 Mart’ta dünyada ve ülkemizde neler oldu? 3 Mart doğan ve vefat eden önemli isimler kimler? İşte detaylar...
DOĞUM GÜNLERİ
- 1455 - II. Joao, Portekiz Kralı (ö. 1495)
- 1520 - Matthias Flacius, Hırvat Protestan reformcu (ö. 1575)
- 1583 - Edward Herbert, İngiliz diplomat, şair ve filozof (ö. 1648)
- 1589 - Gisbertus Voetius, Hollandalı teolog (ö. 1676)
- 1606 - Edmund Waller, İngiliz şair (ö. 1687)
- 1652 - Thomas Otway, İngiliz oyun yazarı (ö. 1685)
- 1756 - William Godwin, İngiliz gazeteci, politik filozof ve yazar (ö. 1836)
- 1793 - Charles Sealsfield, Amerikalı gazeteci (ö. 1864)
- 1797 - Gotthilf Heinrich Ludwig Hagen, Alman fizikçi ve hidrolik mühendisi (ö. 1884)
- 1800 - Heinrich Georg Bronn, Alman jeolog (ö. 1862)
- 1803 - Alexandre-Gabriel Decamps, Fransız ressamı (ö. 1860)
- 1805 - Jonas Furrer, İsviçreli politikacı (ö. 1861)
- 1831 - George Pullman, Amerikalı mucit ve sanayici (ö. 1897)
- 1833 - Eduard Georg von Wahl, Baltık Alman cerrah (ö. 1890)
- 1838 - George William Hill, Amerikalı Astronom ve Matematikçi (ö. 1914)
- 1839 - Camsetci Tata, Hint sanayici (ö. 1904)
- 1845 - Georg Cantor, Alman matematikçi (ö. 1918)
- 1847 - Alexander Graham Bell, İskoç mucit (ö. 1922)
- 1857 - Alfred Bruneau, Fransız opera ve diğer müzik bestecisi ve müzik eleştirmeni (ö. 1934)
- 1863 - Arthur Machen, Galli yazar (ö. 1947)
- 1867 - Adday Şer, Asur kökenli, Siirt Keldani Katolik Kilisesi başpiskoposu (ö. 1915)
- 1868 - Alain, Fransız filozof (ö. 1951)
- 1869 - William M. Calder, Amerikalı siyasetçi (ö. 1945)
- 1869 - Mezîde Kadınefendi, II. Abdülhamid'in eşi (ö. 1909)
- 1870 - Géza Maróczy, Macar satranç ustası (ö. 1951)
- 1871 - Maurice Garin, Fransız bisikletçi (ö. 1957)
- 1873 - William Green, Amerikalı işçi sendikası lideri (ö. 1952)
- 1875 - Memmedhasan Hacınski, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Başbakanı (ö. 1931)
- 1876 - David Lindsay, İngiliz yazar (ö. 1945)
- 1883 - Frantisek Drtikol, Çek fotoğrafçı (ö. 1961)
- 1889 - Emile Henriot, Fransız şair, romancı, denemeci ve edebiyat eleştirmeni (ö. 1961)
- 1890 - Norman Bethune, Kanadalı doktor ve hayırsever (ö. 1939)
- 1893 - Beatrice Wood, Amerikalı seramik sanatçısı (ö. 1998)
- 1894 - Goro Yamada, Japon eski futbolcu (ö. 1958)
- 1895 - Matthew Ridgway, Amerikalı asker ve NATO Baş Kumandanı (ö. 1993)
- 1895 - Ragnar Anton Kittil Frisch, Norveçli ekonomist ve Nobel Ödülü sahibi (ö. 1973)
- 1897 - Timofey Vasilyev, Mordovyalı avukat (ö. 1939)
- 1898 - Ahmed Muradbegović, Bosnalı bir yazar, oyun yazarı ve romancı (ö. 1972)
- 1911 - Jean Harlow, Amerikalı oyuncu (ö. 1937)
- 1924 - Ottmar Walter, Alman futbolcu (ö. 2013)
- 1924 - Tomiichi Murayama, Japon siyasetçi
- 1926 - Lys Assia, İsviçreli şarkıcı (ö. 2018)
- 1930 - Ion Iliescu, Rumen politikacı ve Devlet Başkanı
- 1933 - Lee Radziwill, Amerikalı moda yöneticisi
