Türkiye'nin 43 yıllık AB macerası

İSTANBUL (İHA) - Türkiye, 1959 yılında başladığı Avrupa Birliği'ne üyelik macerasını 43 yıldır sürdürüyor. 9 Mayıs 1950'de Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman'ın yayınladığı bir bildiriyle ortaya atılan Avrupa Birliği düşüncesinin hayata geçirilmesinden sonra Türkiye de bu topluluk içinde yer alabilmek için uzun yıllar çaba gösterdi.

Kopenhag Zirvesi'nde müzakere tarihi için yoğun gayret gösteren Türkiye'nin 43 yıllık AB serüveni şöyle:

31 Temmuz 1959: Türkiye, AET'ye ortaklık için başvurdu.
11 Eylül: AET Bakanlar Konseyi, Ankara ve Atina'nın ortaklık başvurularını kabul etti.
28-30 Eylül: Avrupa Toplulukları Komisyonu ile Türkiye arasındaki ilk hazırlık görüşmesi yapıldı.
12 Eylül 1963: Türkiye ile AET'yi Gümrük Birliği'ne götürecek ve tam üyeliği sağlayacak olan Ortaklık Anlaşması (Ankara Anlaşması) imzalandı.
12 Eylül: I. Mali Protokol imzalandı.
1 Aralık 1964: Türkiye-AET Ankara Anlaşması yürürlüğe girdi. Birinci Ortaklık Konseyi toplantısı yapıldı.
16-17 Mayıs 1966: Birinci Türkiye-AET Karma Parlamento Komisyonu Brüksel'de toplandı.
9 Aralık 1968: Katma Protokol görüşmeleri başladı.
26 Ekim 1970: İlk Gümrük İşbirliği Komitesi toplantısı yapıldı.
19 Kasım: Ortaklık Konseyi'nde Katma Protokol metni kabul edildi.
23 Kasım: Katma Protokol Brüksel'de imzalandı.
23 Kasım: II. Mali Protokol imzalandı.
5 Temmuz 1971: Katma Protokol, TBMM'de 69'a karşı 149 oyla kabul edildi.
22 Temmuz: Senato, Katma Protokolü kabul etti.
1 Eylül: Katma Protokol'ün ticari hükümleri, Geçici Anlaşma ile yürürlüğe konuldu.
13 Ocak 1972: Ortaklık Anlaşması'nın topluluğa katılacak yeni ülkelerce de kabulünü sağlayacak Türkiye -AET müzakereleri başladı.
20 Temmuz: Ortaklık Konseyi, 1.9.1972 tarihinde sona erecek olan Geçici Anlaşma süresini yıl sonuna kadar uzattı.
1 Ocak 1973: Katma Protokol yürürlüğe girdi. Birinci gümrük indirimi ve konsolide liberasyon listesi uyumu yapıldı.
21 Mayıs: Türkiye - AET genişleme görüşmeleri mutabakat ile sonuçlandı.
30 Haziran: I. Genişleme Anlaşması (Tamamlayıcı Protokol) Ankara'da imzalandı.
1 Ocak 1974: Tamamlayıcı Protokol ile ilgili geçici anlaşma yürürlüğe kondu.
1 Ocak 1976: Türkiye, Katma Protokol'den kaynaklanan yükümlülüğünü yerine getirerek ikinci gümrük indirimi ve konsolide liberasyon listesi uyumunu gerçekleştirdi.
12 Mayıs 1977: III. Mali Protokol Brüksel'de imzalandı.
1 Temmuz: Topluluk tarafından Türkiye'ye tanınan yeni tarım tavizleri yürürlüğe kondu.
4-11 Ekim 1978: Türkiye, Dördüncü 5 Yıllık Plan süresince yükümlülüklerinin dondurulması ve aynı dönem için yaklaşık 8 milyar dolarlık yardım yapılması talebinde bulundu.
30 Ekim: III. Mali Protokol'ün onay işlemleri tamamlandı.
30 Haziran 1980: Ortaklık Konseyi, tarım ürünlerinin tamamına yakın bir kısmında Türkiye'ye uygulanan gümrük vergilerinin 1987 yılına kadar sıfıra indirilmesini kararlaştırdı. (1/80 sayılı Karar)
22 Ocak 1982: Avrupa Topluluğu, Türkiye ile ilişkilerini dondurma kararı aldı.
16 Eylül 1986: Türkiye - AET Ortaklık Konseyi toplandı. Böylece 12 Eylül 1980 tarihinden itibaren dondurulmuş bulunan Türkiye-AET ilişkilerinin canlandırılması süreci başladı.
14 Nisan 1987: Türkiye, AT'ye, Roma Antlaşması'nın 237., AKÇT Antlaşması'nın 98. ve EURATOM Antlaşması'nın 205. maddelerine istinaden tam üye olmak üzere müracaat etti.
