‘Dünya bir toz bulutuydu’ demeden önce sizler için dünya tarihine damga vuran olayları derledik. Türkiye’de ve dünyada birçok gelişmeye gebe olan 4 Mart tarihinde yaşanan olayları sizler için mercek altına aldık. 4 Mart Dünya Cinsel İstismar ve Savaşma Günü olarak kutlanıyor. 4 Mart Yaşilay Haftası, Deprem Haftası ve Girişimcilik Haftası’nın devamı niteliğindedir. Peki 4 Mart’ta dünyada ve ülkemizde neler oldu? 4 Mart doğan ve vefat eden önemli isimler kimler? İşte detaylar...
DOĞUM GÜNLERİ
- 624 - Hasan bin Ali, 5. İslam Halifesi (ö. 669)
- 1526 - Henry Carey, Kral VIII. Henry'nin Mary Boleyn'den olan oğlu (ö. 1596)
- 1574 - Carl Gyllenhielm, İsveçli asker ve politikacı (ö. 1650)
- 1634 - Kazimierz Lyszczynski, Leh asilzade, filozof ve asker (ö. 1689)
- 1678 - Antonio Vivaldi, İtalyan besteci (ö. 1741)
- 1769 - Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Osmanlı Mısır Valisi, Mısır ve Sudan'ın hidivi (ö. 1849)
- 1819 - Narcyza Zmichowska, Polonyalı romancı ve şairdir (ö. 1876)
- 1829 - Samuel Rawson Gardiner, İngiliz tarihçi (ö. 1902)
- 1854 - Napier Shaw, İngiliz meteorolog (ö. 1945)
- 1858 - Alfred Blaschko, Alman dermatolojist (ö. 1922)
- 1863 - Reginald Innes Pocock, Britanyalı zoolog (ö. 1947)
- 1864 - Alejandro Lerroux, İspanya Başbakanı (ö. 1949)
- 1874 - Jan Cerny, Çekoslovakya başbakanı (ö. 1959)
- 1875 - Mihaly Karolyi, Macaristan'ın ilk devlet başkanı (ö. 1955)
- 1887 - Willy Meller, Alman heykeltıraş (ö. 1974)
- 1889 - Hong Saik, Japon asker (ö. 1948)
- 1892 - Yi Kwang-su, Koreli romancı, yazar, şair ve gazeteci (ö. 1950)
- 1898 - Georges Dumezil, Fransız tarihçi ve dilbilimci (ö. 1986)
- 1898 - Hans Krebs, Nazi Almanyası Piyade Generali ve OKH başkanı (ö. 1945)
- 1898 - Dora Diamant, Polonyalı oyuncu (ö. 1952)
- 1913 - John Garfield, Amerikalı aktör (ö. 1952)
- 1928 - Fikret Tabeyev, Sovyet Tatar politikacı, büyükelçi, parti lideri, Tataristan Cumhuriyeti Komünist Partisi'nin kurucusu (ö. 2015)
- 1932 - Miriam Makeba, Güney Afrikalı şarkıcı ve sivil haklar eylemcisi (ö. 2008)
- 1938 - Kito Lorenc, Alman yazar
- 1947 - Jan Garbarek, Norveçli müzisyen
- 1947 - Kamil Sönmez, Türk halk müziği sanatçısı, sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 2012)
- 1949 - Sergey Bagapş, Abhaz siyasetçi
- 1951 - Kenny Dalglish, İskoç futbolcu ve teknik direktör
- 1954 - Catherine O'Hara, Kanadalı-Amerikalı tiyatro ve sinema oyuncusu
- 1954 - François Fillon, Fransız siyasetçi
- 1954 - Ricky Ford, Amerikalı caz müzisyeni ve saksofoncu
- 1955 - Dominique Pinon, Fransız oyuncu
- 1963 - Jason Newsted, Amerikalı müzisyen (metallica, voivod)
- 1966 - Wash Westmoreland, İngiliz yönetmen
- 1968 - Kiriakos Miçotakis, Yunan siyasetçi
- 1968 - Patsy Kensit, İngiliz oyuncu
- 1970 - Kuddusi Müftüoğlu, Türk futbol hakemi
- 1971 - Seher Dilovan, Türk halk müziği sanatçısı
- 1974 - Ariel Ortega, Arjantinli futbolcu
- 1977 - Didem Süer, Türk basketbolcu
- 1977 - Ercan Yılmaz, Türk şair ve yazar
- 1980 - Omar Bravo, Meksikalı futbolcu
- 1980 - Landon Donovan, Amerikalı Amerika Birleşik Devletleri millî futbol takımı kaptanı eski futbolcu
