Türk cumhuriyetleri, Türkiye'yi bekliyor

İSTANBUL (İHA) - Türkiye'nin, potansiyelini, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bağımsızlığına kavuşarak müstakil birer devlet haline gelen Türk cumhuriyetleri Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan ile ekonomik, teknik ve ticari işbirliği imkanlarının geliştirilmesi bakımından değerlendirmesinde büyük faydalar olduğu belirtildi.

Uzmanlar, doğal kaynaklar bakımından (petrol, doğal gaz, enerji, madenler, zirai genetik zenginliği, yetişmiş insan gücü vs. gibi.) zengin olan bu ülkelerde, zirai üretimlerde genel verim düşüklüğü, zirai nüfus oranı yüksekliği, milli gelirde tarımın payının düşüklüğü, tarımdaki özelleştirmeler sonunda toprak sahibi olan kişilerin bilgi ve beceri noksanlıkları, tarımsal mekanizasyon yetersizlikleri, tarımsal girdi temin ve tedarikindeki yokluk ve güçlükler gibi birçok problemlerden dolayı, gıda tüketiminde, yeterli üretim yapılmadığından dışa bağımlılık bulunduğuna dikkat çekti.

Kazakistan'ın tahıl, Özbekistan ve Türkmenistan'ın pamuk dışında bitkisel üretim açıkları olduğunu vurgulayan uzmanlar, mevcut bitkisel ve hayvansal ürünlerde verimlerin düşük olduğunu, Kazakistan dışındaki sair ülkelerin un ve unlu maddeleri açıkları bulunduğunu bildirdi.

Asya Türk cumhuriyetlerinde ham ayçiçeği yağ fabrikası bulunmadığını ve halen bitkisel yağ açıklarının ithalatla karşılandığını kaydeden uzmanlar, hemen hemen hepsinde şeker fabrikaları ile şeker endüstrisi açığı bulunduğunu, yine ülkeler genelinde standart ambalaj ve anbalajlama tesisleri yokluğundan, üretimlerin uluslar arası pazarlara çıkarılamadığını belirtti.

Sovyet döneminde kurulan üretim tesislerinin büyük kapasiteli olup, teknolojilerinin eskidiğini, işletme bakım ve onarım giderlerinin yüksekliği yanında finansman sıkıntısı çekilmekte olduğundan kullanılamadığını ifade eden uzmanlar, genel olarak bu ülkelerde üretim maliyetlerinin, Türkiye'ye göre işçilik ve enerji ucuzluğu gibi sebeplerden dolayı bir hayli düşük bulunduğunu bildirdi. Uzmanlar, yapılacak alışverişlerde takas usulü (Barter) sisteminin geliştirilmesinde de zaruret olduğuna dikkat çekti.

Çeşitli ülkelerin, ortak projeler geliştirerek bu cumhuriyetlerdeki faaliyetlerini her gün biraz daha yaygınlaştırdıklarını vurgulayan uzmanlar, "Türkiye, zaman kaybetmeden, üretimden işleme ve pazarlama safhalarına kadar olan tüm aşamalarda kurulacak tesisler ve yapılacak düzenlemelerle bu ülkelere bilgi ve teknoloji transferi konularında yardımcı olmalıdır. Konular proje bazında ele alınmalı, organizasyon, eğitim, finansman, üretim, ürün değerlendirme, depolama ve pazarlama konularını kapsayan üretim projeleri geliştirmeli ve uygulamaya koyacak imkanları oluşturmalıdır. Bu ülkelere yapılacak yatırımlar için bir Yatırım Fonu oluşturulmalı, ilgili devletlerin garanti sistemleri geliştirilmeli, ulusal ve uluslar arası kredilere devlet garantisi sağlanarak girişimcilerin desteklenmesi gerekmektedir" görüşünde birleştiler.