Türkiye-iran Gümrük İdaresi Başkanları 3’üncü Toplantısı

Türkiye-İran Gümrük İdaresi Başkanları 3’üncü toplantısı, 14 Ekim 2012 tarihinde İsfahan’da gerçekleştirildi. Görüşmelerde Türk heyetine Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Ziya Altunyaldız katıldı.

Türkiye - İran Gümrük İdaresi Başkanları 3’üncü toplantısı, 14 Ekim 2012 tarihinde İsfahan’da gerçekleştirildi. Görüşmelerde Türk heyetine Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Ziya Altunyaldız, İran heyetine ise İran Gümrük İdaresi Başkanı Dr. Abbas Memarinejad tarafından başkanlık edildi.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Altunyaldız, Gümrük İdaresi Başkanları toplantılarıyla iki ülke arasındaki gümrük konularında belirli bir anlayış birliğine ulaşıldığını ve ilerleme kaydedildiğini belirterek, “Bundan sonra da özellikle ülkelerimiz arasındaki birleşme noktaları olan hudut kapılarının modern, iyi hizmet veren ve ülkelerimiz ile halklarımıza yakışan bir görünüme ve işleyişe sahip olması için çabalarımızı yoğunlaştırmamız gerektiğini düşünüyorum” dedi.

Esendere-Sero hem de Kapıköy-Razi kapılarının ortak kullanımları için gerekli anlaşmaların imzalanıp, teknik protokoller üzerinde çalışarak projeyi ilerletme konusunda mutabık kalındığını hatırlatan Altunyaldız, “Konya’daki toplantımızda (2. Toplantı Konya’da yapılmıştı) ilgili protokollerden gümrük işlemlerinin uyumlaştırılmasına ilişkin protokolü bu toplantımızda imzalamayı da kararlaştırmıştık” diye konuştu.

Altunyaldız, bu çerçevede her iki kapı için imzalanan anlaşmaların iç onay sürecinin tamamlandığını ve protokollerinin de müzakere edilip imzalanmaya hazır hale geldiğini söyledi. Tarafların, Esendere-Sero ve Kapıköy-Razi Kara Hudut Kapıları’nın modernizasyonu sürecinde yapılacak inşaatların uyumlu olabilmesini teminen 2 ay içerisinde bir teknik toplantı yapılmasını kararlaştırdıklarını belirten Altunyaldız, söz konusu toplantının 2012 yılı Kasım ayı içerisinde Urumiye’de yapılmasının GİB Toplantısı’na sunulmasının kararlaştırıldığını ifade ederek, hem Esendere hem de Kapıköy kapılarının yenilenmesi ve TIR trafiğine de imkan verecek şekilde genişleterek tam teşekküllü hizmet verebilmesi için çalışmaların sürdürüldüğünü kaydetti.

Bu çerçevede, her iki kapının da Yap-İşlet-Devret modeliyle yapılması için TOBB GTİ ile temmuz ayı içerisinde sözleşme imzaladıklarını dile getiren Altunyaldız, “Kapıların proje çalışmaları da tamamlandı. Ancak bir kapı yapılırken komşu ülkenin kapısıyla uyumlu olması, burada yapılacak işlemlerin düzgün ve hızlı yapılabilmesi için büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, hazırlamış olduğumuz projeler üzerinde teknik heyetlerimizin bir an evvel bir araya gelerek çalışması ve ortak bir karara varması bizlerin bu kapılarda yapacağı yenileme çalışmaları için büyük önem arz etmektedir” şeklinde konuştu.

İran tarafının, büyük ölçüde bozuk durumdaki Razi-Hoy karayolunun yapımının sürdüğünü ve Gümrük İdareleri Başkanları 3’üncü toplantısı öncesinde 2012 yılı Ekim ayına kadar yolun tamamlanacağını, yol üzerindeki köprünün ise 2013 yılı Eylül ayına kadar tamamlanacağını ifade ettiğini belirten Altunyaldız, “İran tarafı söz konusu yolun altyapı çalışmalarının ve asfaltının tamamlandığını sadece 2013 yılında yapılması planlanan köprünün yapımının kaldığı bilgisi verilmiştir. Razi-Hoy yolu, Kapıköy’de açacağımız kapının işleyebilmesi için hayati öneme sahip. Bu nedenle bu yola ilişkin olarak son durum hakkında, görsel materyallerle desteklenmiş olarak sizlerden bilgi almak istiyoruz” dedi.

