Türkiye-İsrail arasındaki savunma projelerinin hacmi 500 milyon dolar

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun, Türkiye ile İsrail arasındaki askeri anlaşmaların askıya alındığını duyurmasının ardından dikkatler savunma ihalelerine çevrildi. Türkiye ile İsrail arasında imzalanan savunma projelerinin hacmi 500 milyon doları buluyor. Heron ve keşif podları dışında büyük proje yok. İsrail'den daha çok kritik teknolojiler alınıyor.
Mavi Marmara krizinin ardından gündeme gelen Türkiye-İsrail arasındaki askerî anlaşmaların hacminin 500 milyon dolar civarında olduğu tahmin ediliyor. Savunma kaynaklarına göre, 20 yıldır İsrail'den askerî araç-gereç alan Türkiye'nin ödediği para 4,5 milyar doları buluyor. Büyük projeler sona erdi; sadece küçük, fakat kritik teknolojilere sahip olanlar devam ediyor. Aksiyon Dergisi'nin bir süre önce yayınladığı İsrail ile yürütülen bazı savunma projeleri de şunlar:
ASELSAN'ın ana yüklenici, İsrailli Elbit-IAI firmasının ortak olduğu F-4 ve F-16 savaş uçakları için elektro optik keşif podları eklenmesi, iki büyük projeden biri (diğeri HERON). 300 milyon dolarlık projede İsrail'in payı 180 milyon dolar. Uçaklara eklenecek sistemle Güneydoğu'da görev yapan savaş uçakları Irak hava sahasını ihlal etmeden (100 kilometre uzaktan) PKK ile ilgili istihbarat amaçlı fotoğraf çekecek.
M-60 tank modernizasyonu. 687 milyon dolar maliyeti olan proje her ne kadar kısa süre önce tamamlanmış olsa da İsrail'in desteğine ihtiyaç devam edecek (tanklar için yedek parça alımı gibi). Uzmanların ifadesiyle tanklar ciddi bir modifiyeden geçti, yeni tank gibi oldu. 170 tankın güç paketi (vites kutusu + motor), paletleri, atış kontrol sistemleri değişti. Gövde ve kulesi reaktif zırhla kaplandı. Türkiye'nin İsrail ile ilişkiyi kesmesi hâlinde Güneydoğu'da kullanılan bu tankların çalıştırılması zora girebilir.
Hava Kuvvetleri'nin, Barış Kartalı Projesi kapsamında ABD'li Boeing firmasından alınan 4 AWACS (havadan uyarı ve kontrol sistemi) uçağına yeni donanım ve yazılımlar eklenecek. TAI'nın ana yüklenici olduğu 1,5 milyar dolarlık projeye İsrailli IAI-Elta firması Elektronik Destek Sistemi'ni temin edecek. İsrailli firmanın AWACS için tamamlayacağı sistem, uçak havadayken birtakım karıştırma saldırılarına karşı elektronik olarak kendini koruma sisteminden oluşuyor. İsrail, bu sistem için 25 milyon dolar alacak. Avustralya şirketi BAE Systems, daha önceden ihaleyi kazanmış; fakat başarılı olamamıştı. İsrail'le köprülerin atılması durumunda AWACS'la ilgili 1,5 milyar dolarlık projenin de çöpe gitme ihtimali bulunuyor.
Ortak yürütülen bir başka proje, Genelkurmay Başkanlığı'na bağlı Özel Kuvvetler Komutanlığı'na (ÖKK) ait 4 Skorsky helikopterin modernizasyonu. TAI'nın ana yüklenici, İsrailli Elbit firmasının alt yüklenici olduğu ihale kapsamında ÖKK'nın istediği konfigürasyon uygulanacak. Buna göre, helikopterin görüş açısının genişlemesi için kokpitin büyük bölümü cama dönüştürülecek, ilave yakıt tankları eklenecek. İsrail yazılımları bitirdi, proje tamamlandı; ancak M-60 tank projesinde olduğu gibi Türkiye, Elbit'in yedek parça ve yazılım desteğine ihtiyaç duyabilir. 100 milyon dolarlık projede İsrailli firmanın payı 25 milyon dolar.
Türkiye'nin, İsrail ile birlikte yaptığı F-4 savaş uçağı modernizasyonu 5 yıl önce sona erdi. 650 milyon dolara başlayan proje 1 milyar doları buldu. Ancak bu uçaklarda teknik destek noktasında bundan sonra İsrail'e ihtiyaç olmadığı belirtiliyor. Dünyanın birçok ülkesinde yaygın olarak kullanılan bu savaş uçaklarına ilişkin destek, İsrail dışındaki ülkelerden de sağlanabilir. Kara Kuvvetleri Komutanlığı'nın, terörle mücadele operasyonlarında kullanacağı MRAP mayın ve patlayıcı madde korumalı personel taşıyıcı ihalesini alan Türk firması BMC, bu araçları İsrail firması Hetehof lisansıyla üretiyor. Buna benzer başka küçük projelerin de olduğu tahmin ediliyor.
Türkiye, sona eren projelerde zaten ödemeyi yapmış durumda, bunlarla ilgili teknik destek alması söz konusu. Devam eden projelerde avans ödenmiş ama Türkiye, projeleri siyasi sebeplerden dolayı iptal ederse savunma çevrelerine göre, uluslararası sözleşmeler gereği ücretlerini ödemek zorunda kalır.
İngiliz Jane's Defence dergisi, Türkiye'nin tanksavar silah ve Barak-8 adlı füze sistemi almak istediğini; ancak İsrail'in bunu vermeyi reddettiğini açıklamıştı. M-60 tank modernizasyonunu yapan İsrailli IMI firmasından Türkiye'den bir şirketin kısa süre önce zırh talep ettiği; fakat İsrail'in vermeye yanaşmadığı da iddia ediliyor. İsrailli bir savunma yetkilisi, "Türkiye ile ilişkiler eskisi gibi olmayacak. Bu yüzden hangi sistemleri satacağımıza çok dikkat ediyoruz." ifadesini kullanmıştı.
Savunma kaynakları ise "Şu anda İsrail, askerî savunma teknolojilerinde tek kaynak değil. Bu kriz aslında İsrail açısından büyük kayıplara sebep oldu." diyor.