- 1937 - Bobby Driscoll, Amerikalı oyuncu (ö. 1968)
- 1938 - Bruno Bozzetto, İtalyan çizgi film animatörü
- 1939 - Hussaini Abdullahi, Nijeryalı üst düzey rütbeli eski asker ve siyasetçi (ö. 2019)
- 1951 - Salih Müslim, Suriyeli politikacı
- 1953 - Zico, Brezilyalı futbolcu ve teknik direktör
- 1954 - Ali Ağaoğlu, Türk iş adamı
- 1956 - Zbigniew Boniek, Polonyalı futbolcu
- 1958 - Miranda Richardson, İngiliz oyuncu
- 1958 - Mustafa Pehlivanoğlu, Türk ülkücü (12 Eylül Darbesi'nden sonra idam edilen ilk ülkücü) (ö. 1980)
- 1959 - Ira Glass, Amerikalı radyo programcısı
- 1961 - Perry McCarthy, İngiliz yarışçı
- 1961 - Safiye Soyman, Türk şarkıcı
- 1961 - Ümit Özdağ, Türk akademisyen, siyasetçi ve yazar
- 1962 - Herschel Walker, Amerikalı Amerikan futbolu oyuncusu
- 1962 - Jackie Joyner-Kersee, Amerikalı atlet
- 1963 - Hamdi Akın İpek, Türk iş adamı
- 1963 - Martín Fiz, İspanyol koşucu
- 1963 - Naci Taşdöğen, Türk sinema, dizi ve tiyatro oyuncusu
- 1964 - Cem Davran, Türk oyuncu
- 1966 - Şahap Sayılgan, Türk sinema ve dizi oyuncusu
- 1970 - Julie Bowen, Amerikalı aktris
- 1972 - Christian Oliver, Alman oyuncu
- 1973 - Killa Hakan, Türk Gangsta Rap sanatçısı ve söz yazarı
- 1977 - Berkun Oya, Türk tiyatrocu
- 1977 - Ronan Keating, İrlandalı şarkıcı ve Boyzone üyesi
- 1982 - Jessica Biel, Amerikalı oyuncu
- 1986 - Mehmet Topal, Türk futbolcu
- 1986 - Stacie Orrico, Amerikalı şarkıcı
- 1986 - Sibel Özkan, Türk halterci
- 1994 - Erdi Gülaslan, Türk basketbolcu
- 1997 - Camila Cabello, Kübalı-Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı
- 1991 - Park Chorong, Koreli şarkıcı, söz yazarı ve aktör
VEFAT EDENLER
- 1111 - I. Boemondo, Antakya Prensi (d. 1054)
- 1239 - III. Vladimir Rurikovich, Kiev Prensi (d. 1187)
- 1459 - Ausiàs March, Katalan şair (d. 1397)
- 1578 - Sebastiano Venier, Venedik Cumhuriyeti'nin 86'ıncı dükası (d. 1496)
- 1592 - Michael Coxcie, Flemish ressam (d. 1499)
- 1605 - VIII. Clemens, İtalyan Papa (d. 1536)
- 1703 - Robert Hooke, İngiliz hezarfeni (d. 1635)
- 1706 - Johann Pachelbel, Alman besteci (d. 1653)
- 1707 - Alemgir Şah I, Babür İmparatorluğu'nun 6. İmparatoru (d. 1618)
- 1717 - Pierre Allix, Fransız Protestan rahip (d. 1641)
- 1744 - Jean Barbeyrac, Fransız hukukçu (d. 1674)
- 1765 - William Stukeley, İngiliz arkeolog (d. 1687)
- 1768 - Nicola Porpora, İtalyan besteci (d. 1686)
- 1792 - Robert Adam, İskoç mimar (d. 1728)
- 1842 - Ludwig von Westphalen, Prusyalı bir aristokrat (d. 1770)
- 1843 - David Porter, Amerikalı amiral (d. 1780)
- 1850 - Oliver Cowdery, Amerikalı dini lider (d. 1806)
- 1894 - Ned Williamson, Amerikalı beyzbolcu (d. 1857)
- 1924 - Viktor von Tschusi zu Schmidhoffen, Avusturyalı ornitolog (d. 1847)
- 1927 - J.G. Parry-Thomas, Galli motor yarışçısı (d. 1884)
- 1927 - Mihail Petroviç Artsıbaşev, Rus yazar (d. 1878)
- 1932 - Eugen d'Albert, Alman besteci (d. 1864)