27 Nisan: Türkiye'nin tam üyelik talebi Topluluk Bakanlar Konseyi tarafindan incelenmek üzere Komisyon'a havale edildi.
7 Kasım 1988: Türkiye-AET arasındaki ticari ve iktisadi sorunların ele alınması amacıyla oluşturulan Ad- Hoc Komite, birinci toplantısını gerçekleştirdi.
20-21 Aralık: Ad-Hoc Komite ikinci kez toplandı ve Türkiye, 1978 yılında askıya aldığı yükümlülüklerini yerine getirmek üzere, hızlandırılmış bir takvimi topluluğa verdi ve bu takvime işlerlik kazandırdı.
18 Aralık 1989: AT Komisyonu, Türkiye'nin tam üyelik başvurusu konusundaki görüşünde (Avis), Topluluğun, kendi iç pazarını tamamlayabilme sürecinden önce (1992) yeni bir üyeyi kabul edemeyeceği ve Türkiye'nin katılmadan önce, ekonomik, sosyal ve siyasal alanda gelişmesine ihtiyaç duyulduğu hususlarına yer verdi.
6 Haziran 1990: Topluluklar Komisyonu, Türkiye ile her alanda işbirliğinin başlatılması ve hızlandırılması konusundaki önlemleri içeren bir işbirliği paketini hazırlayarak Konsey'in oluruna sundu.
30 Eylül 1991: Ortaklık Konseyi, 1986 yılından sonra ilk kez toplandı.
21 Ocak 1992: Türkiye - AT arasında bir Teknik İşbirliği Programı imzalandı.
9 Kasım: Türkiye - AT Ortaklık Konseyi'nin 33. dönem toplantısı yapıldı.
3 Aralık: Türkiye - AT ilişkilerinin yürütülmesinde ortaya çıkan ticaret ve gümrüklerle ilgili teknik sorunların çözümü için kurulmuş olan ve 12 Kasım 1982'den beri toplanamayan Gümrük İşbirliği Komitesi, 10. dönem toplantısını gerçekleştirdi.
24-25 Şubat 1993: 9 Kasım 1992 tarihli Ortaklık Konseyi'nde, Ortaklık Komitesi gözetimi altında çalışması kararlaştırılan teknik komitelerden Gümrük Birliği Alt Komitesi toplantısı Brüksel'de yapıldı.
8 Kasım: Ortaklık Konseyi'nin 34. dönem toplantısı yapıldı.
19 Aralık 1994: Ortaklık Konseyi'nin 35. dönem toplantısı yapıldı.
6 Mart 1995: Türkiye ile AB arasında Gümrük Birliği'nin gerçekleştirilmesi ile ilgili ve Gümrük Birliği döneminde uygulanacak usul, esas ve süreleri belirleyen 1/95 ve 2/95 sayılı kararlar Ortaklık Konseyi'nin 36. dönem toplantısında kabul edildi.
30 Ekim: Ortaklık Konseyi, 1/95 sayılı Gümrük Birliği Kararı çerçevesinde, Türkiye'nin Gümrük Birliği'nin iyi işlemesi için gerekli teknik koşulları yerine getirdiğini tespit eden 37. toplantısını gerçekleştirdi.
13 Aralık: 1/95 Sayılı Türkiye-AB Ortaklık Konseyi Kararı Avrupa Parlamentosu tarafından onaylandı (343 Kabul, 149 Red, 36 Çekimser).
21 Aralık: AB ile Türkiye arasında, AKÇT ürünlerini kapsayan Serbest Ticaret Anlaşması parafe edildi.
1 Ocak 1996: Türkiye, AB ile entegrasyonunda 22 yıl süren geçiş dönemini 31 Aralık 1995 tarihinde tamamlayarak, 1.1.1996 tarihi itibariyle ilişkilerinin canlandırılması, üyelik sürecinde son döneme, sanayi ürünlerinde ve işlenmiş tarım ürünlerinde sağlanan Gümrük Birliği ile girdi.
19 Şubat: Gümrük Birliği Ortak Komitesi 1. dönem toplantısı yapıldı.
25 Temmuz: Türkiye-AB AKÇT Anlaşması Brüksel'de imzalandı.
1 Ağustos: Türkiye-AB AKÇT Anlaşması TCRG'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
20 Mart 1997: Ortaklık Komitesi 106. dönem toplantısı yapıldı.
14-16 Nisan: Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu 40. dönem toplantısı yapıldı.
24 Nisan: Ortaklık Komitesi 107. dönem toplantısı yapıldı.
29 Nisan: Ortaklık Konseyi'nin 38. dönem toplantısı yapıldı.
30 Mayıs: Gümrük İşbirliği Komitesi'nin 19. dönem toplantısı yapıldı.
23 Temmuz: Gümrük Birliği Ortak Komitesi 6. dönem toplantısı yapıldı.
12-13 Aralık: Avrupa Birliği'nin Lüksemburg'ta gerçekleştirdiği devlet ve hükümet başkanları zirvesi sonucunda Çek Cumhuriyeti, Slovak Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Slovenya, Romanya, Bulgaristan, Litvanya, Letonya, Estonya ve Kıbrıs Rum Yönetimi tam üyelik için aday ülkeler olarak belirlendi. Türkiye ise aday ülkeler arasında zikredilmedi, tam üyeliğe ehil olduğu teyid edildi.
