Taşikardi: Nedenleri, belirtileri, tedavisi

Kalp, sağlıklı bir yetişkinde dakikada 60 ile 100 arasında atar. Kalp atışları dakikada 60'ın altındaysa buna bradikardi denir. Kalp atışları, dakikada 100'den fazla atarsa bu taşikardi olarak nitelendirilir. Fakat bu durum sadece yetişkinlerde geçerlidir. Çünkü kalp atışları yaşa bağlı olarak bazı değişiklikler gösterir. Yeni doğan bebeklerde, kalp atış değerleri dakikada 100 ile 140 arasındadır. Bebeklerde 130, ergenlerde ise bu sayı 119'dur. Profesyonel sporcularda bu durum biraz farklı olabilir. Onların normal zamanlarda nabızları diğer kişilere göre daha düşük olur. Bunun için profesyonel sporculardaki bu hastalığın sınırı, 100'den daha düşük olabilir. Kalp içerisinde sinüs düğümü olarak adlandırılan, uyarı üretmeyi sağlayan bir merkez bulunur. Kalp taşikardik ya da bradikardik de atsa, normal hızda da atsa ilk elektrik uyarısı buradan çıkar.

Kalp içindeki başka bir yerden elektrik uyarısı çıkarsa buna aritmi denilir. Aritmiler, genelde kalpteki çalışma düzenini bozduğundan kalp yetersizliği veya kalp durması gibi ciddi sorunların oluşum riskini artırır. Aritmide, teşhis konması büyük önem taşır. Çünkü tanısı konmamış aritmiler, kalpte zaman içerisinde geri dönüşümü olmayan büyük hasara yol açar. Kalp atışlarının kişi tarafından hissedilmesine çarpıntı denir. Tıpta palpitasyon olarak geçer. Çarpıntı, taşikardi ile karıştırılmamalıdır. Çarpıntı esnasında kalp atışları normal, fazla ya da düşük olabilir. Bu hastalığa yakalananlar genelde çarpıntıdan da şikayet ederler.

Taşikardi Nedir?

Taşikardi tehlikeli midir, diye düşünüldüğünde bu hastalıkta kalp çok fazla çalıştığından kalp kaslarının yorulmasına neden olur. Bundan dolayı oldukça tehlikeli bir hastalıktır. Kalp, çok hızlı attığında, kanı daha az verimle pompalamış olur. Bu da kalbe ve diğer organlara daha az miktarda kanın ulaşmasına yol açar. Kalbin normalden hızlı çalışması, kalp kaslarındaki oksijen gereksimini arttırır. Bunun devam etmesiyle, kalp kaslarındaki damarlarda tıkanmalar oluşur. Sonrasında ise, kalp krizi yaşanmasına yol açar. Çünkü kalp kasları, böyle bir durumda oksijen yetersizliğinden yok olur. Bu hastalık, ani kalp durması ve felç gibi komplikasyon yaşanma riskini arttırır.

Kalbin ritmiyle alakalı bir durumdur. Normal şartlarda kalp ritminin, dakikada 100 sınırını aşması bize bu hastalığı tanımlar. Fakat hareket halindeki tüm bireylerde, olağan durumlarda ritm bu civardadır ve kalp atışlarında artış olabilir. Kalp ritminin ölçeği, Beat Per Minute (BPM)'dir. Örneğin; bir insanın kalbi, dakikada 80 atıyorsa buna kalp hızı 80 Bpm denir. Hastalık, sağlıklı bireylerde egzersiz anında oluşur. İstirahat halindeyken ortaya çıkarsa, genelde farklı hastalıklara veya bazı durumlara işaret eder. Hastalığın oluşumu, kişide kesinlikle kalp hastalığı olduğunu göstermez. Bazı kişilerde beslenme ve yaşam tarzına, kişinin sakin ya da stresli yapısına ve fiziksel aktivitelerine bağlı olarak da gelişebilir.

Taşikardi Nedenleri Nelerdir?

Herhangi bir nedene ya da hastalığa bağlı olarak görülebileceği gibi, sadece kalple alakalı olarak da oluşabilir. Bu hastalığa yol açan bazı nedenler şunlardır:

1. Egzersiz ya da spor yapmak

Egzersiz yaparken vücuttaki oksijen ve kan ihtiyacı artar. Buna bağlı olarak kalp atışları normal olarak hızlanır. Kan basıncında artma olur. Böylece fizyolojik taşikardi oluşur. Yani herhangi bir hastalığa bağlı olarak oluşmaz.