- 1940 - Hüseyinzade Ali Turan, Türk doktor, profesör ve yazar (d. 1864)
- 1945 - William M. Calder, Amerikalı siyasetçi (d. 1869)
- 1948 - Ferenc Keresztes-Fischer, Macar avukat ve siyasetçi (d. 1881)
- 1959 - Lou Castello, Amerikalı aktör ve komedyen (Abbott ve Costello ikilisinin Costello'su) (d. 1906)
- 1973 - Adolfo Ruiz Cortines, 47. Meksika Devlet Başkanı (d. 1889)
- 1980 - Tayfur Sökmen, Türk politikacı ve Hatay Devleti Cumhurbaşkanı (d. 1891)
- 1982 - Georges Perec, Fransız yazar (d. 1936)
- 1983 - Georges Remi Hergé, Belçikalı çizer ve çizgi roman karakteri Tenten'in yaratıcısı (d. 1907)
- 1987 - Danny Kaye, Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve komedyen (d. 1913)
- 1991 - İmran Aydın, Türk politik aktivist ve Türkiye Devrimci Komünist Partisi üyesi (d. 1963)
- 1993 - Albert Sabin, Polonya asıllı Amerikalı tıp araştırmacısı (Ağızdan uygulanan çocuk felci aşısını geliştirdi) (d. 1906)
- 1993 - Carlos Montoya, İspanyol flamenco gitaristi (d. 1903)
- 1994 - Bilge Olgaç, Türk sinema yönetmeni ve senarist (ilk ve en çok film çeken kadın yönetmen) (d. 1940)
- 1995 - Howard W. Hunter, Amerikalı dini lider (d. 1907)
- 1995 - Mustafa Irgat, Türk şair ve ressam (d. 1950)
- 1996 - Marguerite Duras, Fransız yazar (d. 1914)
- 1999 - Gerhard Herzberg, Alman asıllı Kanadalı fizikçi ve fiziksel kimyager (d. 1904)
- 2001 - Ruhi Sarıalp, Türk atlet (d. 1924)
- 2002 - Roy Porter, İngiliz tarihçi (d. 1946)
- 2003 - Horst Buchholz, Alman sinema oyuncusu (d. 1933)
- 2005 - Rinus Michels, Hollandalı futbolcu ve teknik direktör (d. 1928)
- 2006 - Tunç Yalman, Türk oyuncu (d. 1925)
- 2008 - Giuseppe Di Stefano, İtalyan opera sanatçısı ve tenor (d. 1921)
- 2009 - Yusuf Hayaloğlu, Türk şair (d. 1953)
- 2011 - Ümran Baradan, Türk resim ve seramik sanatçısı (d. 1945)
- 2013 - Müslüm Gürses, Türk şarkıcı ve oyuncu (d. 1953)
- 2014 - Christine Buchegger, Avusturyalı tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1942)
- 2014 - Altan Günbay, Türk sinema sanatçısı (d. 1931)
- 2016 - Eiji Ezaki, Japon profesyonel güreşçi (d. 1968)
- 2016 - Berta Isabel Caceres Flores, Honduraslı ödüllü çevreci, aktivist ve yerli hakları savunucusu (d. 1973)
- 2016 - Martin David Crowe, Yeni Zelandalı kriketçi ve yazar (d. 1962)
- 2016 - Thanat Khoman, Taylandlı siyasetçi ve diplomat (d. 1914)
- 2016 - Sarah Anne Tait, evlilik öncesi soyadıyla Outhwaite, Avustralyalı kürekçi (d. 1983)
- 2016 - Ahmet Oktay, Türk şair, yazar ve gazeteci (d. 1933)
- 2017 - Raymond Kopa (Kopaszewski soyadıyla), Fransız futbolcudur (d. 1931)
- 2017 - Rene Garcia Preval, Haitili agronomist ve siyasetçidir. Kendisi iki defa Haiti başkanlığı görevine seçilerek görev yapmıştır (d. 1943)
- 2018 - David Allen Ogden Stiers, Amerikalı komedyen ve oyuncu (d. 1942)
- 2020 - Bozidar Alic, Hırvat aktör (d. 1954)
ÖNEMLİ OLAYLAR
- 1845 - Florida, ABD'nin 27. eyaleti oldu.
