Türkiye'nin "demir" yolculuğunda 81. yılı

AHMET ÖZLER - Türkiye, ilk entegre demir-çelik fabrikasının Karabük köyünde 10 Eylül 1939'da kurulmasıyla çıktığı yolculukta bugün Avrupa'nın 2'nci, dünyanın ise 8'inci çelik üreticisi konumuna yükseldi.

Mustafa Kemal Atatürk'ün "Türkiye sanayileşecek ve sanayileşme ulusal bir nitelik taşıyacaktır. Modern Türkiye'nin endüstriyel atılımlarına öncülük edip temel oluşturacak entegre demir çelik tesisleri, en uygun yerde ve koşulda süratle kurulacaktır." sözüyle gündeme gelen ağır sanayi fabrikasının, 3 Nisan 1937'de 13 haneli Karabük köyünde dönemin Başbakanı İsmet İnönü tarafından temeli atıldı.

- İlk Türk demiri

İngiliz hükümetiyle imzalanan 2,5 milyon sterlinlik kredi anlaşmasına dayalı olarak yabancılara ihale edilip Soğanlı ve Araç çaylarının arasında yer alan geniş çeltik tarlaları üzerinde yapımına başlanan fabrika, 81 yıl önce bugün (10 Eylül 1939) ilk Türk demirini imal etti.

Başlangıçta Sümerbank'a bağlı bir müessese, daha sonra bağımsız bir iktisadi devlet teşekkülü durumuna gelerek "Türkiye Demir ve Çelik İşletmeleri Genel Müdürlüğü" adını alan fabrika, zaman içinde ülkenin dört bir köşesindeki tersane, liman, baraj, petrokimya tesisi, köprü, spor salonu ve endüstriyel tesislerin proje, imalat ve montajını gerçekleştirdi.

- "Fabrikalar Kuran Fabrika" unvanı aldı

Ülkenin demir ve çelik alanında en büyük kuruluşları arasında yer alan ERDEMİR ve İSDEMİR gibi entegre demir çelik fabrikalarının da kurulmasında rol alan Türkiye'nin ilk ağır sanayisi, "Fabrikalar Kuran Fabrika" unvanını aldı ve bir okul gibi ağır sanayiye binlerce emekçi kazandırdı.

5 Nisan 1994 tarihli ekonomik istikrar kararları çerçevesinde kapatılmasına karar verilen, kamuoyunda oluşan tepkiler nedeniyle dönemin hükümeti tarafından özelleştirme kapsamına alınan ve 1 lira gibi sembolik bir rakama halka satılan fabrika, yoluna Karabük Demir ve Çelik Fabrikalar (KARDEMİR) adıyla devam etti.

Yöre halkının sahip çıktığı, ancak 2000'li yılların başlarına gelindiğinde iflasın eşiğinde adeta can çekişen KARDEMİR, 2002 yılından sonra dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin'in desteğiyle bir kez daha hayat buldu.

Emeğin ve dayanışmanın "simgesi" haline gelen, demir ve çeliğin de "başkenti" diye anılan Karabük, zaman içinde ülkenin ilk ağır sanayisi KARDEMİR sayesinde köyden kente dönüştü.

- Avrupa'da 2, dünyada 8. sırada

Bugün demir yolu rayı ve ağır profil üretiminde tek milli marka olan, ülkenin stratejik yatırımlarından biri olan demir yolu tekerini üreten, savunma sanayisi ve yerli otomobil konusunda katkılar sunan KARDEMİR ile çıkılan yolda Türkiye, aradan geçen 81 yılın sonunda Avrupa'nın 2, dünyanın ise 8. çelik üreticisi konumuna geldi.

Onlarca demir ve çelik fabrikasına sahip olan Türkiye'de geçen yıl çelik üretimi yaklaşık 34 milyon ton olarak gerçekleşti.

Ülkenin en gelişmiş sektörlerinden biri haline dönüşen çelik sanayisi, bugün Türkiye ekonomisine katkı sağlayan en büyük dördüncü sektör konumunda.

Özellikle son 20 yılda demir ve çelik üretimini 15 milyon tondan 34 milyon tona çıkartan Türkiye, İran, Irak ve Kuzey Afrika ülkelerinin de aralarında bulunduğu birçok ülkeye ihracat gerçekleştiriyor.

- "KARDEMİR 81 yıldır ülkeye hizmet ediyor"

Türkiye Çelik Üreticileri Derneği (TÇÜD) Yönetim Kurulu Üyesi ve KARDEMİR Genel Müdürü Necdet Utkanlar, AA muhabirine, sektörün ülke için önemli olduğunun altını çizdi.

Ülkenin ilk demirinin KARDEMİR'de üretildiğini ve bugün bu üretimin üstünden 81 yıl geçtiğini vurgulayan Utkanlar, "Türkiye demir ve çelik sektöründe çok yol katetti. Bugün yılda yaklaşık 34 milyon ton üretime ulaştı. 3,5 milyon ton üretim hedefiyle KARDEMİR de 81 yıldır ülkeye hizmet ediyor, katkı veriyor, vermeye de devam edecek." diye konuştu.