Türkiye unuttuğu tasarrufu yeniden öğreniyor
ANKARA (ANKA)- Son yıllarda yoğun sıcak para girişinin dövizi ucuzlatması nedeniyle yaşanan ithalat patlaması ve genel olarak tüketim artışına dayalı büyüme sürecinde dibe inen yurt içi tasarruf oranı, 2007'de yeniden artışa geçti.
Türkiye'nin 2006 yılında yüzde 16'ya kadar düşen yurt içi tasarruf oranının bu yıl yüzde 17.3'e yükseldiği tahmin ediliyor. Yurt içi tasarrufların GSMH'ye oranının 2008'de de artışını sürdürerek yüzde 17.6'ya çıkması öngörülüyor. ANKA'nın, Devlet Planlama Teşkilatı'nın ekonominin genel dengesine ilişkin verilerine dayanarak yaptığı belirlemeye göre, son yıllarda hızla artarak tasarruf eğilimini körelten tüketim harcamalarının milli gelire oranı, 2007'de az da olsa düşüş gösterdi. Bu yılın tümünde 544.5 milyar YTL'ye ulaşması beklenen özel kesimin harcanabilir gelirinden tüketime harcanan kısmın 452.3 milyar YTL olması beklenirken, tasarrufların ise 92.2 milyar YTL'ye ulaşacağı tahmin ediliyor. 2006 yılına göre özel tüketim harcamalarında yaşanan yüzde 10'luk artışa karşılık, tasarruflarda yüzde 63 düzeyinde bir artış bekleniyor. Böylece 2006 yılında yüzde 71.4 olan özel tüketim harcamalarının milli gelire oranı, bu yıl cari fiyatlarla 646.9 milyar YTL düzeyinde beklenen milli gelirin yüzde 69.9'una gerilerken, özel tasarrufların milli gelire oranı ise yüzde 9.8'den yüzde 14.2'ye çıkacak.
Diğer bir deyişle 2006 yılında harcanabilir her 100 YTL'lik gelirin yaklaşık 88 YTL'sini harcayıp, 12 YTL'sini tasarruf eden özel kesim, bu yıl ise harcamalarını 83 YTL'ye düşürerek, tasarruf ettiği kısmı ise 17 YTL'ye çıkardı. Özel sektörün tasarruf eğiliminde yaşanan bu artış, bu kesimin tasarruf-yatırım açığını da küçülttü. Diğer bir deyişle özel sektör yatırımlarının finansmanı için daha az dış borçlanma ihtiyacı duydu. 2006 yılında 50.8 milyar YTL olan özel sektörün yatırım ve tasarrufları arasındaki farkın, bu yıl 31.8 milyar YTL'ye kadar indiği tahmin ediliyor. Buna göre özel sektörün 2006 yılına milli gelirin yüzde 8.8'i kadar olan tasarruf-yatırım farkı bu yıl yüzde 4.9'a iniyor.
-KAMUDA DURUM TERSİNE
Bu arada bu yılın tümünde 102.4 milyar YTL'lik bir harcanabilir gelir elde edeceği tahmin edilen kamu kesiminin tüketiminin ise 82.6 milyar YTL olması bekleniyor. Kamunun tasarruflarının ise 19.8 milyar YTL'ye gerilediği tahmin ediliyor. Buna göre kamunun tüketim harcamasının milli gelire oranı geçen yılki yüzde 12.5'lik düzeyinden bu yıl yüzde 12.8'e yükselirken, tasarruf oranının yüzde 6.2'den yüzde 3.1'e iniyor.
Bu yılki yatırım harcamasının 34 milyar YTL'yi bulması beklenen kamu sektörünün, geçen yıl 6.1 milyar dolarla milli gelirin yüzde 1.1'i düzeyinde fazla verdiği tasarruf-yatırım dengesinde bu yıl 14.2 milyar milyar YTL ile GSMH'nin yüzde 2.2'si kadar açık vereceği bekleniyor. Buna göre geçen yılın tümünde 483.3 milyar YTL olan kamu ve özel kesim toplamından oluşan yurt içi tüketim hacmi bu yıl 534.9 milyara, toplam yurt içi tasarruf harcaması ise kamunun tasarrufundaki hızlı düşüşe rağmen 92.3 milyardan 112 milyar YTL'ye çıkıyor.
-2008'DE DE ÖZEL KESİMİN TASARRUF ORANI ARTACAK
2008 yılında da bu yılki eğilimin devam edeceği öngörülerek, özel sektörün tüketim harcamalarının milli gelire oranının yüzde 69.9, tasarruf oranının da yüzde 14.3 düzeyinde gerçekleşmesi hedefleniyor. Kamu tüketim harcamalarının milli gelire oranının az da olsa düşerek yüzde 12.5, tasarruf oranının ise küçük artışla yüzde 3.2 olacağı tahmin ediliyor.
Böylece kamu ve özel sektörün toplam tasarruf oranının ise yüzde 17.6'yı bulacağı öngörülüyor. Cari işlemler açığının Türkiye ekonomisi için önemli bir risk oluşturmaya devam etmesinin de etkisiyle, bu yıl GSMH'nin yüzde 2.2'si düzeyinde gerçekleşen kamunun tasarruf-yatırım açığının, gelecek yıl yüzde 1.5'e çekilmesi hedefleniyor. Başka bir ifadeyle kamu kesiminin yatırımlar için ihtiyaç duyacağı dış borçlanma miktarının 2008'de daha düşük olması öngörülüyor.
2006 yılında 44.7 milyar YTL olan dış kaynak kullanımının, bu yıl 45.9 milyar, 2008'de 49.3 milyar YTL olacağı tahmin ediliyor. Buna göre geçen yıl yüzde 7.8'i düzeyinde gerçekleşen dış kaynak kullanımının milli gelire oranı, bu yıl yüzde 7.1'e, gelecek yıl yüzde 6.9'a inecek.
Ekonominin Genel Dengesi (Cari fiyatlarla milyon YTL)
2006 2007(T) 2008(P)
GSMH 575.784 646.893 716.596
Dış Kaynak 44.677 45.900 49.328
Toplam Kaynaklar 620.461 692.793 765.924
Toplam Yatırımlar 137.015 157.909 175.226
Sabit Sermaye Yatırımı 123.569 140.290 155.153
Kamu 30.410 33.435 33.371
Özel 93.159 106.855 121.783
Stok Değişmesi 13.446 17.619 20.073
Kamu -703 556 438
Özel 14.149 17.063 19.634
Toplam Tüketim 483.446 534.884 590.698
KAMU HARCANABİLİR GELİRİ 108.028 102.432 112.879
Kamu Tüketimi 72.222 82.588 89.637
Kamu Tasarrufu 35.806 19.844 23.241
Kamu Yatırımı 29.706 33.991 33.809
Kamu (Tas.-Yat.) Farkı 6.099 -14.147 -10.568
Kamu tasarruf oranı(%) 6,2 3,1 3,2
ÖZEL HARCANABİLİR GELİR 467.756 544.462 603.717
Özel Tüketim 411.224 452.296 501.061
Özel Tasarruf 56.532 92.166 102.656
Özel Yatırım 107.309 123.918 141.417
Özel (Tas.-Yat.) Farkı -50 776 -31
Özel Tasarruf Oranı 12,1 16,9 17,0
Toplam Yurt içi Tasarruflar 92.338 112.010 125.898
Yurt içi Tasarruf/GSMH(%) 16,0 17,3 17,6
