TESEV: Bazı Askeri Kuruluşlar Sayıştay Denetimi Dışında Bırakıldı

Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV) tarafından hazırlanan ve Sayıştaş denetimine ilişkin bazı sınırlamaları konu alan rapor kamuoyuyla paylaşıldı. 'Zayıf kalan Meclis iradesi: Yeni Sayıştay yasasında askeri harcamaların denetim sorunu' isimli rapor Gazeteci Lale Kemal tarafından açıklandı. Askeri harcamaların denetimini yapacak Sayıştay’ın yeni düzenlemeyle yetkilerinin kısıtlandığını belirten Kemal, bazı askeri kuruluşların denetim kapsamında tutulmasına dikkat çekti. Kemal, Meclis’in kendi adına denetim yapan bir kuruluşun yetkilerini kısıtlamasına dikkat çekti.

TESEV’in hazırladığı raporun açıklandığı toplantıya Gazeteci Kemal’in yanı sıra köşe yazarı Eser Karakaş, eski milletvekili Ahmet Faruk Ünsal ve kamuoyu araştırmaları konusunda yaptığı araştırmalarla da bilinen Tarhan Erdem katıldı.

Hazırlanan raporu sunan Lale Kemal, askeri harcamaların ekonomiye yük getirdiğini ve yapılan alımların döviz harcanarak gerçekleştiğini dile getirdi. Ancak harcamaların büyüklüğüne karşın bunların miktarlarını bilmediklerini anlatan Kemal, Sayıştay’ın istisna hükümlerle bazı askeri kuruluşların bu denetimlerini yapamaz hale geldiğini belirtti. Kemal, “Ancak, Meclis’e talep gelmesi durumunda Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı ve Ordu Yardımlaşma Kurumu ‘nun (OYAK) denetimi y apılabilecek. Diğer bir deyişle denetçiler sivil ve askeri kurumlarda otomatik, Meclis adına istedikleri yeri denetleme hakkına sahiplerken, bu iki kurum istisna hale geldi ve ancak bir başvuru halinde denetlenebilecek.” dedi.

Yeni Sayıştaş Yasası’nın 2010 yılında Meclis’te kabul edildiğini ancak performans denetimiyle ilgili bölümün çıkartıldığını belirten Kemal, bu haliyle yasanın yara aldığını kaydetti. Yasadaki bu değişikliğin bazı soruları da gündeme getirdiğini ileri süren Kemal, Parlamento’nun Sayıştay’ın bağımsızlığını ve iç denetimini ortadan kaldıran bir tavır içinde girdiğinin sorgulanması gerektiğini söyledi. Kemal, “Meclis, askeri harcamaları ne kadar denetleyebiliyor. Sayıştay Kurumu denetçileri Meclis adına görevli olmalarına rağmen acaba parlamento neden Sayıştay’ın bağımsızlığını iç denetimini tamamen ortadan kaldıran bir tasarruf içine girdi. Bunun çok ciddi sorgulanması gerekiyor." değerlendirmesinde bulundu.

ESER KARAKAŞ: SİLAH TEKNOLOJİSİNE HÂKİM BİR TANE BİLE SİVİL YOK

Toplantıya katılarak görüşlerini açıklayan köşe yazarı Eser Karakaş ise sivillerin ve sivil toplum kuruluşlarının öz eleştiri yapmaları ve bu gibi konularda yetişmiş insan bulunup bulunmadığını değerlendirmelerini istedi. Türkiye’de askeri harcamalar ve teknolojileri konusunda yetişmiş sivil bulunmadığını ileri süren Karakaş, “siyasi iradeyle asker bürokrasisi arasında ciddi bir bilgi asimetrisi var. Bu doğru. Ama sivil kesimde –mesela TESEV- bu bilgi asimetrisini minimize etmek için sivil toplum kuruşları fazla bir şey yapmıyorlar. Aramızda askeri teknoloji konusunda bir şey söyleyebilecek, anlamlı bir şey söyleyebilecek bir tane bile sivilimiz yoktur. Çok açık söylüyorum. Bu olmadığı sürece siz askerin bilgi tekeline mahkûm olursunuz." dedi.

Gazeteci Alper Görmüş’ün yazdığı bir kitaptan da alıntı yapan Karakaş, kitapta Eski Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Özden Örnek’in sözlerine yer verdiğini belirterek, “O kitapta Örnek’i Parlamento Savunma Komisyonu Başkanı ve üyeleri ziyarete geliyor. Orda Örnek soruyor? Komisyonda işler nasıl gidiyor? diye. Başkan cevap veriyor, ‘valla bizim o işlere aklımız ermez, ilgilenmeyiz’ diyor. Onlar çıktıktan sonra Örnek diyor ki, ‘bu ne biçim savunma komisyonu, nasıl ilgilenmezler, nasıl bilmezler?” şeklinde konuştu.

Toplantıya katılan eski milletvekili ve kamuoyu araştırmaları uzmanı Tarhan Erdem de Meclis’te bütçe komisyonu üyesi olduğu sırada başından geçen bir olayı anlattı. Erdem, komisyonda gelen teklifi daha iyileştirilmesi için geri çekilmesini istediğini ancak o toplantıdan sonra kendi genel başkanının kendisini arayarak, teklife engel olmamasını istediğini dile getirdi.

Toplantının bir diğer konuşmacısı eski milletvekili Ahmet Faruk Ünsal Sayıştay Yasası’nda sağlanan esnemenin kurumun dış denetim yetkisini elinden aldığını söyledi. Ünsal, 2010 yılında yapılan düzenleme ile bütün kurumların denetim dışında bırakıldığını anlattı.

RAPOR’DAN: SAYIŞTAY DENETİMİNİ TAKİP EDECEK ÖZEL BİR KOMİSYON KURULMALI

TESEV tarafından hazırlanan raporun sonuç ve öneriler bölümünde ise sorunun çözümü için Sayıştay’ın denetim raporlarının değerlendirilmesinin savunma bütçesini detaylı inceleyebilecek ülke güvenlik politikalarının belirlenmesinde uzmanlaşmış, silah teknolojileri alanlarında bilgi sahibi milletvekillerinden ve uzman danışmanlardan oluşan bir komisyon tarafından yapılması tavsiyesinde bulunuldu.

Ayrıca Sayıştay’daki Milli Savunma Bakanlığı grubunun yeniden şekillendirilmesi, savunma harcamaları üzerinde mali denetim, bilişim sistemleri denetimi, uygunluk denetimi ve performans denetimi yapabilecek ekiplerin kurulması gerektiği ifade edildi. Ayrıca denetçilerin çalışmalarında kolaylaştırıcı olması itibariyle gizli yönetmelikler gibi engellerin Meclis ve hükümet tarafından kaldırılması gerektiği de ifade edildi.