Türkiye'den 130 üniversite, en az bir bilim alanı ile "dünyanın en iyileri" ligine girmeyi başardı

SELMA KASAP - Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Enformatik Enstitüsü bünyesinde yer alan University Ranking by Academic Performance (URAP) Araştırma Laboratuvarınca hazırlanan rapora göre, geçen yıl 67 Türk üniversitesi 10'dan fazla bilim alanıyla, 130 Türk üniversitesi ise en az bir alanıyla dünya sıralamalarına girmeyi başardı.

URAP tarafından hazırlanan "2021 yılı dünya bilim alanı sıralamalarında Türk üniversitelerinin durumu" raporunda, URAP, ARWU, QS, THE, NTU, USNEWS, RUR, SCIMAGO olmak üzere toplamdaki 8 sıralama kuruluşunun hazırladığı listelerdeki Türk üniversitelerinin durumu bugün kamuoyuna açıklanacak.

Rapora göre, dünya alan sıralamalarında 10'dan fazla bilim alanında sıralamaya girmeyi başaran 67 Türk üniversitesi yer aldı. Sıralama kurumlarının 8'in de de yer almayı başaran 9 Türk üniversitesi ise ODTÜ, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ), Hacettepe, İstanbul, Boğaziçi, Bilkent, Ankara ve Gazi üniversiteleri oldu.

ODTÜ, 8 sıralama kurumunun alan sıralamalarında 98 bilim alanı ile Türkiye'den en fazla sayıda alan sıralamasına giren Türk üniversitesi olma başarısını gösterdi.

Üniversiteler arasında 50'den daha fazla bilim alanında yer alan diğer üniversitelerden İTÜ 90, Hacettepe 89, İstanbul 71, Boğaziçi 70, Bilkent 69, Ankara 63, Koç 62, Gazi 56, Ege 54, Atatürk 52 ve Yıldız Teknik Üniversitesi 51 alanda listelerde yer buldu.

Bunun yanında dünya alan sıralamalarında 50'den fazla bilim alanında 12 araştırma üniversitesi yer aldı. Bu araştırma üniversiteleri; ODTÜ, İTÜ, Hacettepe, İstanbul, Boğaziçi, Bilkent, Ankara, Koç, Gazi, Ege, Atatürk ve Yıldız Teknik olarak belirlendi.

Bazı bilim alanlarında çok sayıda üniversite yer alabildiği halde hukuk, tarih, psikoloji gibi bazı alanlarda ise hiçbir üniversite yer alamadı. En fazla üniversitenin yer aldığı bilim alanı kimya oldu. Türk üniversitelerinden 136'sı kimya, 115'i mühendislik, 106'sı sosyal bilimler, 104'ü fizik-astronomi, 101'i matematik, 90'ı tıp, 86'sı enerji, 83'ü ziraat-biyolojik bilimler, 77'si çevre bilimleri, 72'si ise biyokimya-genetik-moleküler biyoloji alanlarındaki listelerde yer almayı başardı.

- İlk 100'e girebilen Türk üniversiteleri

Dünya alan sıralamalarında ilk 100'e 14 üniversite girebildi. Çankaya Üniversitesi, NTU'nun matematik alanı dünya sıralamasında 4'üncü ve ODTÜ QS'in petrol mühendisliği alanında 11'inci, İTÜ ise 5 bilim alanında ilk 100'e girme başarısını gösterdi.

Rapora göre, 130 Türk üniversitesi dünya alan sıralamalarından en az birine girebildi.

- "Üniversiteler, yılda 10-15 daha fazla makale ile bilim alanı sıralamalarına girebilir"

URAP Koordinatörü Prof. Dr. Ural Akbulut, rapora ilişkin yaptığı açıklamada, Türkiye'de 129'u devlet ve 74'ü vakıf olmak üzere 203 üniversite bulunduğuna işaret ederek, şu değerlendirmeyi yaptı:

"Bu üniversitelerin çoğunun yakın bir zamanda 127 bilim alanından en az birine girebilmesini diliyoruz. Üniversite yöneticilerinin kendi üniversitelerinin son 4-5 yılda endekslere giren bilimsel dergilerde yayımladığı makalelerin hangi alanlarda olduğunu inceleyip alan sıralamalarına girmeye en yakın olanları belirlemeleri yararlı olur. Yöneticilerimizin, akademisyenleri teşvik ederek o alanlarda daha fazla yayın yapılmasını sağlamaları çok yaralı olur. Bu sayede kendi üniversitelerinin daha fazla sayıda alan sıralamasında yer almasını veya üst sıralara yükselmesini sağlayabilirler. URAP’ın yaptığı analizler; üniversitelerimizin bazı alanlarda, yılda sadece 10-15 makale daha fazla yayınlayarak o alanlarda yer alabileceğini göstermiştir."

- "Yağmacı dergilere ilişkin karar üniversitelerin geleceği için çok yararlı oldu"

Akbulut, yeni kurulan bazı üniversitelerin ilk günden itibaren akademisyenlerin etki değeri yüksek dergilerde makale yayınlamasını teşvik ederek kısa sürede genel ve alan sıralamalarına girmeyi ve yükselmeyi başardığına işaret ederek, teşvikler sayesinde, 2000'den önce kurulan üniversitelerin de daha fazla alan sıralamasına girmesinin ve üst sıralara yükselmesi kısa sürede gerçekleşebileceğini belirtti.

Son yıllarda Türkiye kaynaklı bilimsel makalelerin önemli bir bölümünün, etki değeri çok düşük veya sıfır olan dergilere yöneldiği için ülkenin makale başına düşen atıf sayılarının azaldığını bildiren Akbulut, "Yükseköğretim Genel Kurulunun 30 Aralık 2021'de aldığı karar uyarınca bu yıldan itibaren yağmacı (predatory) dergilerdeki yayınlar akademik yükselmelerde değerlendirme dışında bırakılacak. Bu kararın alınması üniversitelerimizin geleceği açısından çok yararlı olmuştur. Bu uygulamanın pozitif etkileri kısa sürede görülmeye başlanacak ve çok sayıda üniversitemiz dünya alan ve genel sıralamalarında üst sıralara yükselecektir." ifadelerini kullandı.