1 Ocak 1998: Türkiye ile AB arasında karşılıklı tarım tavizlerine ilişkin 1/98 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı yürürlüğe girdi.
9-10 Şubat: Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu 4. dönem toplantısı yapıldı.
16 Şubat: Gümrük Birliği Ortak Komitesi 7. dönem toplantısı yapıldı.
3 Mart: Türkiye-AB ilişkilerinin geliştirilmesine yönelik olarak AB Komisyonu tarafından hazırlanan "European Strategy for Turkey" başlıklı belge açıklandı.
20-22 Nisan: Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu 42. dönem toplantısı yapıldı.
28 Mayıs: Türkiye-AB Gümrük İşbirliği Komitesi 21. dönem toplantısı yapıldı.
30 Haziran: Ortaklık Komitesi 108. dönem toplantısı yapıldı.
4 Kasım: AB Komisyonu tarafından hazırlanan ve AB'ye üyelik için belirlenmiş olan Kopenhag kriterleri ışığında kaydedilen gelişmelere ilişkin Komisyon görüşlerini içeren "İlerleme Raporu" yayımlandı.
9-10 Kasım: Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu 43. dönem toplantısı yapıldı.
15 Aralık: Türkiye-AB Gümrük Birliği Komitesi 22. dönem toplantısı yapıldı.
1 Ocak 1999: Avrupa Birliği'nde Tek Para (Euro) uygulamasına geçildi.
18-19 Şubat: Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu 44. dönem toplantısı yapıldı.
23 Şubat: Türkiye-AKÇT Ortak Komitesi'nin Çalışma Usullerinin kabul edildiği ilk toplantısı yapıldı.
26 Şubat: Türkiye-AB Gümrük Birliği Ortak Komitesi'nin 8. toplantısı yapıldı.
30 Mart: Türkiye-AB Ortaklık Komitesi 109. dönem toplantısı yapıldı.
28 Mayıs: Türkiye-AB Gümrük İşbirliği Komitesi 23. dönem toplantısı yapıldı.
8 Temmuz: Türkiye-AKÇT Ortak Komitesi'nin ikinci toplantısında Türkiye-AKÇT Serbest Ticaret Anlaşması'nın Menşe Protokolü'nde Türkiye'nin 1 Ocak 1999 tarihi itibariyle Pan-Avrupa Menşe Kümülasyonu Sistemi'ne dahil olması çerçevesinde gerekli değişiklikler yapıldı
13 Ekim: AB Komisyonu tarafından hazırlanan ve AB'ye üyelik için belirlenmiş olan Kopenhag kriterleri ışığında kaydedilen gelişmelere ilişkin Komisyon görüşlerini içeren ikinci "İlerleme Raporu" yayımlandı.
11-12 Aralık: Helsinki'de gerçekleştirilen Avrupa Konseyi Zirve Toplantısı'nda Türkiye'ye adaylık statüsü tanındı.
13 Aralık: Türkiye-AB Gümrük Birliği Komitesi 24. dönem toplantısı yapıldı.
25 Şubat 2000: Türkiye-AB Gümrük Birliği Ortak Komitesi 8. dönem toplantısı yapıldı.
11 Nisan: Türkiye-AB Ortaklık Konseyi'nin 39. dönem toplantısı yapıldı.
13 Ekim: Avrupa Komisyonu Türkiye için 3. İlerleme Raporu'nu açıkladı.
8 Kasım: AB Komisyonu Katılım Ortaklığı Belgesi'nin taslağını ve 2000 yılı ilerleme raporunu açıkladı.
26 Şubat 2001: Katılım Ortaklığı'na ilişkin usuller ile Katılım Ortaklığı çerçevesinde ülkemizin alacağı yardımların temelini oluşturacak Çerçeve Yönetmelik, Genel İşler Konseyi'nin toplantısında kabul edildi.
8 Mart: AB Bakanlar Konseyi Türkiye için Katılım Ortaklığı Belgesi'ni kabul etti.
19 Mart: TBMM, Topluluk Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı'nı kabul etti.
26 Haziran: Türkiye-AB Ortaklık Konseyi'nin 40. dönem toplantısı yapıldı.
13 Kasım: IV. İlerleme Raporu yayınlandı.
15 Aralık: Leaken Zirvesi sonucunda Türkiye'nin katılım müzakerelerine yaklaştığı ve AB'nin geleceği ile ilgili konvansiyonun çalışmalarına katılacağı ilan edildi.