Tarafların, güvenli ve yüksek hacimli yük taşımacılığını teminen demiryolu taşımacılığını desteklemeyi kararlaştırdıklarını ve tarafların ayrıca Kapıköy - Razi Demiryolu Hudut Kapısı’nın koşullarının geliştirilmesi için gerekli önlemleri alma konusunda mutabık kaldıklarını bildiren Altunyaldız, “Kapıköy’de bir tren X-Ray kurulmasına yönelik çalışmalarımızın devam ettiği ve 2012 yılı Kasım ayı sonuna kadar faaliyete geçirilerek yük trenlerinin süratli bir şekilde taramasının yapılmasının sağlanarak hudut geçişlerinin hızlandırılacağı bilgisi İran tarafı ile paylaşılmıştır. Dilucu mevkiinde yapılması planlanan yeni demiryolu için de DDY ile koordineli çalıştığımız ifade edilmiştir” ifadesini kullandı.

Konya’da yapılan toplantıda alınan önemli kararlardan birisinin de iki ülke arasındaki yük trafiğini kolaylaştırmak ve hızlandırmak, kara kapılarında yaşanan yığılmaları önlemek için demiryolu taşımacılığının desteklenmesi olduğunu vurgulayan Altunyaldız, “Biz bu çerçevede, yük trenlerinin gümrük kontrollerini çok daha hızlı ve etkin yapabilmek için Kapıköy’de bir tren X-Ray’i inşa ediyoruz. İnşaat son aşamasına gelmiş olup, bu sene sonuna kadar faaliyete geçmesi planlanmaktadır” açıklamasında bulundu.

Diğer taraftan, Türkiye’de demiryollarının sorumlu kuruluşu olan Devlet Demir Yolları (DDY) ile de çok yakın işbirliği içerisinde çalışmaların sürdüğünü söyleyen Altunyaldız, bu çerçevede, Dilucu bölgesinden İran’a kurulması planlanan yeni demiryolu hattı projesine de destek verdiklerini ve iki ülke demiryollarının ortak çalışmalarına her türlü katkıyı yapmak kararlılığında olduklarını belirtti. Türk tarafının, Yüksekova Gümrük Müdürlüğü’nün hukuken açıldığını ve Ekim 2012’ye kadar tüm işlevleriyle faaliyete geçeceğini beyan ettiğini hatırlatan Altunyaldız, Doğu Anadolu GTBM tarafından yer tespitinin yapıldığı ve Bakanlık Onayı’nın ardından 15 günlük bir çalışma ile Müdürlüğün faaliyete geçirilebileceğinin ifade edildiğini kaydetti. Yüksekova’da açılmasının taahhüt edildiği Gümrük Müdürlüğü için yer tahsisi konusunda son aşamaya gelindiğini dile getiren Altunyaldız, “En kısa sürede faaliyete geçmesini sağlayıp sizleri bu konuda bilgilendireceğiz” diye konuştu.

Tarafların Gürbulak-Bazergan Kara Hudut Kapısı’ndaki üçüncü yolun kullanılması hususunda gerekli tüm önlemleri almayı taahhüt ettiklerini söyleyen Altunyaldız konuşmasında şunları kaydetti:

“Mevcut durumda bir ‘üçüncü yol’ bulunmamaktadır. Doğu Anadolu GTBM tarafından mevcut TIR peronlarının kuzeyinde yeni bir yol açılması için proje hazırlatılmış olduğu ve İran tarafının da aynı yerde bir yol için çalışmalarda bulunduğu öğrenilmiştir. Gürbulak’ta sahanın yoğun olduğu dönemlerde trafiği ve işlemleri rahatlatmak üzere ilave bir yol açılması konusunun araştırılması kararı almıştık. Bu konuda yerel yetkililerimiz bir çalışma yapmış durumda.

