Tübitak’dan Savunma Sanayi’nde ‘yerli’ İşletim Sistemi Devrimi

TÜBİTAK, savunma sektöründeki tüm sistemlerde kullanılan Gerçek Zamanlı İşletim Sistemi’ni (GİS) tamamen yerli olarak geliştirdi. Dünyada sadece 11 adet bulunan sistem ile savunma alanında kullanılan kritik teknolojilerin tamamen özgün olarak geliştirilmesine imkan sağlanıyor.

Savunma sanayinde gerçekleştirdiği projelerle Türk Silahlı Kuvvetleri’ne milli ürünler kazandıran TÜBİTAK, uydu, füze, radar ve sonar çalışmalarının ardından yazılım ve işletim sisteminde de yerli devrime imza attı. TÜBİTAK, savunma sektöründeki tüm sistemlerde kullanılan ve dünyada 11 adet bulunan Gerçek Zamanlı İşletim Sistemi’ni (GİS) tamamen yerli olarak geliştirdi. Yerli sistem ile insansız hava araçları, helikopter ve uçak gibi savunma sistemlerinde kullanılan kritik teknolojilerin tamamen özgün olarak geliştirilmesine imkân sağlanıyor ve bu sayede tüm yazılımlar milli olarak geliştirildiğinden dışarıdan müdahale ihtimali tamamen ortadan kalkıyor.

12.’SİNİ TÜRKİYE YAPTI

TÜBİTAK BİLGEM Bilişim Teknolojileri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Koray İnçki, dünyada Amerika, İsrail, Güney Kore ve Kanada gibi az sayıda ülkenin sahip olduğu GİS’in gayretli çalışmalar sonucunda TÜBİTAK BİLGEM’e bağlı Bilişim Teknolojileri Enstitüsü’nce tamamen yerli imkanlarla ve Türk mühendislerince geliştirildiğini söyledi. İşletim sisteminin ülke savunma sanayi için çok kritik öneme sahip olduğuna dikkat çeken İnçki: “Çünkü bunlar gömülü sistemler dediğimiz yazılımlar. Bu sistemler milli olmadıkça sızmalara ve müdahalelere karşı kendinizi tam olarak güvende hissetmeniz mümkün değil. Yani füze, insansız hava aracı, helikopter, uçak yapabilirsiniz. Ancak bu GİS gibi sistemleri milli yapmazsanız kafanızda her zaman kuşkular olacaktır. Bu sebeple konunun ne kadar kritik olduğu ortada. TÜBİTAK dünyada sadece 11 adet bulunan ‘DO-178B’ Sertifikalandırılabilir gerçek zamanlı işletim geliştirmeyi başardı. Bu sistemle dünyada 12. ürüne sahip olduk” şeklinde konuştu.

“DIŞA BAĞIMLILIK KALMAYACAK”

İnçki, geliştirilen sistemle yurt dışına bağımlılığın kalmayacağının altını çizerek, “Gizli projelerde milli işletim sistemi kullanılmaması durumunda işletim sisteminin satın alındığı kuruma ve dolayısı ile de yabancı bir ülkeye proje ile ilgili bazı verilerin verilerek işletim sisteminin gerekli bilgilere göre uyarlanması gerekiyordu. Artık milli bir işletim sistemi kullanarak kritik verilerin dışarıya açılmasının önüne geçilmesi ve gömülü platformlarda tam millileşmeye olanak sağlanacak. Azaltılmış maliyetler sayesinde de uluslararası rekabet edebilir sanayi sektörüne destek olması da önemli bir özelliği. Milli GİS Türkiye’nin bu alanda dışa bağımlılığını azaltmada önemli bir rol üstlenecektir. Hükümetimizin koymuş olduğu her alanda millîleşme hedefleri doğrultusunda üretilmesi planlanan millî otomobil, millî uçak, millî füze ve millî uydu gibi alanlarda millileşmeyi yüzde yüze çıkaracak sistem olacak diyebiliriz” dedi.

