TSH nedir, TSH düşüklüğü, yüksekliği, normal değeri

Bedenimizin en önemli organlarından biri olan tiroid bezlerine gönderdiği hormonun adı ise TSH'dir. TSH testi neyi ölçer sorusunun cevabı bu hormonun kandaki oranıdır. Hemen her değerde olduğu gibi TSH değerinin de normal sınırların altında ya da üstünde çıkması çeşitli sorunları işaret eder.

TSH Normal Değerleri

Tıpta T3 ve T4 olarak adlandırılan tiroid hormonlarının eşit seviyede kalmasını sağlamak tiroid bezlerinin görevi, onları uyarmak da TSH'nin görevidir. Kanda bulunması gereken normal aralıklar şunlardır:

• 4 günden daha küçük bebekler: 1-39 mU/L
• Çocuklar: 0,7-6,4 mU/L
• Yetişkinler: 04-4.2 mU/L

Çocuklar için TSH değerleri aralığının bu kadar geniş olmasının sebebi hormon sistemleri tam oturmadığı için dalgalanmaların normal karşılanmasıdır.

TSH Düşüklüğü

Tahlil sonrasında çıkan TSH düşüklüğü hipofiz bezinin tiroid bezlerini yeteri kadar uyaramadığı anlamına gelir. Genelde tiroid bezlerinin çok fazla çalıştığına işarettir. Tiroid bezleri çok fazla çalıştığı için devamlı olarak T3 ve T4 üretir. Buna karşılık olarak vücutta daha fazla uyarıcıya ihtiyaç kalmadığını düşünen hipofiz bezi, TSH üretimini minumum seviyeye indirir. Ancak bu durumda da olası bir hormon artışında müdahale etmekte geciktiği için TSH seviyesi düşük, tiroid bezlerinin çalışması yüksek olarak devam eder.

TSH Düşüklüğü Nedenleri

• Tiroid bezlerinin olması gerekenden çok çalışmasını sağlayan Hipertiroid hastalığı
• Tiroid bezlerinde oluşan sebebi bilinmeyen hasarlar, diğer adıyla Sekonder Hipotiroid
• Graves Hastalığı
• Tiroid bezlerinde bulunan kist ya da nodüller
• Hamileliğin ilk üç ayındaki doğal değişimler
• Tiroid bezinin iltihaplanması
• Levotiroksin ismindeki ilacın kullanılması

TSH Düşüklüğünün Belirtileri

• Sıcaklığa karşı aşırı duyarlılık, gereğinden fazla üşüme ya da terleme
• Öfke
• Kalp atışında artış
• İştahın açılması
• İştah açılmasına rağmen dikkat çekecek kadar kilo kaybı
• Kaslarda ve eklemlerde halsizlik
• Odaklanma güçlüğü
• Regl düzensizliği
• Kemik yoğunluğunun düşmesine bağlı olarak hissedilen omuz ya da bilek ağrısı
• Ellerde titreme
• Metabolizmanın daha hızlı çalışması sonucu sürekli tuvalete gitme
• Hipofiz bezinden salgılanan somatostatin hormonunun TSH ile reaksiyona girmesi
• Göz numarasının hızla ilerlemesi ya da sağlıklıyken miyop, hipermetrop gibi görme bozukluklarının aniden oluşması
• Ciltte kaşıntı ve kurdeşen
• Erkeklerde memelerin büyümesi ve hassaslaşması
• Saç tellerinin incelmesi

TSH Düşüklüğünün Tedavisi

TSH düşüklüğünün ilaç tedavisi dışında bir tedavisi bulunmamaktadır. Eğer beslenme düzeni sağlıksız yiyecekler ağırlıklıysa bunların günlük beslenmeden çıkarılması tedaviye yardımcı olabilir ancak tamamen düzeltemez. Selenyum içeren beyaz etlerin çok miktarda tüketilmesi de tedaviye yardımcı olur. Herhangi bir sporla uğraşmıyorsanız spora başlamak, özellikle pilates, yoga gibi nefes alışverişini düzenleyen sporlarla uğraşmak TSH düşüklüğüne iyi gelir.

Bazı doktorlar normal ilaç tedavisini hiç denemeden direkt hormon tedavisine başlayabilirler ancak bu defa da dışarıdan hormon gelmesine alışan hipofiz bezi daha da az TSH üretmeye başlayabilir. Bu riskli durum yüzünden hormon tedavisine direkt başlamadan önce birkaç endokrin uzmanına daha danışmanızı tavsiye ediyoruz.