- 1980 - Yasemin Mori, Türk müzisyen
- 1985 - Whitney Port, Amerikalı televizyon karakteri ve model (The Hills, The City)
- 1986 - Erin O'Kelley, Amerika güzellik kraliçesi
- 1986 - Margo Harshman, Amerikalı oyuncu
- 1990 - Andrea Bowen, Amerikalı oyuncu
- 1992 - Bernd Leno, Alman futbolcu
- 1992 - Erik Lamela, Arjantinli futbolcu
- 1992 - Jared Sullinger, Amerikalı basketbolcu
- 1993 - Ahmet Düverioğlu, Ürdünlü basketbolcu
- 1995 - Chlöe Howl, İngiliz şarkıcı ve şarkı yazarı
VEFAT EDENLER
- 1193 - Selahaddin Eyyubi, Haçlı saldırılarına karşı duran Eyyubi Sultanı (d. 1138)
- 1615 - Hans von Aachen, Alman ressam (d. 1552)
- 1832 - Jean-François Champollion, Fransız filolog (d. 1790)
- 1851 - James Richardson, Amerikan kâşif (d. 1809)
- 1852 - Nikolay Gogol, Rus yazar (d. 1809)
- 1856 - Damat Gürcü Halil Rifat Paşa, Osmanlı devlet adamı ve Kaptan-ı Derya (d. 1795)
- 1858 - Matthew C. Perry, Amerikalı deniz subayı (d. 1794)
- 1916 - Franz Marc, Alman ressam (d. 1880)
- 1936 - Lou Marsh, Kanadalı hakem ve gazeteci (d. 1879)
- 1948 - Antonin Artaud, Fransız oyun yazarı, şair ve tiyatro oyuncusu (d. 1896)
- 1952 - Charles Scott Sherrington, İngiliz bakteriyolog, patolog ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (d. 1857)
- 1967 - Michel Plancherel, İsviçreli matematikçi (d. 1885)
- 1976 - Walter H. Schottky, Alman fizikçi (d. 1886)
- 1984 - Ernest Buckler, Kanadalı roman ve öykü yazarı (d. 1908)
- 1986 - Osman Kibar, Türk siyasetçi ve eski İzmir Belediye Başkanı (İzmir'de yaptığı yoğun asfalt çalışmaları nedeniyle "Asfalt Osman" adıyla ünlendi) (d. 1909)
- 1991 - Yadigar Ejder, Türk oyuncu (d. 1947)
- 1993 - Miguel de Molina, İspanyol flamenko şarkıcısı ve aktör (d. 1908)
- 1994 - John Candy, Kanadalı sinema oyuncusu ve komedyen (d. 1950)
- 2010 - Vladislav Ardzinba, Abhaz siyasetçi (d. 1945)
- 2011 - Simon van der Meer, Hollandalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1925)
- 2012 - Hasan Eryılmaz, Türk polis (d. 1949)
- 2012 - Joan Taylor, Amerikalı oyuncu (d. 1923)
- 2018 - Davide Astori, İtalyan futbolcu (d. 1987)
- 2019 - Keith Charles Flint, İngiliz müzisyen (d. 1969)
- 2019 - Blake Theodore Lindsay, Kanadalı profesyonel buz hokeyi oyuncusu (d. 1925)
- 2019 - Robert DeProspero, Amerikalı istihbaratçı ve ajan (d. 1938)
- 2019 - Luke Perry, Amerikalı oyuncu ve dublaj sanatçısı (d. 1966)
- 2020 - Javier Perez de Cuellar, Perulu diplomat ve Birleşmiş Milletler'in beşinci genel sekreteri (d. 1920)
ÖNEMLİ OLAYLAR
- 1493 - Kaşif Kristof Kolomb, Nina adlı gemisiyle Amerika'ya ulaştı.
- 1656 - Vaka-i Vakvakiye: Düşük ayarlı para ve alınamayan maaşlar için ayaklanan askerler, IV. Mehmed'in onayıyla bazı saray ağalarını idam ettirdiler.
- 1774 - Orion Nebulası, ilk kez William Herschel tarafından gözlemlendi.
- 1791 - Vermont, ABD'nin 14. eyaleti oldu.
- 1877 - Pyotr İlyiç Çaykovski'nin eseri Kuğu Gölü Balesi'nin ilk gösterimi.
- 1882 - İngiltere'de ilk elektrikli tramvay hizmete girdi.
- 1894 - Şanghay'da büyük yangın: 1000'den fazla bina kül oldu.
