“TÜİK istatistikleri veri entegrasyonuyla daha güçlü hale gelecek”

İSTANBUL (AA) - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Başkanı Mehmet Aktaş, kısa dönemli iş istatistiklerini idari kayıtlara dayalı olarak yöntem iyileştirmeleriyle beraber yeniden üretmeye başladıklarını belirterek, "Sistemin veri entegrasyonu daha önce olmadığı kadar güçlü hale gelecek." dedi.

Mehmet Aktaş, TÜİK başkan yardımcıları ve daire başkanlarının katılımıyla İstanbul’da akademisyen, analist ve medya mensuplarıyla bir araya geldi.

TÜİK’in son 5 yıldır girdiği temel iyileştirme sürecinin önemli bir durağında olduklarını ifade eden Aktaş, kısa dönemli iş istatistiklerini idari kayıtlara dayalı olarak yöntem iyileştirmeleriyle beraber yeniden üretmeye başladıklarını söyledi.

Aktaş, son 5 yıldır veri entegrasyonunu tamamlayan ve başlıklar arasında tutarlılığı sağlayabilen sürdürülebilir bir istatistik sistemi kurmak hedefi doğrultusunda çalıştıklarını belirterek, “Temel hedefimiz veri entegrasyonu ve muhtelif başlıklar arasında karşılaştırılabilir değişkenlerle irtibatlılığı muhafaza etmek. Örneğin, kısa dönemli iş istatistiklerine bakarak milli gelir öngörüsünde bulunabilmek, karmaşık ve sofistike modeller kullanmaksızın, belli oranlarda yanılma payıyla mümkün hale gelecek.” diye konuştu.

Sistemin veri entegrasyonunun daha önce olmadığı kadar güçlü hale geleceğini vurgulayan Aktaş, “Mesela bugün yayımlanan ciro endeksleri ile milli gelirin cari fiyatlarla büyüklükleri sektörel aynı başlıklar açısından birbirine yakınsayacaktır.” dedi.

Aktaş, sanayi üretim endeksinde kalite ve üretim değerinin istatistiğin içine dahil edilmesine yönelik soru üzerine, “Örneğin ürettiğiniz bir telefona ilave bir yetenek kattığınızı düşünün. Bu yeteneği kattığınız için değeri değişiyor. Kalitesindeki artıştan dolayı fiyatı artıyorsa buradaki artı değer de endekse girerek bir hacim oluşturuyor.” ifadelerini kullandı.

Mehmet Aktaş, veri entegrasyonunu sağlamak adına devlet aygıtının da standart şekilde kayıt tutma ve bunları istatistik kurumuna aktarma noktasında bir disiplin geliştirmesi gerektiğini söyledi.

TÜİK Başkanı Aktaş, gelecek 5 yıl içinde dünyada klasik istatistik üretim hattının bırakılıp, büyük veri üzerinden resmi istatistik üretilir hale gelineceğini ifade etti.

- “Yeni endeks kalite değişimini de içerecek”

TÜİK Başkan Yardımcısı Ahmet Kürşad Dosdoğru ise bugün itibarıyla Türkiye’nin iş istatistikleri alanında idari kayıt açısından ortaya koyduğu başarısıyla Avrupa’nın önemli ülkelerinden bir haline geldiğine işaret etti.

İş istatistiklerinde temel idari kayıtların Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) kayıtlarından oluştuğunu anlatan Dosdoğru, değişim öncesi sistemde eski endekslerin eksik tahmin ürettiğini dile getirdi.

Eski iş istatistikleri sisteminde bir şirketin kurulmasından endekse dahil edilmesine kadar geçen sürenin 4 yılı bulduğuna dikkati çeken Dosdoğru, şunları kaydetti:

“Yeni yapıda, şirket kurulduğu anda günlük iş kayıtları çerçevemize aktarılıyor. Bu şirket SGK ya da GİB’e beyanname verdiği anda bizim ciro üretim endekslerimize, istihdam endekslerimize ve yıllık sanayi hizmet istatistiklerimize yansıyor. Buradaki üç endeksten de milli gelir tahminleri yürütülebilecek. Dolayısıyla sistem bütüncül olarak entegre olmuş durumda. Kısa dönemli öncü göstergeler ile milli gelir arasında bugüne kadar karşılaştığımız farklılıklar buradaki yapı sayesinde artık görülmeyecek.”

Dosdoğru, bugün yayımladıkları sanayi üretim endeksi ve ciro endekslerinde, idari kayıtlara entegrasyonun dışında da birtakım önemli metodolojik yeniliklerin söz konusu olduğuna değinerek, şöyle devam etti:

“Bugüne kadar sanayi üretim endeksimizi miktar endeksi olarak yayımlıyorduk. Artık deflate edilmiş üretim değeri olarak yayımlayacağız. Bunun anlamı şu; örneğin eski yapıda bir önceki yıl bir araba, bir sonraki yıl da bir araba ürettiğinizi düşünelim. Önceden buradaki değişimi sıfır olarak görüyorduk. Yeni yapıda otomobildeki kalite değişimini de üretim artışı ya da azalışı olarak gözlemleyebileceğiz. Yani yeni endeks kalite değişimini de içerecek. Ayrıca zincirleme endekse geçtik. Ciro endekslerinde temel yıl değişikliği gerçekleşti. Aynı zamanda aylık yayına dönüştük. Toplam kitleye ulaşıldığı için ağırlık kullanımına ihtiyaç kalmadı.”

Ahmet Kürşad Dosdoğru, eski sistemde endekslerin ekonomideki değişimi ölçme gücünün azaldığını ve eksik tahmin ürettiğini aktararak, yeni endekslerin ise milli gelir katma değerine paralel seyrettiğini dile getirdi.