Tarihte bugün: Yassıada Yargılamaları başladı

Yargılamalar konusundaki tartışmalar günümüzde de sürmektedir. 14 Ekim 1960'ta başlayan yargılamaların ilk davası Afgan Kralı'nın Celâl Bayar'a hediye ettiği köpeğin hayvanat bahçesine satışıyla ilgili "Köpek Davası"dır.

27 Mayıs hareketinden sonra Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderesle birlikte tutuklananlar Marmara Denizindeki Yassıadaya yerleştirildi.12 Haziran 1960ta kabul edilen bir yasayla DP yöneticilerinin ve bunların suçlarına katılanların yargılanması amacıyla Yüksek Adalet Divanının kurulması kararlaştırıldı.

Sanıkların sorumluluklarını araştırmak ve Yüksek Adalet Divanı`na verilip verilmemelerinin gerekip gerekmediğine karar vermek üzere de Yüksek Soruşturma Kurulu oluşturuldu.

Yüksek Adalet Divanının kararları kesin olacak, ama ölüm cezalarının infazı Milli Birlik Komitesinin (MBK) onayına bağlı olacaktı.6 Ekim 1960ta MBKnın kararıyla Yüksek Adalet Divanı başkanlığına Yargıtay 1. Ceza Dairesi başkanı Salim Başol, Yüksek Adalet Divanı başsavcılığına da Yüksek Soruşturma Kurulu üyesi Altay Ömer Egesel getirildi. Yassıada Yargılamalarına 14 Ekim 1960ta başlandı.

Eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar, eski Başbakan Adnan Menderes, son Bakanlar Kurulu üyeleri ile milletvekiller, eski Genelkurmay Başkanı Rüştü Erdelhunun da aralarında bulunduğu pek çok sanık, anayasayı ihlal ve öteki suçlardan yargılandılar.15 Eylül 1961de mahkeme kararları açıklandı.Celal Bayar, Adnan Menderes, TBMM eski başkanı Refik Koraltan, eski dışişleri bakanı Fatin Rüştü Zorlu, eski maliye bakanı Hasan Polatkan başta olmak üzere 15 sanık ölüm cezasına, 402 sanık ömür boyu hapse ya da başka ağır hapis cezalarına çarptırıldı.135 sanık aklanırken beş sanığın da davası düştü.

MBK yalnızca üç ölüm cezasını onayladı ve Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ile Hasan Polatkan İmralı Adasında idam edildiler.Celal Bayarın cezası, yaşını ileri olması nedeniyle ömür boyu hapis cezasına çevrildi. Mahkum olan öteki sanıklar daha sonra çıkan af yasalarıyla ceza sürelerini tamamlamadan serbest bırakıldılar.1970lerin ikinci yarısında da siyasi haklarına yeniden kavuştular.Eylül 1990da Menderes, Polatkan ve Zorlunun cenazeleri, İmralıdaki yerlerinden alınarak İstanbulda yapılan anıtmezara devlet töreniyle nakledildi.

Davalar

1. Köpek davası (14 Ekim 1960 - 24 Ekim 1960)

2. 6-7 Eylül olayları davası (20 Ekim 1960 - 5 Ocak 1961)
3. Bebek davası (31 Ekim 1960 - 22 Kasım 1960)
4. Vinileks şirketi davası (4 Kasım 1960 - 26 Kasım 1960)
5. Dolandırcılık davası (8 Kasım 1960 - 3 Aralık 1960)
6. Arsa davası (8 Kasım 1960 - 26 Kasım 1960)
7. Ali İpar davası (15 Kasım 1960 - 19 Ocak 1961)
8. Değirmen davası (18 Kasım 1960 - 3 Aralık 1960)
9. Barbara davası (21 Kasım 1960 - 20 Aralık 1960)
10. Örtülü ödenek davası (25 Kasım 1960 - 2 Şubat 1961)
11. Radyo davası (29 Kasım 1960 - 26 Aralık 1960)
12. Topkapı olayları davası (2 Aralık 1960 - 17 Nisan 1961)
13. Çanakkale olayı davası (27 Aralık 1960 - 10 Mart 1961)
14. Kayseri olayı davası (9 Ocak 1961 - 20 Nisan 1961)
15. Demokrat İzmir davası (12 Ocak 1961 - 5 Mayıs 1961)
16. Üniversite olayları davası (2 Şubat 1961 - 27 Temmuz 1961)
17. İstimlak davası (17 Nisan 1961 - 21 Haziran 1961)
18. Vatan Cephesi davası (27 Nisan 1961 - 5 Eylül 1961)
19. Anayasa ihlali davası (11 Mayıs 1961 - 5 Eylül 1961)