“GİZLİ PROJELER GÜVEN ALTINDA”

İnçki, sistemin kritik projeler için çok önemli olduğunu vurgulayarak, “Gerçek zamanlı işletim sistemi neden önemli derseniz; Bütün platformları yöneten, görev bilgisayarlarını çalıştıran, donanımları kontrol eden sistem olduğu için. Yani üzerindeki yazılım ne olursa olsun sistemin beyni bu işletim sistemi. Tıpkı kişisel bilgisayarlarda kullandığımız Windows, Pardus gibi ama savunma sanayinde kullanılan çok daha gelişmiş ve hassas sistemler bunlar… Bu işletim sistemleri size ne kadar platform bilgisi açarsa siz o kadar donanımsal yeteneklere sahip olabilirsiniz. İşletim sistemini yazan firmalar bazı bilgiler için size kısıtlama koyabilir. Türkiye’de bu alanda tamamen yurt dışından alınan işletim sistemleri kullanılıyor. Mesela insansız hava aracının yazılımını ve diğer parçalarını biz geliştirsek bile, eğer bu platformun üzerinde koşan gerçek zamanlı işletim sistemi üzerinde bizim bilemediğimiz arka kapılar varsa işletim sistemi yetenekleri bizim bilgimiz dışında kontrol edilebilir. Sözünü ettiğimiz bu işletim sistemlerinde yazılımların kontrolünü etkileyecek tasarımsal farklılıklar platformların kullanımını etkileyecek sonuçlar doğurabilir. GİS’in bu manada ülke insanları tarafından geliştirilmiş olması önemli. Bu tür projeler teknolojik bağımsızlığımızı ülkeye kazandırıyor ve bu da TÜBİTAK olarak ana motivasyon kaynağımız.”

“DİĞER İŞLETİM SİSTEMLERİYLE YÜZDE YÜZ UYUM”

Koray İnçki, GİS’in ARINC-653 ve POSIX arayüz uyumluluklarının ayrı olarak geliştirilen test ortamları ile test edildiğini ve bu testlerden başarı ile geçtiğini belirterek, “İşletim sistemi, aynı zamanda farklı işletim sistemleri üzerinde çalışan diğer tek kart bilgisayarları ile haberleşerek bu konuda da standartlara uygunluğunu ispatladı. Bu arayüzler kullanılarak, geliştirilmiş olan diğer işletim sistemleri üzerinde entegrasyonu yapılmış sistemleri millî gerçek zamanlı işletim sistemine geçiş sürecinde kolaylıklar sağlıyor. Ayrıca sistemimiz, farklı mikroişlemci aileleri ve farklı tek kart bilgisayarlar üzerinden çalışabilmesi için modüler bir yapıda tasarlandı” diye konuştu.

“GERÇEK ZAMANLI İŞLETİM SİSTEMİ (GİS) NEDİR?”

İşletim sistemi, bilgisayarda çalışan, bilgisayar donanım kaynaklarını yöneten ve çeşitli uygulama yazılımları için yaygın servisleri sağlayan bir yazılımlar bütünüdür. İşletim sistemleri sadece bilgisayar, video oyun konsolları, cep telefonları ve web sunucularında değil; arabalarda, beyaz eşyalarda hatta kol saatlerinin içinde bile yüklü olabilir. GİS de adından da anlaşılabileceği gibi temelde işletim sistemidir. Normalde, günlük hayatta, kullandığımız işletim sistemlerinden farklı olarak bu sistemlerin üzerinde çalışan programlar gerçek zamanlıdır. Yani çalışan uygulamaların belirli bir süre içerisinde görevini bitirerek İşlemci kullanımını daha önceden belirlenmiş diğer bir uygulamaya devretmesi gerekmektedir. Bu açıdan bakıldığında normal masaüstü bilgisayarlarda kullandığımız işletim sistemlerine göre daha deterministik çalışmaktadır ve yazılımda oluşabilecek hatalardan sistemin veya diğer yazılımların etkilenmesini engeller. GİS, onun üzerinde uygulama yazan programcılara, uygulamaların birbirlerine göre olan öncelikleriyle ilgili daha fazla kontrol hakimiyeti sağlar. Hatta bazen sistemin kendi uygulamalarının üzerinde bir öncelik bile tanımlanabilir. Bu durumda GİS'lerin en önemli özelliklerinden biri, bir uygulamanın verdiği görevi bitirene kadar geçen sürede oldukça tutarlı olmalarıdır.