Türkiye'nin 1854-1974 yılları arasında verdiği mücadeleden izler taşıyan parçalar müzayedeye çıktı

İSA TOPRAK - Kırım Savaşı'ndan Kıbrıs Barış Harekatı'na kadar süren mücadele dönemine ait izleri taşıyan ve aralarında Ankara Müftüsü Rifat Börekçi'nin Atatürk ve arkadaşları için çıkarılan idam fermanına karşı yayımladığı fetva ve Osmanlı hattatlarının sonuncusu Mustafa Halim Özyazıcı'nın hatıratının da bulunduğu tarihi vesikalardan oluşan 3 bin 250 parça, Ankara'da müzayedeye çıktı.

Türkiye'nin 1854-1974 tarihleri arasında verdiği mücadele dönemine ait fotoğraf, gravür, tabela, afiş, ilanlar, nişanlar, madalyalar, belgeler ve dokümanlardan oluşan görsel materyaller, müzayede için kronolojik olarak hazırlanan bir katalogda toplandı.

Katalog, Türkiye'nin 1854'ten beri devletsiz kalmamak ve Anadolu'dan sürülmemek için verdiği mücadeleye ilişkin "koleksiyon kütüğü" niteliği taşırken, Kırım Savaşı'ndan başlayarak Kıbrıs Harekatı'na kadar süren mücadele dönemine ait izleri taşıyan tarihi parçalar, katalog içinde tarihi sırasıyla yer aldı.

- Normalleşme döneminin ilk salon müzayedesi

Kovid-19 salgınının başlamasının ardından Türkiye'de salon ya da kataloglu ilk kez düzenlenen ve hazırlıklarına 4 yıl önce başlanan müzayede, koleksiyoncu Korkut Erkan'ın kendi koleksiyon ve kaynaklarının yanı sıra çeşitli koleksiyoncuların ve ailelerin katkısıyla Çankaya'da bir otelde gerçekleştirildi.

Klasik Osmanlı hattatlarının sonuncusu Mustafa Halim Özyazıcı'nın hatıratı, Sultan Abdülhamit'in Osmanlıca, Rumca, Ermenice ve Fransızca yapılmış cülus yıl dönümü afişi gibi tarihi vesikaların yer aldığı müzayedede 3 bin 250 parça satışa çıkarıldı.

- Rifat Börekçi'nin fetvası 25 bin liraya satıldı

Atatürk'ün arkadaşına hediye ettiği sigara tabakası 75 bin, Ankara Müftüsü Rifat Börekçi'nin Atatürk ve arkadaşları için çıkarılan idam fermanına karşı yayımladığı fetvanın örneği 25 bin, Burhan Doğançay'a ait litografi (taş baskı) ile Atatürk'ün 1909 yılından bir fotoğrafı da 15'er bin liraya alıcı buldu.

Öte yandan Osmanlı İmparatorluğu 1'inci rütbeden Mecidi Nişanı 18 bin liraya, Cumhuriyet'in erken dönem bürokrat ve paşalarından yaklaşık 30 kişinin fotoğrafının tamamı ise toplamda 150 bin liraya satıldı.

Ayrıca, Halveti Tarikatının ünlü bir yöneticisinin yaşamı boyunca girdiği halveti şeyh hırkası, Mustafa Kemal Atatürk'ün de bulunduğu, 31 Mart isyanını bastırmak için Selanik'te kurulan gönüllü Hareket Ordusu ve subaylarının yer aldığı nadir fotoğraf, 1908 Meşrutiyet hareketinde dağa çıkan Resneli Niyazi'nin kendisiyle dağa çıkan arkadaşlarının tam listesinin bulunduğu tereke, 1923'te emisyona sürülen Türkiye Cumhuriyeti madeni paralarda kullanılan bronz devlet arması, Atatürk'ün şehitler için kullandığı kırımızı ıslak imzalı şehit zabit vekili Kırşehirli İbrahim Efendi'ye verilmiş istiklal madalya beratı gibi parçalar da müzayedede yer aldı.

- İdam fermanı ve karşı fetva

Müzayededeki önemli bazı parçalara ilişkin bilgileri AA muhabiriyle paylaşan koleksiyoncu Korkut Erkan, satışı gerçekleştirilen üç parçaya yönelik şunları söyledi:

"Meclis toplanıyor ve 30 Nisan günü bir karar alarak bütün halka ve İstanbul'da padişaha duyuruyor. 'Size karşı bir hareket yapmıyoruz. Vatanı düşman işgalinden kurtarmak için mücadele ediyoruz. Bütün gayemiz budur. Bunun dışında herhangi bir amacımız yoktur.' diyorlar. Bunu Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde uğrak yerlere asıyorlar. Bu, günümüze gelmiş çok nadir bir örneği. Fakat buna rağmen İstanbul, Ankara'nın bir Meclis açmasından hoşnut olmuyor. Mustafa Kemal ve arkadaşları hakkında bir idam fermanı çıkartıyor. Bu da Anadolu'ya çeşitli yollarla dağıtılan ve iktidarın Atatürk ve arkadaşlarının yaptıkları mücadelenin caiz olmadığını, şeriata aykırı olduğunu, bundan dolayı katledilmelerinin meşru olduğunu söyleyen idam fermanının bir afiş örneği.

Buna karşı Ankara Müftüsü ve ilk Diyanet İşleri Başkanı Rifat Börekçi, 153 din adamı ve Anadolu müftüsüyle bir araya gelerek bir karşı fetva hazırlıyor. Milli kurtuluş için savaşanların katlinin caiz olmadığını, onların kutsal bir dava için çalıştıklarını, ülkenin milli bağımsızlığı için mücadele ettiklerini söyleyen bir karşı fetva. Bu da basılarak Anadolu'da bütün halka dağıtılıyor. Diğer özelliği Afyon'da basılmış olması. Bu, Anadolu'da Ankara dışında başka bir şehirde basılmış tek örnek."

Müzayedede ayrıca, Türk edebiyatının önemli isimlerinin imzalı eserleri ile bazı önemli isimlere ait tablolar da satıldı.