- 1861 - Rus Çarlığı'nda köylüyü toprağa bağlayan serflik kaldırıldı. II. Aleksandr'ın çıkardığı yasa, 23 milyon kişiyi (nüfusun üçte biri) özgürlüğüne kavuşturdu.
- 1865 - HSBC'nin (Hongkong and Shanghai Banking Corporation) kuruluşu.
- 1875 - Kapalı alanda ilk buz hokeyi, Montreal'de oynandı.
- 1875 - Georges Bizet'nin Carmen Operası, Paris'te Opera Comique'te ilk kez perdelerini açtı.
- 1878 - Osmanlı Devleti ile Rusya arasında, Ayastefanos Antlaşması imzalandı. Bulgaristan özerkliğini ilan etti.
- 1883 - Mektebi Sanayii Nefise (Güzel Sanatlar Akademisi) öğretime açıldı.
- 1891 - Futbolda, penaltı atışı kuralı getirildi.
- 1915 - İleride NASA adını alacak olan, NACA (National Advisory Committee for Aeronautics) kuruldu.
- 1923 - Bölgedeki denetimini kaybetmek istemeyen Birleşik Krallık, Irak'ın Güneyinde Kürdistan Krallığı'nı kuran Şeyh Mahmut Berzenci güçlerine saldırdı. Kraliyet Hava Kuvvetleri'nin başlattığı saldırılarda, Süleymaniye ve çevresindeki Kürt köyleri bombalandı ve 10000 kişi öldü. Yaşanan bu olay üzerine Şeyh Mahmut Berzenci hareketi 1924 yılında yenildi. 24 Temmuz 1924 tarihinde ise, kesin olarak Birleşik Krallık Mezopotamya Mandası'na bağlandı.
- 1923 - Time dergisinin ilk sayısı yayımlandı.
- 1924 - Halifeliğin kaldırılması ve Osmanlı Hanedanı mensuplarının Türkiye dışına çıkarılmasına ilişkin yasa kabul edildi. Tevhîd-i Tedrîsât Kanunu çıkarıldı. Şer'iye ve Evkaf ve Harbiye Bakanlıkları kaldırıldı. Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu. Genelkurmay Başkanlığı oluşturuldu ve Hükûmet'ten ayrıldı.
- 1925 - Şeyh Said ayaklanmasının büyümesini önlemek için, Takrir-i Sükun Kanunu kabul edildi; İstiklal Mahkemeleri kuruldu.
- 1931 - İstanbul'da toplanan Berberler Kongresi'nde, berber dükkânlarının Cuma günleri tatil edilmesi kararlaştırıldı.
- 1938 - Suudi Arabistan'da petrol bulundu.
