Trabzon'un bilinmeyen öyküsü

TRABZON (İHA) - Trabzon'u ele geçirerek sıcak denizlere ve Ortadoğu'ya inme planları yapan Ruslarla 1810 yılında Akçaabat İlçesi'nin 3 km batısında bulunun Sarhana Burnu'nda yapılan 'Sarhana Muharebesi'nin, Trabzon'un kurtuluş mücadelesinde önemli bir yeri bulunuyor. Sarhana Muharebesi, Rusların Trabzon'u işgalini 100 yıl geciktirdi.

Derlenen bilgilere göre, 19. yüzyılda sıcak denizlere inme planları yapan Rusya, Osmanlı İmparatorluğu toprakları içerisindeki, dönemin ikinci İstanbul'u olarak adlandırılan Trabzon'u ele geçirmeyi hedefliyordu. Trabzon'un alınması için ise Akçaabat'ın stratejik önemi vardı. 1810 yılında Trabzon'u bir baskınla ele geçirmeye teşebbüs eden Ruslar, çıkan fırtına nedeniyle karaya çıkamayınca Akçaabat'ın batısında bulunan 'Sarhana Burnu'ndan Ramazan Bayramı'nın 1. günü saldırıya geçti.

Akçaabat Ayanı (Kaymakamı) Saka Oğlu Mahmut Ağa, hemen Trabzon Valisi Çarhacı Ali Paşa'yı durumdan haberdar etti. Trabzon düşmana karşı hazırlandı. 18 büyük gemiyle 600'ü tüfekli 3 bin Rus askerine karşı mücadele eden 130'u tüfekli bin 500 Tük askerinin inanılmaz direnişi sonucu savaşın 2. günü düşman Akçaabat'ı terk etti.

Gemisinde savaşı izleyen Rus komutan öldürüldü. Savaş sonunda Ruslar bin 322 ölü, 127 esir ve 48 yaralı verirken, 921 erkek, 48 kadın olmak üzere toplam 969 Türk şehit oldu. Savaşın sonucu padişah 2. Mahmud Han'a ulaştırılırken, 2. Mahmud Han savaş sonrası kahramanlık gösteren halka çeşitli hediyeler gönderdi.

1810'da Trabzon'u bir baskınla ele geçirmeye teşebbüs eden Rusların Trabzon'u ele geçirme hayalleri 106 yıl boyunca devam etti. Birinci Dünya Savaşı'nda Doğu Anadolu'dan ilerleyen Rus kuvvetlerinin bir kolu da Karadeniz'deki Rus donanmasının desteğinde Doğu Karadeniz sahillerinden Trabzon'a doğru ilerledi. 7 Nisan 1916'da Rize'ye ve 8 Nisan sabahı Sürmene'ye çıkardıkları 2 tugaydan oluşan 10 bin kişilik takviye kuvvetleriyle Karadere'deki Türk savunma hatlarına yüklenen Ruslar, 13 Nisan'da Karadere'yi geçti ve 18 Nisan 1916'da Trabzon'u işgal etti. Ruslar, Karadeniz sahillerinde ilerlerken bölgedeki Türkler de Rus işgali altında yaşamamak için büyük bir göç başlattı. Sahilden ilerleyerek 21 Nisan'da Akçaabat'a, 21 Temmuz'da Vakfıkebir'e, 2 Ağustos'ta da Görele'ye giren Ruslar, 21 Ekim'de Harşit Çayı'na ulaştı. Ancak Rusya'da 9 Mart 1917'de gerçekleşen Bolşevik İhtilali bu ilerleyişi durdurdu. Yeni hükümetin 17 Aralık 1917'de Almanlarla imzaladığı Brest Litovsk Antlaşması'ndan sonra 18 Aralık'ta Erzincan'da Ruslarla bir mütareke anlaşması yapıldı. Cephe gerisindeki Ermeni kuvvetlerinin katliamlara girişmesi üzerine 12 Şubat 1918'de harekete geçen Türk kuvvetleri, sahilden süratle ilerledi ve 24 Şubat 1918'de Trabzon'u Rus işgalinden kurtardı.