- 1903 - Beşiktaş Jimnastik Kulübü kuruldu.
- 1923 - Mustafa Kemal Paşa'nın 17 Şubat'taki konuşmasıyla başlayan İzmir İktisat Kongresi sona erdi. Kongrede Misak-ı İktisadî kabul edildi.
- 1924 - Happy Birthday to You şarkısı, Clayton F. Summy tarafından yayımlandı.
- 1924 - Halife Abdülmecit Efendi ve Osmanlı Hanedanı mensupları yurt dışına çıkarıldı.
- 1925 - Hükümete olağanüstü yetkiler veren Takrir-i Sükun Kanunu, TBMM'de kabul edildi.
- 1929 - Takrir-i Sükun Kanunu yürürlükten kalktı.
- 1934 - Ankara Radyosu yayınına başladı.
- 1934 - İstanbul Üniversitesi'nde açılan "İnkılap Tarihi Enstitüsü"nde ilk dersi, Milli Eğitim Bakanı Hikmet Bayur verdi.
- 1940 - İstanbul'da yapılan Altıncı Balkan Güreş Şampiyonası'nda Türk takımı, beş birincilik alarak altıncı kez şampiyon oldu.
- 1946 - Frank Sinatra'nın ilk albümü The Voice of Frank Sinatra, Columbia Records tarafından yayımlandı.
- 1949 - Sovyetler Birliği'nde Molotov, gerekçe gösterilmeden Dış İşleri Bakanlığı görevinden alındı.
- 1950 - Yeni Basın Kanunu tasarısı, Meclis'e sevk edildi.
- 1951 - İnönü Ansiklopedisi'ndeki görevine son verilen eğitimci Agâh Sırrı Levent, bu haksız uygulamadan dolayı Millî Eğitim Bakanı Tevfik İleri'yi düelloya davet etti.
- 1952 - Ronald Reagan, ikinci eşi Nancy Davis ile Los Angeles'ta evlendi.
- 1954 - Boston'da ilk başarılı böbrek nakli gerçekleştirildi.
- 1955 - Türk-Amerikan işbirliğiyle kurulan Minneapolis Moline Türk Traktör ve Ziraat Makinaları Fabrikası, montaj yaparak traktör üretimine Ankara'da başladı. Günümüzde Türk Traktör adıyla faaliyetine devam etmektedir.
- 1963 - İstanbul İstinye'deki Kavel Kablo Fabrikası'ndaki grev bitti. Türk-İş'e bağlı Maden-İş Sendikası'na üye 170 işçi, fazla mesailerinin ve yıllık ikramiyelerinin tam olarak ödenmemesini, sendikadan ayrılmaları için baskı yapılmasını ve Maden-İş Şişli Şube Başkanı ile işçi temsilcilerinin işten çıkarılmasını protesto etmek amacıyla 28 Ocak'ta işi bırakarak tezgâh başında oturma eylemine başladı.
- 1964 - BM Güvenlik Konseyi, Kıbrıs'a uluslararası güç gönderme kararı aldı.
- 1965 - Suat Hayri Ürgüplü Hükûmeti, 231 kabul, 200 ret ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun verdiği 1 çekimser oy ile güvenoyu aldı.
- 1966 - Bir Kanada yolcu uçağı, Tokyo'ya inişi sırasında infilak etti, 64 kişi öldü.
- 1967 - CHP Gençlik Kolları bildirisinde, başını Turhan Feyzioğlu'nun çektiği "Sekizler"in partiden çıkarılması istendi.
- 1967 - Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, kendisine "baba", "beyefendi", "paşam" biçimlerinde hitap edilmesini yasakladı. Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri Kemalettin Gökakın'ın imzasıyla yayımlanan genelgeyle, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'ın isteği kamuoyuna duyuruldu.
- 1970 - Yüksek Denetleme Kurulu, Hacı Ali Demirel'e satılan Devlet Demiryolları arsaları için soruşturma açtı. Üç gün sonra Yüksek Denetleme Kurulu'nun sekiz üyesi görevden alındı. Kurul üyeleri, Danıştay'a başvurdu. Kurul üyelerinden beşi Danıştay kararıyla görevlerine döndü.
- 1970 - Fransız denizaltısı "Eurydice" infilak etti.
- 1977 - Güney ve Doğu Avrupa'da deprem: 1500'den fazla ölü var.
- 1979 - Voyager I'in gönderdiği fotoğraflarda, Jüpiter'in halkaları görüldü.