- 1942 - Türk Ressamlar Cemiyeti İstanbul'da kuruldu. Güzel Sanatlar Birliği'nden İbrahim Çallı, D Grubu'ndan Halil Dikmen, Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği'nden Mahmut Cuda ve bağımsız sanatçılardan Hamit Görele tarafından kurulan Cemiyet, büyük ilgi gördü ve daha kuruluş evresinde üye sayısı 70'e ulaştı.
- 1949 - Atina'da sahnelenen Madame Butterfly temsilinde baş rolü oynayan soprano Ayhan Alnar, büyük başarı kazandı. Yunan seyirciler temsil bitiminde Ayhan Alnar'ı ayakta alkışladılar.
- 1950 - Alaska, ABD'nin 49. eyaleti oldu.
- 1952 - Erzurum'un Pasinler İlçesi'nde meydana gelen Richter ölçeğiyle 5,6 şiddetindeki deprem, can ve mal kaybına yol açtı. 133 kişi öldü, 262 kişi de yaralandı.
- 1952 - İslam Demokrat Partisi, Mahkeme kararıyla kapatıldı. Genel Başkan Cevat Rıfat Atilhan ve 15 kurucu üye hakkında soruşturma açıldı.
- 1954 - İstanbul Belediyesi ile Hazine arasında ihtilaf konusu olan Çırağan Sarayı, bir kanunla İstanbul Belediyesi'ne devredildi. Çırağan Sarayı enkazı, 1955 yılı sonuna kadar otel haline getirilecek.
- 1962 - Anayasa ve demokratik nizama karşı fiil ve davranışları önlemek amacıyla hazırlanan "Tedbirler Kanunu", Millet Meclisi'nde kabul edildi.
- 1955 - Elvis Presley, ilk kez televizyonda göründü.
- 1957 - Corry Brokken, 2. Eurovision Şarkı Yarışması'nı "Net als toen" (Önceki Gibi) şarkısıyla kazandı.
- 1969 - NASA, Apollo 9 uzay aracını fırlattı.
- 1969 - Sirhan Sirhan, Robert F. Kennedy'yi öldürdüğünü mahkemede itiraf etti.
- 1971 - Ankara'da 300 subaya hitaben bir konuşma yapan Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç, "Gereken, gerektiği zaman yapılacaktır" dedi.
- 1973 - Milli Güven Partisi, Cumhuriyetçi Parti ve Bağımsızlar, Cumhuriyetçi Güven Partisi'ni kurdular. Turhan Feyzioğlu Genel Başkan seçildi.
- 1974 - Türk Hava Yolları'nın DC-10 tipi 'Ankara' yolcu uçağı, Paris'te Orly Havalimanı yakınlarında düştü. Bu tarihe kadar dünya sivil havacılık tarihinde gerçekleşen en büyük kazada, 346 kişi öldü.
- 1977 - Gazeteci ve yazar Zekeriya Sertel, 25 yıl aradan sonra 1977'de Türkiye'ye geldi. Uluslararası Gazete Sahipleri Federasyonu'nun Cumhurbaşkanı'na ve Başbakan'a gönderdikleri mektuplar olumlu sonuç verdi. Zekeriya Sertel, Danıştay kararıyla 1952 yılında ayrıldığı Türkiye'ye dönebildi.
- 1980 - Eski Hatay Cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen, İstanbul'da öldü. Tayfur Sökmen, İskenderun Sancağı'nın Fransızlar tarafından işgali üzerine ilk direniş hareketini örgütleyenler arasındaydı. 1938'de kurulan Hatay Devleti'nin, 1939 yılında Türkiye'ye katılıncaya kadar Cumhurbaşkanlığını yaptı. 1939-1950 yılları arasında Antalya Milletvekili, 1950-1954 yılları arasındaysa Hatay Milletvekili olarak TBMM'de bulundu. 1969-1975 yılları arasında da kontenjan senatörü olarak görev yaptı.
- 1981 - Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı'nca yürütülen MHP ve yan kuruluşlarıyla ilgili soruşturmalarda, 36 cinayetin aydınlatıldığı açıklandı.