2. Korku

Yaşanılan ani korku, şaşkınlık ve kaygı adrenalin hormonunun daha fazla salgılanmasına neden olur. Buna bağlı olarak da kalp atışlarında hızlanma olur. Vücudun, oksijen ve kan ihtiyacının artmasına neden olan korku, kansızlık, tiroid bezinin fazla çalışması ve ateş gibi sorunlar da fizyolojik taşikardi oluşumuna neden olabilir. Çünkü böyle durumlarda kalple ilgili herhangi bir hastalık bulunmaz.

3. Kalp hastalıkları

Kalbin çok hızlı çalışması kalp kaslarındaki oksijen gereksinimini artırır. Bu durumun böyle devam etmesi ve oksijen ihtiyacının karşılanmaması kalp kaslarında damar tıkanmasına yol açar. Çünkü kalp kasları hasar görür. Kalp yetersizliği, kalp iltihapları ve damar sertleşmesi gibi kalp hastalıklarında da taşikardi görülür.

4. Alkol ve sigara kullanımı

Uyarıcı madde olduklarından beyine dopamin üzerinden etki ederler. Aynı zamanda sigaraya bağlı olarak akciğerde oksijen azalır. Kalp daha çok oksijen alabilmek için daha fazla kan pompalamak zorunda kalır. Çünkü oksijen kan ile taşınır.

5. Stres

Beyin, psikolojik stresle fiziksel stresi ayırt edemez. Yaşanan stres kalbe yansır. Vücut fiziksel bir tehlikeye maruz kalacakmış gibi beyin, kalp atışlarının hızlanmasını sağlar.

6. Kansızlık

Anemi hastalarında dokulara gerekli miktarda oksijen taşınamaz. Vücuttaki hücre ve dokular, oksijen açlığı yaşar. Bundan dolayı dokulara daha fazla kan pompalamak için kalp hızlanır.

7. Diğer nedenler

Aşırı kafein tüketmek, reçetesiz ilaç kullanmak, uyuşturucu ve uykusuzluk gibi nedenlere bağlı olarak da kalp hızlı atabilir.

Taşikardi Belirtileri Nelerdir?

Hastalığın sebebine ve hastaya göre belirtiler değişiklik gösterir. Kalp çok hızlı çalıştığında, vücuttaki organlara kanın etkili şekilde pompalanmasına mani olur. Bu da organların oksijenden mahrum kalmasına neden olur. Buna bağlı olarak vücutta birtakım bulgular görülmeye başlar. Bu hastalıkta ortaya çıkan belirtilerden bazıları şunlardır:

1. Baş dönmesi

Kalbin çok hızlı atması, kalp kaslarını yorar. Kalp kaslarının yorulması nedeniyle kalp, görevini tam olarak yerine getiremez. Bunun sonucunda tüm dokulara ve beyne yeterli ölçüde oksijen gidemez. Bu da kişide baş dönmesine yol açar.

2. Hızlı nabız

Kalbin dakikada 100'ün üzerinde atmasıdır. Kalp hızlı attığından diğer dokulara kan yeterli miktarda ulaşamaz. Normal kalp ritminden daha hızlı olarak kanın pompalanmasıyla ortaya çıkan bir kalp rahatsızlığıdır.

3. Dalgınlık ve bitkinlik

Taşikardiye bağlı olarak, kalp hızlı attığında kas dokularına ve organlara yeterince kan ulaşamaz. Bu durum, kas dokularının ve organların oksijeni yeterli miktarda alamadığı için oksijen yetersizliği yaşamalarına neden olur. Bunun sonucunda, hastalarda bitkinlik ve halsizlik gözlenir.

4. Göğüs ağrısı

Göğüste hissedilen sıkıntı ve baskı hissi veya göğüs ağrısı, kalp kaslarına oksijenin ve kanın yeterli miktarda ulaşmaması sonucunda oluşur. Göğüs ağrısına anjin ismi verilir. Kalp gerginlik altındayken ve kalp atışları çok hızlandığında göğüs ağrısı oluşur.

5. Çarpıntı

Kalbin ritminin insanı rahatsız edecek şekilde hissedilmesidir. Kalbin düzensiz veya hızlı çalışması sonucunda oluşan bir sorundur. Bu yüzden çarpıntının, kalbin hızlı atmasıyla da bir ilişkisi vardır. Çarpıntıya neyin sebep olduğunu belirlemek gerekir. Çoğu zaman kalpte oluşan çarpıntı sinirsel bir durum olabilir. Yani kişinin, duygusal bozuklukları ya da kalp hastalığına olan korkusu nedeniyle, dikkatinin kendi kalp etkinliğine yönelmesi nedeniyle ortaya çıkabilir.