- 1981 - Türkiye'nin Paris Çalışma Ateşesi Reşat Moralı, Ermeni örgütü ASALA militanlarının saldırısı sonucu hayatını kaybetti. Olayda ağır yaralanan din görevlisi Tecelli Arı da bir gün sonra öldü.
- 1981 - 74 sanıklı Dev-Yol davası, Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Mahkemesi'nde başladı.
- 1983 - Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 2 No'lu Askerî Mahkemesi'nde görülmekte olan Dev-Sol davası sonuçlandı. Dokuz sanık, 6 ay ilâ 10 yıl arası hapis cezalarına çarptırıldı, 14 sanık ise beraat etti.
- 1985 - Başbakan Turgut Özal, Boğaziçi'nde yabancılara arsa satılması konusunda bir açıklama yaptı. Özal, "Kandilli sırtlarında arazi satın alan Suudi Arabistan Veliaht Prensi Abdullah bin Abdülaziz saray değil, 1000 metrekarelik ufak bir ev yaptıracak" dedi.
- 1986 - Başbakan Turgut Özal, "1988 seçimlerinden sonra iki buçuk parti kalır; biri biz, biri sol, buçuğunu bilmem" dedi.
- 1986 - Eski Emniyet Müdürü, Vali ve Sosyaldemokrat Halkçı Parti Milletvekili İbrahim Halil Ural, "Süleyman Demirel bana işkence için talimat vermişti" dedi.
- 1987 - Başbakan Turgut Özal, Amerika Birleşik Devletleri'nin Houston kentindeki Methodist Hastanesi'nden, uydu aracılığıyla Ankara'ya iletilen görüntüsüyle Bakanlar Kuruluna Başkanlık etti.
- 1988 - Kıbrıs'lı iş adamı Asil Nadir, Titibank'ı (Türkiye İthalat İhracat Bankası) satın aldı.
- 1991 - Mardin'in İdil ilçesinde yürüyüş yapan kalabalığa ateş açılması sonucu 2 kişi öldü, 25 kişi yaralandı. Üç gün sonra İdil'deki olayları protesto etmek için Mardin'in Dargeçit ilçesinde yürüyüş yapan gruba ateş açıldı, 1 kişi öldü, 7 kişi de yaralandı.
- 1992 - Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın oğlu Ahmet Özal ve iki arkadaşı hakkında, "güveni kötüye kullanmak ve resmî evrakta sahtecilik" iddiasıyla dava açıldı.
- 1992 - İspanya'dan engizisyon baskısı nedeniyle kaçarak Osmanlı İmparatorluğu'na sığınan Museviler, Türkiye'ye gelişlerinin 500. yılını kutladılar.
- 1994 - Gazeteci Hıncal Uluç, İstanbul Levent'teki bir benzincide uğradığı silahlı saldırıda bacağından yaralandı. Saldırganların kaçtığı otomobilin yeraltı dünyasının ünlü isimlerinden Alaattin Çakıcı'nın eşi Uğur Çakıcı'ya ait olduğu belirlendi.
- 1994 - Dokunulmazlıkları kaldırılan DEP Milletvekilleri Leyla Zana, Sırrı Sakık, Ahmet Türk, Selim Sadak ve bağımsız Milletvekili Mahmut Alınak gözaltına alındı. Hasan Mezarcı ve DEP Şırnak Milletvekili Selim Sadak serbest bırakıldı.
- 1995 - Michael Johnson, kapalı salonda 400 m Dünya rekoru kırdı: 44,63 s.
- 1997 - ABD Başkanı Bill Clinton, insan klonlama araştırmalarını yasakladı.
- 1997 - Hale-Bopp kuyruklu yıldızı, Güneş'in tam üzerinden geçti.
- 1998 - ABD Anayasa Mahkemesi, iş yerinde cinsel taciz kanunlarının, her iki tarafın aynı cins olması durumunda da geçerli olduğunu onayladı.
- 2000 - Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, Kürt kökenli isimlere ilk kez onay verdi.
- 2002 - Ilımlı Arnavut lider İbrahim Rugova, Kosova'nın ilk Devlet Başkanı seçildi.
- 2003 - Filipinler'in güneyindeki bir hava alanında, bir sırt çantasına gizlenmiş bomba patladı, 21 kişi öldü.
- 2005 - Alman Matthias Jeschke, Toyota Landcruiser 90 V6 aracıyla Ojos del Salado'da 6358 metreye ulaşarak "bir araçla çıkılan en yüksek konum" rekorunu kırdı.
- 2012 - Rus Vladimir Putin, yapılan seçimler sonucu Rusya'da yüzde 59,3 oyla 2. kez Devlet Başkanı seçildi.