- 1981 - İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Savcılığı, DİSK Genel Başkanı Abdullah Baştürk'e işkence yapıldığı iddialarının asılsız olduğunu bildirdi.
- 1984 - Başbakan Turgut Özal, yerel seçimlerle ilgili olarak muhalefet liderlerine sert yanıtlar vererek; "Bu seçimin ardından erken seçim gelir diye bekleyenler hayal ediyorlar, avuçlarını yalasınlar" dedi.
- 1989 - 4. Levent'te bir boya imalathanesinde patlama oldu. 3 bina çöktü, 12 kişi öldü, 40 kişi de yaralandı.
- 1989 - İstanbul'da Kadıköy Hal Binası dönüştürülerek, Haldun Taner Tiyatrosu açıldı.
- 1989 - Süleymaniye Camii'nde bir grup, tekbir getirerek "Salman Rüşdi'ye ölüm" sloganlarıyla protesto gösterisi yaptı.
- 1992 - Zonguldak Kozlu'da grizu faciası; 127 kişi öldü,147 kişiden umut kesildi. Müfettişlerin hazırladığı raporda işverenin birçok teknik konuda ihmalkar ve sorumsuz davrandığı belgelendi.
- 1993 - Cumhurbaşkanı Özal ile Başbakan Demirel arasında tırmanan gerginliğin devleti yorduğuna dikkati çeken TBMM Başkanı Hüsamettin Cindoruk, "Sıfatı olanlar, devlet hayatında üsluplarına dikkat etmelidir" dedi.
- 1993 - İran sınırından Türkiye'ye girerek Ağrı Dağına yerleşen yaklaşık 300 PKK militanından 38'i, savaş uçaklarının bombardımanı sonucu öldü.
- 1993 - Tarihi Baruthane binası, "Ataköy Yunus Emre Kültür ve Sanat Merkezi" adıyla hizmete açıldı.
- 1994 - Öğretim Elemanları Sendikası kuruldu.
- 1994 - TBMM Genel Kurulu, DEP'li Selim Sadak ve RP'den istifa eden İstanbul Bağımsız Milletvekili Hasan Mezarcı'nın dokunulmazlığını kaldırdı.
- 1997 - Dünyanın güney yarım küredeki en yüksek binası, Yeni Zelanda'nın Auckland kentindeki Sky Tower, 2 buçuk yıl süren inşaatı tamamlanarak hizmete açıldı.
- 2001 - 3-6 Mart tarihleri arasında Hindistan’ın Kalküta kentinde düzenlenen "Seks İşçileri Karnavalı"na, dünyanın çeşitli ülkelerinden katılan 25.000’i seks işçisi olmak üzere, 50.000’in üzerindeki kişi, 3 Mart’ın “Dünya Seks İşçileri Hakları Günü” olarak kutlanmasına karar verdi. O günden sonra, 3 Mart dünyanın birçok ülkesinde seks işçilerinin haklarını dile getirdikleri bir onur günü olarak kutlanmaya başlandı.
- 2002 - İsviçre'de halk oylaması sonuçlandı: Birleşmiş Milletler'e üye olmaya "evet" dediler.
- 2005 - Steve Fossett, hiç durmaksızın ve yakıt ikmali yapmaksızın, tek başına bir uçakla, dünya turu atan ilk kişi oldu. Yolculuk 40.234 km idi ve 67 saat 2 dakika sürdü.
- 2006 - Randy Cunningham, rüşvet suçundan 8 yıl 4 ay hapis ile 1,8 milyon Dolar para cezasına mahkum oldu. Savcı on yıl ceza istemişti. Bu mahkeme kararı, Amerikan tarihinde bir Kongre üyesine verilen en yüksek cezalardan biri.
- 2008 - Rusya'da Devlet Başkanlığı seçimini, Başbakan Birinci Yardımcısı Dimitriy Medvedev, yüzde 70,28 oranında oy alarak kazandı. Medvedev, 7 Mayıs'ta yemin etti.