Halihazırda TIR işlemlerinin yapıldığı alanın kuzeyinde bulunan tepenin tıraşlanarak buradan yeni bir yol ve kapı açılmasına yönelik bir ön proje çalışması her iki tarafça yapılmış. Bu aşamada, projelerin uyumlaştırılması, fayda - maliyet analizinin yapılması ve diğer detayların görüşülmesi için teknik heyetlerimizin bir araya gelmesi ve sonucunda hazırlanacak raporun bizlere sunularak nihai kararın alınmasını teklif ediyorum.”

Tarafların, Gürbulak-Bazergan Kara Hudut Kapıları’ndaki TIR giriş-çıkış miktarlarında ulaşılan sayılardan ve kuyrukların önlenmesinden duydukları memnuniyeti ifade ettiklerini belirten Altunyaldız, bu madde kapsamında kapılarda beklemelerin asgariye indirildiği, çeşitli nedenlerle oluşan kuyrukların da iki tarafın işbirliğiyle kısa zamanda eritildiği belirtilerek gündemden çıkartılması konusunda uzlaşıldığını hatırlattı. İlk iki toplantıda alınan kararlar sonrasında Gürbulak - Bazergan Kapısı’nın eskisine göre çok daha verimli çalıştığını görmekten ve kuyrukların azaldığını öğrenmekten büyük memnuniyet duyduğunu ileten Altunyaldız, bu konun artık gündemden çıkartılabileceğini düşündüğünü sözlerine ekledi.

Türk tarafının T.C. Urumiye Başkonsolosluğu’na daimi bir Gümrük Ataşesi atanacağını beyan ettiğini belirten Altunyaldız, İran tarafının da Erzurum’daki İran İslam Cumhuriyeti Başkonsolosluğu’na bir Gümrük Ataşesi atanabileceğini, bunun İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı’yla yapılacak görüşmelere bağlı olacağını beyan ettiklerini kaydetti. Altunyaldız, “Tarafımızca Urumiye’deki Gümrük Ataşeliği kadrosu ihdas edilmiş ve BKK yayımlanmıştır. İran tarafınca kendi çalışmalarının sürdüğünü ve Dışişleri Bakanlıklarının cevabının beklendiği ifade edilmiştir” dedi.

Urumiye’deki Gümrük Ataşeliği’nin faaliyete geçmesi için gerekli hukuki altyapı çalışmalarının tamamlandığını söyleyen Altunyaldız, “Buraya en kısa zamanda bir atama yaparak ilişkilerimizi daha da geliştireceğimizi düşünüyorum” ifadesini kullandı.

Türk tarafının İran Gümrük yetkililerince İpekyolu Gümrük İdaresi Girişimi’nde aktif katılım sağlanmasını talep ettiğini de sözlerine ekleyen Altunyaldız, İran tarafının bu çalışmalara aktif katılım sağlayacaklarına dair kararlılığını ifade ettiğini belirterek, “Tarafımızca İran’ın pilot projeye katılım sağlamamasından duyulan üzüntü ifade edilmiş ve özellikle Güney rotası için İran ile işbirliğine büyük önem verdiğimiz vurgulanmıştır. İran tarafınca bundan sonraki çalışmalara aktif katılım sağlayacakları sözü verilmiştir. Malumları olduğu üzere İpekyolu Projesi ülke olarak oldukça önem verdiğimiz bir proje. Bu nedenle bu sene içerisinde gerçekleştirdiğimiz projeye İran’ın katılım sağlamaması bizlerde üzüntü ve hayal kırıklığına yol açtı. Ancak İpekyolu, İransız düşünülemez. Bu nedenle, Güney İpekyolu rotası için sizlerin aktif katılımıyla yeni bir proje geliştirmek ve İpekyolu’nun canlanmasına sizlerinde desteğiyle katkıda bulunmak istiyoruz. Bu çerçevede, 29 - 30 Kasım’da İstanbul’da yapacağımız 5. İpekyolu Forumu’na sizleri davet etmek istiyorum” açıklamasında bulundu.