6. Nefes darlığı

Kişinin güçlükle nefes alıp vermesidir. Bu hastalık, göğüste ağrı oluşumuna neden olur. Genelde kalp üzerinde ağırlık ve baskı şeklinde kendini gösterir. Göğüste oluşan bu ağrılar, nefes darlığına neden olabilir.

7. Düşük tansiyon değerleri

Tansiyonun çok düşmesi, vücuttaki kan akışının organlara yeterince besin ve oksijen taşıyamamasına neden olur. Kan basıncı, olması gereken değerlerin altındadır. Aniden ayağa kalkılması sonucu oluşan baş dönmesi, tansiyon düşüklüğünü gösterir.

8. Bayılma

Beyine yeterince kan ulaşamamasına bağlı olarak, geçici şuur kaybı yaşanmasıdır. Taşikardi hastalığı, beyne ve diğer organlara gönderilmesi gereken kanın ulaşmasını engeller. Kan basıncında oluşan ani düşme bayılmaya neden olur.

Taşikardi Tanısı Nasıl Konur?

Durumunuzun teşhisi ve hastalığınızın türünü belirlemek adına doktorunuz sizden çeşitli kalp testleri yaptırmanızı ister. Hastalık belirtilerini değerlendirmek için ayrıca fizik muayene de yapabilir. Doktorun bu hastalığa teşhis koyabilmek için istediği test ve analizler şunlardır:

Elektrofizyolojik testi: Doktorunuz, tanının doğrulanması için ya da kalbinizde bulunan devre sorunlarınızın yerini saptamak amacıyla bu testi önerebilir.

Elektrokardiyografi: EKG, taşikardi teşhisinde birincil öneme sahip araçlardır. EKG, kollara ve göğüse bağlı küçük elektrotlar yerleştirip elektrik sinyallerinin kaydedilmesini sağlar. Doktorunuz, bu elektrik sinyalleri yardımıyla kalp atışlarınızın hızını tespit eder. Aynı zamanda kalp hızınız hakkında daha çok bilgi edinmek amacıyla evde takabileceğiniz, portatif EKG cihazları kullanmanızı isteyebilir. Bu portatif cihazlar şunlardır:

• Holter monitör: Bu EKG cihazı, taşınabilir özelliğe sahiptir. Bunu cebinizde taşıyabilir ya da kemer veya omuz askısı gibi giyebilirsiniz.
• Olay kaydedici: Bu da taşınabilir bir EKG cihazıdır. Bu cihaz, birkaç hafta ya da birkaç ay boyunca kalp etkinliğinizin izlenebilmesi amacıyla tasarlanmıştır.
• Tilt testi: Doktorunuz bu test ile taşikardi hastalığına bağlı bayılma nöbetlerinin nasıl olduğunu anlamaya çalışır.
• Ek testler: Hastalığınızın altında yatan sebepleri belirlemek ve kalbinizin durumunu saptamak için doktorunuz başka testler de isteyebilir.

Taşikardi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Taşikardi hastalığının ataklarının en aza indirilmesi ve başka bir tıbbi durumu engellemek için altta yatan sorun her ne ise onu tedavi etmek gerekir. Kalp hastalığı dışında bir nedene bağlıysa, o hastalığın tedavi edilmesiyle kalp atışları normale döner. Örneğin; hastalık kansızlığa bağlı oluşuyorsa kansızlığın tedavisiyle kalp atışları düzelir.

Taşikardi nasıl düzelir sorusunun cevabı hastanın yaşına, genel sağlık durumuna, hastalığın nedenine göre değişiklik gösterir. Bu hastalığın tedavisindeki amaç, hızlı atan kalp atışlarını yavaşlatıp normale dönmesini sağlama ve bunun sonucunda meydana gelebilecek olası riskleri düşürmektir. Kalp atışlarının normal değerlere düşmesi için doktorlar tarafından birtakım yöntemler uygulanır. Bu yöntemler şunlardır:

1. Vagal manevralar

Bu işlem, vagal sinirlerini etkiler. Vagal sinirleri, kalp atışlarının düzenlenmesine yardımcı olan sinirlerdir. Bir atak ya da hızlı kalp atışı anında, doktorunuz bir müdahalede bulunursa buna vagal manevrası denir. Vagal sinirini etkileyen manevralar arasında ip çıkarma, öksürme ve yüze bir buz paketi koyma yer alır. Manevra anında, bağırsak hareketleri ve öksürük olabilir. Yüzünüze buz paketi koyarak bunun hafiflemesini sağlayabilirsiniz.