TSH Yüksekliği

Genelde tiroid bezlerinin düzgün çalışmaması sonucu oluşur. Tiroid bezlerinin üretmekle sorumlu olduğu T3 ve T4 hormonları tam olarak üretilemediği için vücut hormonları dengelemek adına devamlı TSH salgılamaya başlar. Bir noktadan sonra TSH'ye karşı direnç geliştiren tiroid bezleri T3 ve T4 seviyesini daima düşük tutmaya çalışabilir. Dışarıdan bir ilaç müdahalesi olmaksızın TSH yüksekliğinin tedavi edilmesi bu yüzden çok zordur.

TSH Yüksekliğinin Nedenleri

• Hipofiz bezlerindeki hücrelerin kontrolsüz büyümesi sonucu tümör oluşması, yani Hipofiz Adenomu
• Tiroid hormonuna karşı vücudun oluşturduğu direnç
• Hashimoto Tiroidi
• Konjenital Tiroid
• Hipotiroid
• Kanser tedavisindeki radyoterapi
• İyot yetersizliği
• Lityum içeren ilaçların çok kullanılması
• Antidepresanlar
• Aşırıya kaçan kalsiyum takviyesi
• Östrojen desteği içeren her türlü ilaç

TSH Yüksekliğinin Belirtileri

• Yorgunluk
• Aşırı stres
• Depresyon
• Cinsel isteksizlik
• Regl düzensizlikleri
• Hafızada zayıflama
• Kabızlık
• İştahsızlık
• Dilin tat alma işlevinde kayıp
• Tırnaklarda kolay kırılma
• Saçın hacmini ya da parlaklığını kaybetmesi
• Kas ağrısı
• Uykuya dalmada güçlük

TSH Yüksekliği Nasıl Düşürülür?

TSH yüksekliği karnabahar, kara lahana gibi gıdaların çok tüketilmesinden kaynaklanıyorsa, bu besinlerin beslenme düzeninden çıkarılması değerlerin normale dönmesine yardımcı olabilir. Bunun dışında halk arasındaki yanlış inanıştan dolayı TSH yüksekliği kilo yapar mı sorusu aklınıza gelebilir ancak durum bunun tam tersidir. TSH yüksekliği fazla kilolu insanlarda daha sık görülür. Bu yüzden kilo vermek de bazen TSH yüksekliğinin düşürülmesini sağlayabilir.

TSH değeri yüksek çıkarsa uygulanacak tedavi genelde hormon seviyelerini düzenleyen ilaçların düzenli kullanımıdır. Buna karşın bazen hipofiz bezi asıl salgılaması gereken TSH seviyesini hiç öğrenemeyebilir. Bundan dolayı "TSH yüksekliği tedavisi ne kadar sürer?" sorusuna net bir cevap vermek mümkün değil. Bir aylık bir tedavi sonrası da TSH seviyesi normale düşebilir veya ömür boyu ilaç kullanımı da gerekebilir.

TSH ve Tiroid Kanseri

En çok görülen kanser tiplerinden biri olan tiroid kanseri kandaki TSH seviyesinin artması ya da düşmesi olarak belirti verebilir. Bu yüzden ihmal edilmemesi gerekir.

Tiroid kanseri genelde tiroid bezlerinin içinde oluşmaya başlayan nodüller olarak kendini gösterir. Bu nodüllerin etkisini ilk önce TSH seviyesi ve ona bağlı olarak vücutta salgılanan T3, T4 ve T5 hormonlarında görürüz. Nefes almada güçlük, boyunda dışarıdan görülebilen ve ele gelen şişlikler, devam eden kemik ağrıları, halsizlik gibi TSH düşüklüğü ya da yüksekliğinde de görülebilen yan etkiler çok daha ciddi bir hastalık olan tiroid kanserinin habercisi olabilir.

Tiroid kanseri tiplerinden en sık görüleni Papiller tipi kanserdir. Bu tip kanser yıllarca tiroid bezlerinin içinde 1 cm'nin altında, fark edilemeyecek büyüklüklerde pusuya yatabilen bir kanserdir. Bu yüzden sık sık guatr ya da diğer tiroid bezi hastalıklarıyla karıştırılır ve dikkat edilmeden iyice yerleşir. Tedavisinde tiroid bezlerinin tamamı alınır çünkü kansere yatkın hücrelerin çoğalması başka türlü engellenemez. Papiller tip tiroid kanserinin tedavisi sonrasında hastalığın seyri de TSH değerlerine bakılarak takip edilir. TSH'nin etki etmesi gereken tiroid bezleri alındığı için, ameliyattan sonra kandaki TSH değerinin sıfıra yakın bir değer olması gerekir. Eğer değilse bu kanserli hücrelerin temizlenemediğini, hipofiz bezinin kalan hücreleri hala tiroid bezi sandığı için TSH ürettiğini gösterir.