Televizyonlara 'örtülü reklam' cezası
ANKARA (İHA) - Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Reklam Kurulu, Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) sonrası yayımlanan bazı programlarda yapılan örtülü reklamlara ceza verdi.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tüketici ve Rekabetin Korunması Genel Müdürü ve Reklam Kurulu Başkanı Özcan Pektaş yaptığı yazılı açıklamada, biçimi ve yayımlandığı mecra ne olursa olsun, bir reklamın "reklam" olduğunun açıkça anlaşılması gerektiğini belirterek, yasal ve meslek etiği açıdan uyulması gereken temel kural böyleyken, son zamanlarda bazı ticari kuruluşlara ait reklamların, reklam olduğu anlaşılmayacak şekilde yapıldığını, izleyici veya okuyucu durumundaki kişilere çeşitli programlar sırasında veya haberlerde örtülü şekilde ticari mesajlar aktarılarak, izleyici veya haberlerde örtülü şekilde ticari mesajlar aktarılarak, izleyici veya okuyucuların tüketici konumuna sokulduğunu belirtti. Haber ya da program seyrettiği, izleyici ya da gazete haberi okuduğunu zanneden okuyucuların örtülü şekilde bir reklama maruz bırakılarak satın alma tercihlerine yasal ve etik olmayan bir şekilde müdahale edildiğini kaydeden Pektaş, haberlerin tarafsız ve güvenilir olduğuna ilişkin yerleşik kanı dolayısıyla medyada sık sık haber görünümünde ya da sponsor firmalara ilişkin görüntü ve ifadelere, desteklenen program içerisinde yer verilerek bu tür örtülü (gizli) reklamlar yapıldığını bildirdi. Yasal düzenlemelerle reklamların, programlardan ayırt edilebilir şekilde yapılması gerekliliğine ve reklamcıların programların içeriğine müdahale etmemelerine ilişkin düzenlemeler yapıldığını, ayrıca program desteklenmesi ve sponsorluk konusundaki ilkelerin de belirlendiğini ifade eden Pektaş, "Hal böyle olmakla birlikte, örtülü/gizli reklamlar son yıllarda sıklıkla karşımıza çıkan bir uygulama haline gelmiş, buna karşılık Reklam Kurulu'nun bu alanda uyguladığı idari yaptırımlarda da önemli ölçüde artış yaşanmıştır. Son dönemde başlatılan incelemeler çerçevesinde, çeşitli programlarda, özellikle Öğrenci Seçme Sınavından sonra ulusal düzeyde yayın yapan çok sayıda televizyon kanalında sınav sorularının çözümüne yönelik olarak çoğunlukla bir dershane, sınava hazırlık dergisi ya da özel üniversitenin işbirliğiyle gerçekleştirilen programlarda, program desteklenmesine yönelik hükümlere aykırı olacak şekilde; program boyunca, programı desteklediği belirtilen firmanın ismine ve/veya logosuna yer verildiği, program sunucuları tarafından dershane isminin program içerisinde sıklıkla kullanıldığı, konukların 'Dershanesi Eğitim Danışmanı, Dershanesi Matematik Öğretmeni, Dershanesi Türkçe Öğretmeni, Dershanesinin yılında ÖSS'de Türkiye derecesi yapan öğrencisi' gibi ifadeler kullanılarak sunulduğu, dershane bünyesinde yapılan çalışmalar hakkında bilgi verildiği, bu şekilde söz konusu özel öğretim kurumlarının veya dergilerin örtülü/gizli reklamlarının yapıldığı tespit edilmiştir" dedi.
Kamu yararı bulunan bu programlarda, sınava giren öğrencilere, özel öğretim kurumunun adı belirtilmeden soruların kimler tarafından çözüldüğünün aktarılması yani öğretmenlerin branşlarıyla birlikte tanıtılmasının yeterli olacağı, ekranın arka fonunda dershane, dergi veya özel üniversite isminin yer alması ya da konukların kurumları bünyesinde yapılan çalışmalar hakkında bilgi vermelerinin, büyük bir heyecanla, doğru ve yanlışlarını görmek amacıyla ekran karşısına geçen gençlere ve ailelerine yönelik örtülü reklam yapma iradesini içerdiğini ifade eden Pektaş, Reklam Kurulu'nun ceza verdiği televizyon kanalları ve örtülü reklamları yapılan kuruluları açıkladı. Buna göre, Reklam Kurulu tarafından çeşitli programlarda tespit edilenlerle, özel öğretim kurumlarının örtülü reklamlarına ilişkin liste şu şekilde:
"Kanal A'da Safa Dershaneleri'nin örtülü reklamını yaptığı gerekçesiyle KTV Yayıncılık ve Reklam San.Tic.A.Ş.'ye 3 bin 500 YTL idari para ve durdurma cezası, CNN Türk'te Ekol Dershaneleri'nin örtülü reklamını yaptığı gerekçesiyle Eko TV Televizyon Yayıncılık A.Ş'ye 44 bin 975 YTL idari para ve durdurma cezası, TGRT'de Açı Dershanesi-Açı Dergisi-Açı Eğitim Kurumları'nın örtülü reklamını yaptığı gerekçesiyle Huzur Radyo TV A.Ş.'ye 89 bin 950 YTL idari para ve durdurma cezası, Haber Türk TV'de Uğur Dershaneleri'nin örtülü reklamını yaptığı gerekçesiyle Dokuz Yayıncılık Tanıtım Halkla İlişkiler A.Ş.'ye 44 bin 975 idari para ve durdurma cezası, Meltem TV'de Netfen Dershanesi'nin örtülü reklamını yaptığı gerekçesiyle Meltem Radyo TV Yayıncılık A.Ş.'ye 44 bin 975 idari para ve durdurma cezası, Kanal 7'de Bir Dershaneleri'nin örtülü reklamını yaptığı gerekçesiyle Yeni Dünya İletişim A.Ş.'ye 89 bin 950 YTL idari para ve durdurma cezası, CNBC-e'de İstanbul Ticaret Üniversitesi'nin örtülü reklamını yaptığı gerekçesiyle Enformasyon Reklamcılık Filmcilik San.ve Tic. A.Ş.'ye 44 bin 975 idari para ve durdurma cezası."
Pektaş, 19 Haziran 2005 Pazar günü yapılacak olan ÖSS'yi takiben çeşitli televizyon kanallarında yayımlanacağı tahmin edilen aynı kapsamdaki programların hazırlanması ve sunulması aşamasında ilgili mevzuat hükümlerinin göz önünde bulundurulması ve örtülü reklam içeren unsurlara yer verilmemesini de istedi.