TÜRKİYE -İRAN GÜMRÜK İDARESİ BAŞKANLARI TOPLANTISI’NDA ALINAN KARARLAR

Türk tarafı, Esendere - Sero ve Kapıköy - Razi Kara Hudut Kapıları’nın ortak kullanımına ilişkin anlaşmaların iç onay sürecinin tamamlandığını bildirdi, İran tarafı da bir sonraki Türkiye - İran Gümrük İdaresi Başkanları Toplantısı öncesinde iç onay sürecini tamamlayabilmek için mümkün olan en üst çabayı göstereceğini ifade etti. Taraflar, ortak kullanım anlaşmaları eki teknik protokollerin görüşülmesi için 2012 yılı Kasım ayının 2’nci haftasında Urumiye’de bir teknik toplantı yapmayı kararlaştırdı.

Türk tarafı, Esendere ve Kapıköy Kara Hudut Kapıları’nın “Yap - İşlet - Devret” modeliyle modernizasyonu projelerinin sürdüğünü ve 2013 yılından önce bitirilmesinin hedeflendiğini bildirdi. Taraflar, modernizasyon sürecinde yapılacak inşaatların uyumlu olabilmesini teminen 2012 yılı Kasım ayının 2’nci haftasında Urumiye’de bir teknik toplantı yapmayı kararlaştırdı.

İran tarafı, büyük ölçüde bozuk durumdaki Razi - Hoy karayolunun yapımının büyük ölçüde tamamlandığını ve yol üzerindeki köprülerin inşasının 2013 yılı sonundan önce tamamlanmasının planlandığını bildirdi. Taraflar, 2012 yılı Kasım ayının 2’nci haftasında Urumiye’de toplanacak teknik heyetin bu yolun son durumunu incelemesini kararlaştırdı. Türk tarafı, bu durumda Kapıköy Kara Hudut Kapısı’nın modernizasyonunun Razi - Hoy yolunun tamamlanmasından sonra başlayacağını bildirdi.

Türk tarafı, Kapıköy Kara Hudut Kapısı’nda sistem kesintilerinden kaynaklanan sorunu bir sonraki Gümrük İdaresi Başkanları Toplantısı’ndan önce çözeceğini taahhüt etti. Taraflar, güvenli ve yüksek hacimli yük taşımacılığını teminen demiryolu taşımacılığını desteklemeyi kararlaştırdılar. Taraflar ayrıca Kapıköy - Razi Demiryolu Hudut Kapısı’nın koşullarının geliştirilmesi için gerekli önlemleri alma konusunda mutabık kalarak, İran tarafı ise halihazırda Tebriz’de yapılan trenlere ilişkin gümrük işlemlerinin Razi’de yapılacağını bildirdi. Türk tarafı, trenlerin gümrük işlemlerinin kolaylaştırılması ve hızlandırılması için Kapıköy’de konuşlandırılacak tren X-Ray’inin 2012 yılı sonuna kadar hizmete sokulmasının planlandığını ifade etti.

Türk tarafı, Yüksekova - Esendere kara yolunun yapımının sürdüğünü, köprüler ve baraj inşaatına bağlı kısım haricinde tamamlandığını belirtti. Taraflar, 2012 yılı Kasım ayının 2’nci haftasında Urumiye’de toplanacak teknik heyetin bu yolun son durumunu incelemesini kararlaştırdı.

Türk tarafı, Yüksekova Gümrük Müdürlüğü’nün hukuken açıldığını ve 2012 yılı sonuna kadar tüm işlevleriyle faaliyete geçeceğini beyan etti. Türk tarafı Esendere Kara Hudut Kapısı’nda TIR Karnesi kapsamındaki gümrük işlemlerinin yapılabildiğini ifade etti.

Taraflar Gürbulak - Bazergan Kara Hudut Kapısı’ndaki üçüncü yolun kullanılması hususunda gerekli tüm önlemleri almayı ve bu konuda bir teknik toplantı düzenlenmesini kararlaştırdı.

Türk tarafı, Gürbulak Kara Hudut Kapısı’nda inşa edilecek olan TIR parkının açılmasına ilişkin işlemlerin devam ettiğini ve gelişmelerden İran tarafının haberdar edileceğini beyan etti. Türk tarafı, sistem kesintilerinde otomobil ve otobüslerin gümrük işlemlerinin manuel yapılabildiğini kamyon ve TIR’lar için çalışmaların sürdüğünü ifade etti.