2. İlaçlar

Yapılan vagal manevralar, kalp atışlarınızın hızını normale çevirmeye yardımcı olmuyorsa bu durumda, anti-aritmik enjeksiyon uygulaması gerekebilir. Bu enjeksiyon, kalp atışlarının normal değerlere dönmesine yardımcı olur, hastanede yapılan bir işlemdir. Doktorunuz size bu doğrultuda, Rythmol (propafenon) veya Tambocor (flecainide) ilaçlarından verebilir. Ancak bu ilaçlar, hastanın kullandığı başka ilaçlar varsa onların özelliklerine, hastalığının türüne, tedavi amaçlı seçilen bu ilacın yan etkilerine ve hastanın tedaviye nasıl yanıt verdiğine bakılarak verilir. Anti-aritmik ilaçlar, düzenli alındığı takdirde kalbin hızlı atışını önleyebilme özelliğine sahiptir.

Bazı insanlar, taşikardi nedeniyle kalp krizi ya da inmeye neden olabilecek kan pıhtılaşması açısından büyük risk altındadır. Doktor bu riski azaltmak için Warfarin ve Dabigatranın gibi ilaçlar verebilir. Warfarin, kalp krizi ya da inme riski yüksek olanlara verilir. Çünkü bu ilaç kan pıhtılaşmasını zorlaştırır.

3. Kardiyoversiyon

Bu yöntemde, göğsünüzden kalbinize bir şok verilir. Bunun için yamalar ve kürekler kullanılır. Hastanede yapılan bu işlem kalpteki elektriksel uyarıları etkilediğinden kalp atışlarının normale dönmesine yardımcı olur. Hastalığın erken tanı döneminde bu yöntem, yaklaşık %90 oranında başarı gösterir. Genelde kullanılan ilaçlar ve manevralar fayda etmediğinde ya da acil bakım gerektiği zamanlarda yapılır.

4. Kateter ablasyon

Kateter kan damarları yoluyla kalbe girer. Daha sonra kateterin ucunda bulunan elektrotlar, normal olmayan kalp atış hızından sorumlu bulunan kalp kısımlarına hasar vermek için ısıtılır. Supraventriküler taşikardi için kullanımı, özellikle etkilidir. Atriyal çarpıntısı ve atriyal fibrilasyonunun tedavisi için bu yöntem uygulanır.

5. Kardiyak defibrilatör

Hayatınızı tehdit edebilecek bir taşikardi atağı riski taşıyorsanız bu cihazı kullanmanızı tavsiye eder. Bu cihaz sayesinde hastanın sürekli olarak kalp atışı izlenir. Cep telefonu büyüklüğünde olan bu cihaz, cerrahi operasyonla hastanın göğsüne implante edilir. ICD cihazı, kalp atışlarını normal tutmak amacıyla şoklar verir. Aynı zamanda kalp anormalliklerini de tespit eder.

6. Kalp pili

Kalp, gerekli elektriksel uyarıyı oluşturamadığı zaman, elektriksel uyarıyı oluşturmak amacıyla kullanılan cihazlardır. Kalp pilinin takılmasındaki amaç, gerekli olan kalp atış hızını sağlayabilmektir. Lokal anestezi ile derinin altına bir cep açılarak yerleştirilen küçük bir cihazdır. Anormal kalp atışı algılandığı zaman, cihaz kalbin normal ritmine dönmesi için bir elektrik akımı yayar.

7. Ameliyat

Ekstra elektrik yolunu ortadan kaldırmak için bazı durumlarda açık ameliyat gerekebilir. Ameliyat, genelde diğer tedavi yöntemleri yetersiz kaldığında uygulanır. Hastanın başka kalp rahatsızlığı varsa da uygulanabilir.

Taşikardi Nasıl Düşürülür?

• Kalp atışlarını kontrol edebilmek için ilk olarak nabzın yükselmesine yol açan etmenler belirlenip ortadan kaldırılır.
• E ve C vitamini tüketimi kalp fonksiyonlarını olumlu yönde etkileyen vitaminler olduğundan, bunların tüketimi artırılır.
• Kalp atışı için oldukça faydalı bir mineral olan, magnezyum tüketimine özen gösterilir.
• Keten tohumu yağı, gece çuha çiçeği yağı ve zeytinyağı kullanılır.
• Kalp krizi riski selenyum ile azaltılabilir.
• Kafein, kalp çarpıntısına yol açtığından kafein kullanımı azaltılır.
• Stresten uzak durup, stres kontrol edilmeye çalışılır.
• Sigara, kalbinizde olumsuz etkilere yol açar ve tüm vücudunuzun etkilenmesine neden olur. Sigara akciğerlere fazla yük getirdiğinden diğer organların yavaşlamasına yol açar. Kalp sağlığı açısından sigara bırakılmalıdır.
• İlaç tedavisinin yanında mümkün olduğunca bitkisel tedavi yöntemlerinden de faydalanabilirsiniz.