Türkiye'nin Ilk "Arkeopark Ada Müzesi" Erdek'te Açılacak

Antik kaynaklarda "Dünyanın en güzel kilisesi" olarak geçtiği belirtilen Erdek ilçesine bağlı Zeytinliada'daki Meryem Ana Kilisesi, 2006'dan bu yana yürütülen kazı çalışmalarıyla gün yüzüne çıkarılıyor, turizme kazandırılıyor.

Zeytinliada Adası'nda yürütülen kazının başkanı Erzurum Atatürk Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nurettin Öztürk, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kazılara 2006 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı, Müze Müdürlüğü ve Erdek Belediyesi desteğiyle başladıklarını söyledi.

Kazı öncesinde adada bir restoran yapılması için girişimlerde bulunulduğunu ancak sit alanı olduğu için izin verilmediğini anlatan Öztürk, daha sonra kazı yapılmasına karar verildiğini ve harekete geçildiğini bildirdi.

Adanın 1957'den itibaren Beden Terbiyesi tarafından kamp yeri olarak kullanıldığını dile getiren Öztürk, işe, bu kurumun 9 binasını yıkmakla başladıklarını kaydetti.

Binaların yıkılması ve kaldırma işlerinin tamamlanmasının ardından kazı çalışmalarına ağırlık verdiklerini belirten Öztürk, şöyle devam etti:

"Doğu Kilisesi adını verdiğimiz alanın kazısı, üç yıl sürdü. Üç yılda kiliseyi açtık. Kalan üç yılda da manastır alanını kazıyoruz. Kilise, manastır kompleksi içinde yer alıyor. Burası aynı zamanda vaftizhane kilisesi. Erken Bizans dönemine ait tarihi bir yapıdır. Yapılış hikayesi Ayasofya ile aynıdır. 532-537 yılları arasında Ayasofya yapılıyor. O dönemde halk isyan etmiştir. Dönemin imparatoru büyük vergi yüklüyor. Halkın isyanının bastırılması gerekiyor. İmparatorun emriyle halk hipodromda toplanıyor. Yaklaşık 30 bin kişi kılıçtan geçirilip yakılıyor. Böylece ayaklanma bastırılmış oluyor. Buna 'Nika İsyanı' deniliyor. İmparator, isyanın zaferi anısına dünyanın en büyük kubbeli yapısını yaptırmak istiyor. Ayasofya, böylece yapılıyor."

O zamanlarda Erdek bölgesinin İznik Konsülü'ne bağlı olduğunu anlatan Öztürk, "Genelge ya da bir emir gönderiliyor. 'Yer seçin' deniliyor. Suyu olan yer seçilmesi isteniyor. Böylece Zeytinliada'daki kilise yaptırılıyor. Mimari malzemeler, sütunlar ve giriş kapılarında 'Nika' yazılarına rastladık. Zaferin anısına yapıldığının kanıtıdır bunlar. Katliam aslında ama o dönemlerin katliamları, zaferdir bir anlamda" dedi.

-Antik kaynaklara göre...-

Doç. Dr. Nurettin Öztürk, 2009'da Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay'ın ziyarete geldiğini ve adanın arkeopark yapılması konusunda öneride bulunduğunu ifade ederek, "Böylece çalışmalarımız bu yönde hızlandı. Yürüme yolları, seyir alanları oluşturuyoruz. Tuvaletler yapılıyor. Restorasyon projesi hayata geçirilecek. Din turizmi açısından çok önemli bir yer. Türkiye'nin ilk Arkeopark Ada Müzesi olacak. Sponsorlar aracılığıyla başarmak istiyoruz. Bunlar turizm adına önemli gelişmeler" dedi.

Kilisenin bin 500 yıllık geçmişi olduğunu vurgulayan Öztürk, şunları kaydetti:

"Elimize geçen Roma sikkeleri var. Milattan sonra ikinci ve üçüncü yıla ait sikkeler bulduk. Meryem Ana Kilisesi olarak adı geçiyor. Buraya dünyanın birçok yerinden ziyarete gelenler var. Henüz tanıtım yapmadan ziyaretçiler gelmeye başladı. Tanıtılmasıyla yurt dışından ziyaretçi akınına uğrayacağından şüphemiz yok. Çok sayıda mezarla karşılaşıyoruz. 'Vasiyet gömü' olarak kullanılmış bir ada... Antik kaynaklarda 'dünyanın en güzel kilisesi' olarak geçiyor. Yüzey ve taban mozaikleri altın yaldızlarla yapılmış. Halen adanın hemen yer yerinde etrafa saçılmış altın yaldızlı parıltılar görülebiliyor."

Öztürk, kilisesiyle Ortodoksların hac yeri olan adada ana kayanın tıraşlanmasıyla yapılmış bölümler bulunduğunu belirterek, kompleks bir yapıya sahip adada bütün ihtiyaçların giderilebildiğini söyledi.

Kilisenin Ortodoks mimarisine uygun bir planla yapıldığını dile getiren Öztürk, "Vaftizhane havuzu diğerlerinden farklı. 2 metre boyunda tek mermerden oyulma bir havuzu var. Bu özelliğiyle de diğer kiliselerden ayrılıyor. O dönemde gençler de vaftiz ediliyormuş" dedi.

Muhabir: Zafer Akpınar