Taraflar petrol ürünlerinin İran’dan Türkiye’ye yönelik yasadışı hareketi ve kaçakçılığının durdurulmasına ilişkin işbirliğinden duydukları memnuniyeti beyan etti. Türk tarafı İran tarafının bu konuda gösterdiği olumlu yaklaşım ve işbirliği için teşekkür ederken, taraflar bu konudaki iş birliğinin devamı konusunda anlaşmaya vardı.

İran tarafı, Türk kamyonlarının standart depolarının Türk Gümrüklerince mühürlenmesi halinde akaryakıt fiyat farkı tahsil edilmesi uygulamasına son vermeyi kabul etti. Türk kamyonlarının standart depolarının Türk Gümrüklerince mühürlenmemesi halinde İran tarafı Türk kamyonlarından İran içerisinde kat edecekleri mesafeye bağlı olarak akaryakıt fiyat farkı tahsil etmeye devam edebilecek. İran tarafı ayrıca İran üzerinden üçüncü ülkelere giden Türk kamyonlarından da akaryakıt fiyat farkı alınmamasına yönelik olarak anılan mühürleme sisteminin kullanılması konusunda çalışma yapma hususunda mutabık kalırken, Türk tarafı, İran kamyonlarının ve otobüslerinin standart depolarının İran Gümrüklerince mühürlenmesi halinde akaryakıt için ilave vergi alınması uygulamasından vazgeçmeyi kabul etti. Taraflar bu konudaki çalışmalarını devam ettirmeyi kararlaştırdı.

Gürbulak - Bazergan Kara Hudut Kapıları’nda ayrı yolcu giriş ve çıkış salonlarının yapımı büyük ölçüde tamamlanırken, taraflar, bu salonların 2012 yılı Kasım ayı bitiminden önce faaliyete geçmesini kararlaştırdı. Türk tarafı Gürbulak Kara Hudut Kapısı’nda hudut kapısının girişi ile yolcu salonları arası ücretsiz servis uygulamasının yolcu salonlarının faaliyete geçmesiyle birlikte başlayacağını beyan etti.

Taraflar, Gümrük İdareleri arasında veri değişimini ve hudut kapılarının ortak kullanımı çerçevesinde veri değişimi protokolünü değerlendirmek üzere müşterek bir teknik komite kurulması konusunda mutabık kaldıklarını belirttiler.

Türk tarafı T.C. Urumiye Başkonsolosluğu’na daimi bir Gümrük Ataşesi atanmasına ilişkin tüm hukuki çalışmaların tamamlandığını ve söz konusu ataşenin en kısa zamanda atanacağını beyan etti. İran tarafı da Erzurum’daki İran İslam Cumhuriyeti Başkonsolosluğu’na bir Gümrük Ataşesi atanmasına yönelik çalışmalarının sürdüğünü beyan etti.

Türk tarafı İran tarafını 29-30 Kasım 2012 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenecek 5’inci İpekyolu Forumu’na davet etti ve İran Gümrük yetkililerince İpekyolu Gümrük İdareleri Girişimi’nde aktif katılım sağlanmasını talep etti. İran tarafı bu davetten duydukları memnuniyeti ve söz konusu foruma katılım sağlayacakları ifade etti. İran tarafı ayrıca İpakyolu Girişimi çerçevesindeki çalışmalara aktif katılım sağlayacaklarına dair kararlılığını da dile getirdi.

Taraflar, kaçakçılıkla ve özellikle uyuşturucu madde kaçakçılığıyla mücadele konusunda işbirliği kararı alırken, bu işbirliği çerçevesinde veri paylaşımı ve ortak eğitim programları düzenlenmesi de yer alacak.

Taraflar, iki taraf arasındaki işbirliğinin devamını teminen 4’üncü Gümrük İdareleri Başkanları Toplantısı’nın 2013 yılı Mayıs ayının ilk haftasında Türkiye’de düzenlenmesini kararlaştırdılar. Toplantının kesin tarihi, yeri ve gündemi taraflar arasında ilerdeki karşılıklı istişarelere göre belirlenecek.