BİZE ULAŞIN
Carol Zall
BBC World
Büyükannem ve büyükbabam. Nereden geldiğimizi onlara sorduğumda ''Kashuki'' cevabını aldım.
Yakınlarda bir gen testi yaptırdım ve sonuçlar sadece bildiklerimi doğruladı; ailemin Avrupalı yahudilerden oluştuğunu ve doğu Avrupa'dan geldiklerini.
Ancak test sonucunda bir kaç ilginç bir bilgi de edindim: Neanderthal genleri taşıyorum!
Her ailede soyunun nereden geldiğini merak eden bir kişi vardır. Benim ailemde o kişi benim.
Çocukluğumdan beri büyükbabama ve büyükanneme soyumuzun nereden geldiğini sorup dururdum.
Büyükbabam ''Kashuki'den'' demişti.
Büyükbabama göre Rusya, Polonya civarlarında biryerdeymiş Kashuki ancak ben harita'da Kashuki'yi bulmayı hiçbir zaman başaramadım.
Sonunda kafamdaki sorulara net bir yanıt bulabilmek için gen testi yaptırmaya karar verdi.
Genbilimdeki gelişmeler sayesinde artık herkes basit bir DNA testi ile kökenlerini öğrenme şansına sahip.
Bu tip testler yapan bir çok şirket var.
Ben 200 dolar karşılığında 23andme adlı şirket ile genlerimi incelemeleri için anlaştım.
Plastik bir tüpe tükürdüm ve tükürük örneğini şirkete postaladım.
Şirketin yöneticisi Joanna Mountain ''Yaptığımız ilk şey tükürükten DNA elde etmek'' diyor.
Ben ve ''İrlandalı'' kız kardeşim Terri. Hala ailemizdeki kızıl saç ve çillerin nereden geldiğini bilmiyoruz.
Mountain ''Daha sonra DNA'yi parçalıyoruz ve bir çipin üzerine yerleştiriyoruz'' diye ekliyor.
İnsan DNA'sı 3 milyondan fazla harften oluşan bir kod.
23andMe gibi şirketler DNA testi yaparken bu harflerin her birine bakmıyorlar.
Sadece kodun küçük bir bölümüyle (aşağı yukarı 1 milyon harfle) ilgileniyorlar.
Bu yönteme ''genotyping'' adı veriliyor.
Bu şekilde kişi risk altında olduğu hastalıkları, ya da soyunun dünyanın neresinden geldiğini öğrenebiliyor.
Gen haritası çok boyutlu
Ben ailemin yahudi olduğunu zaten biliyordum.
Bildiğim kadarıyla bütün aile ağacım Aşkenazlar olarak da bilinen Avrupalı yahudilerden oluşuyor.
Her zaman atalarımın doğu Avrupa'da yaşayıp İbranice konuşan ve bol bol yahudi müziği dinleyen kişiler olduğunu düşünmüştüm.
Fakat, Aşkenazlar Avrupa'da sürekli yer değiştirmiş bir populasyon oldukları için diğer Avrupa toplumları ile sık sık karıştıkları da bilinen bir gerçek.
Sonuçta, anne tarafımın tamamı kızıl saçlı ve yeşil gözlü; annem gibi kızıl saçlı ve yeşil gözlü olan kız kardeşime bakan herkes onun İrlandalı olduğunu zannediyor.
Bütün bu olasılıkları düşünmekle geçen bir iki hafta sonra sonuçlar geldi.
23andMe adlı şirketin benim için çıkardığı gen haritası. Genlerimin 2/3'ü Aşkenaz yahudilerine dayanıyor.
Joanna Mountain ''Genlerinin üçte ikisi Rusya, Polonya ve Belarus'daki Aşkenaz yahudilerine dayanıyor''dedi.
Benim için çıkardıkları gen haritasında bir köşeyi işaret eden Mountain ''İşte tam burada yahudi genlerin göze batıyor'' dedi.
Gen haritası çıkaran şirketler soyunuzun nereden geldiğini belirlemek için çeşitli gruplara ait örnek gen haritaları kullanıyorlar.
Yani sizin gen haritanızı çıkardıktan sonra bu haritayı ellerindeki örnek gen haritaları ile karşılaştırıp en çok benzerliğin nerede olduğunu tespit ediyorlar.
Benim gen haritamda beni şaşırtacak hiçbirşey çıkmadı.
Ve ailemdeki kızıl saç geninin nerden geldiğini de öğrenemedim.
Tabiki aslında bu sadece ve sadece Avrupa yahudileri ile benzer genlerim olduğu anlamına gelmiyor.
Gen haritamda Fas yahudileri ile de bazı benzerlikler olduğunu gördüm.
Fakat uzmanlar bu tarz kesişmelerin kaçınılmaz olduğunu söylüyor.
Duke Üniversitesi İnsan Genomu Merkezi Yöneticisi David Goldstein ''Aşkenazi populasyonu ile aralarına karıştıkları diğer grupların genleri arasında bir etkileşim olmaması imkansız. Bu nedenle Aşkenazi genleri bir çok veri içeren çok karmaşık bir hikaye anlatıyor'' diyor.
Biraz hayal kırıklığına uğradığımı itiraf etmem gerekiyor.
200 dolar harcadım ve elime geçen tüm bilgilere zaten testten önce de sahiptim- Atalarım doğu Avrupalı yahudiler!
Ancak ilgi çekici bir kaç bilgi de elde ettim.
Genlerde Neanderthal izi
Mitokondrial DNA'm bugünün İspanya ya da Portekiz'inde 15 bin yıl önce yaşamış ve bir çok Avrupalı'nın genlerinde iz bırakmış bir kadınla akraba olduğumu ortaya çıkardı.
Öğrendiğim öteki ilgi çekici şey ise taş devrine dayanıyor.
Test sonuçlarına göre DNA'mın %2.7'si Neanderthal'lerden geliyor.
Aslında bu beklenmedik bir sonuç değil tabiki.
Afrikalılar dışında herkes genlerinde biraz Neanderthallik taşıyor.
Yine de bir zamanlar bir Neanderthal'in parçası olduğumu bilmek beni oldukça heyecanlandırdı.
Genom çalışmaları bu hızla devam ederse yakın zamanda insan genomunun 3 milyon harfinin birden incelenmesi kısa sürede ve ucuza yapılabilir birşey haline gelecek.
Uzmanlar bu durumda genetikle ilgili bildiğimiz bir çok şeyin değişeceğine inanıyor.
Harvard'lı genetik uzmanı Joe Pickrell ''Tüm gen harflerine bakabilme imkanına sahip olduğumuzda birine sahip olduğun bu mutasyon Fransa'nın güneyindeki şu köyde ortaya çıkmıştı diyebileceğiz'' diyor.
Pickrell ''Yani bir atanız tam olarak hangi köyde yaşadığını bile bilmeniz mümkün olabilecek'' diye sözlerine devam ediyor.
Şimdi heyecanla tüm gen haritamı inceletebileceğim günün gelmesini bekliyorum.
Belki bu sayede ailemin ''Kashuki''den önce nerede yaşadığını net olarak öğrenebilirim.
