Türkiye'ye uzaydan bakış
İSTANBUL (İHA) - İçinde bulunduğu coğrafi konum itibariyle dünyanın incisi olan Türkiye'nin güzelliği, uzaydan çekilmiş fotoğraflardan da farkedilebiliyor.
Hacettepe Üniversitesi'nden radyoloji profesörü Üstün Aydıngöz, Türkiye'nin farklı noktalarının uzaydan çekilmiş fotoğraflarını, "Astronotların Gözüyle Uzaydan Türkiye" adlı 227 sayfalık bir kitapta topladı. Uzaya en çok çıkan insan olan astronot John Young'dan esinlenerek hazırladığı kitapta, Türkiye başta olmak üzere, dünyanın da farklı noktalarının uzaydan çekilmiş fotoğraflarına yer veren Aydıngöz, kitabında, ortaokul yıllarından bu yana uzayla ilgili çalışmalara ilgi duyduğunu, 1995 yılından bu yana da astronotların uzaydan Türkiye gözlemleri üzerine konferanslar verdiğini ifade etti.
Kitapta, uzay mekikleri Challenger ve Endeavour astronotlarının çektiği Marmara, Ege, Karadeniz, Akdeniz kıyıları, Van Gölü ve İstanbul Boğazı'nın fotoğrafları yer alıyor. Kitabında, çocukken en büyük hayallerinden birinin Ay'a giden astronotlarla görüşmek olduğunu belirten Aydıngöz, "Aslında Ay'a gitmeyi tercih ederdim ama bunun görülebilir olmadığını fark ettim. Ay çevresine giden toplam 24 kişi vardı; bunlardan 12'si Ay yüzeyinde de yürümüşlerdi. Çağdaşım olan bu 12 özel adam, kendi gezegenlerine başka bir gökcisminin yüzeyinden bakabilmiş ilk insanlardı. Son 15 yılda bu insanların bazılarıyla görüşme şansım oldu. Ama onlarla tanışma hayalini kurarken, kendi memleketimle ilgili bir sürprizle karşılaşacağımı bilemezdim" diyor.
Aydıngöz, astronotların uzaydan çektiği Türkiye fotoğraflarını araştırırken dünyanın birçok yerinin fotoğraflarıyla karşılaştığını ifade ederek, "Ama Türkiyemizin, uzaydan resmi çekilen ülkeler arasında en fotojeniklerden biri olduğunu gördüm. Dünyanın çok az yerinde, bu kadar farklı coğrafik özellik bir ülkede toplanmıştır. Dünyada bütünüyle kendine ait iç denizi olan başka bir ülke yoktur. Ya da iki tane boğazı olan" diye konuşuyor.
Kitapta, Karadeniz'in uzaydan çekilmiş fotoğrafı da yer alıyor. Uzay mekiği Discovery'den çekilmiş olan fotoğrafta, Karadeniz üzerinde dantele benzeyen küçük bulut kümeleri var. İleride İstanbul Boğazı ve Marmara yer alıyor. Sol tarafta Kastamonu, Karabük, Bartın ve Zonguldak illeri uzanıyor.
KUZEY ANADOLU FAY HATTI Kitapta yer alan bir fotoğrafta da Orta Karadeniz'in iç kesimleri görülüyor. Ortada solda Kelkit Çayı üzerindeki Kılıçkaya Barajgölü, sağda üstte ise Yeşilırmak üzerindeki Almus Barajgölü yer alıyor. Uzaydan çekilmiş fotoğrafta, Kelkit Çayı boyunca Kuzey Anadolu fay hattı da uzanıyor.
Kışın doğu sınırlarının uzaydan çekilmiş fotoğrafı, büyüleyici bir güzelliği de gözler önüne seriyor. Fotoğrafta, Van Gölü, İran'daki Urmiye Gölü ve Ermenistan'taki Sevan Gölü yer alıyor. Şubat ayında çekilmiş olan fotoğrafta, neredeyse her taraf karla kaplı.
Uzay mekiği Endeavour'dan çekilmiş olan Ağrı dağları fotoğrafında, tepesi karlı Büyük Ağrı, son zamanlarda kar yememiş Küçük Ağrı'ya adeta tepeden bakıyor. Zirvesi deniz seviyesinden 5 kilometreden fazla yükseklikteki Büyük Ağrı ile 11 kilometre güneydoğusundaki Küçük Ağrı'nın zirveleri arasında bin 241 metre yükseklik farkı bulunuyor.
Türkiye'nin doğu ve güneydoğusunun büyüleyici güzelliği uzaydan da belli oluyor. Kitapta, haziran ayı sonlarında bir ikindi vakti çekilmiş Van Gölü fotoğrafı yer alıyor. Ortalarda Doğu ve Güneydoğu Anadolu'yu ayıran Doğu Toroslar boylu boyunca uzanıyor.
Uzay mekiği Endeavur'dan çekilmiş Akdeniz kıyıları ve Kıbrıs adasını gösteren fotoğrafta, Anadolu'nun kuzey ve güney kesimlerindeki yoğun bulutların gölgeleri sağa doğru ve uzun. Özellikle Akdeniz kıyılarında ve Kıbrıs'ta muhtemelen Kuzey Afrika kökenli toz var.
TÜRKİYE'DEN MANZARALAR Kitapta yer alan bir başka fotoğrafta, Antalya'nın Kumluca İlçesi'ndeki bir orman yangınına Uluslararası Uzay İstasyonu'ndan bakıyorsunuz. Güneye Yardımcı Burnu tarafına yönelen dumanlar, atmosferin üst tabakalarına yükseliyor. Sağda altta Finike Körfezi ve kıyıda seralar var. Türkiye, onlarca hektar orman alanını daha kaybediyor.
Türkiye'nin kuzeybatısının Haziran'da uzay mekiği Columbia'dan izlenen görüntüsünde ise Çanakkale Boğazı'ndan itibaren Marmara Denizi'ne hakim olan turkuaz renk dikkat çekiyor. Uzaydan bakıldığında denizlerin renkleri bakış yönünüze ve güneş açısına göre değişiyor.
Bir fotoğrafta, uzay mekiği Discovery'nin kokpitindeki arka pencereden birinde yük deposuna bakarken aşağıda Trakya ve Marmara Denizi'nin büyük bölümü görülüyor. Hem Trakya'nın batı kesimlerinde hem de İstanbul çevresinde birbirine paralel uzanan çok güzel küçük bulut kümeleri var. Marmara'da Tekirdağ açıklarında güneşin denize yansıdığı yerde bir kaç sıra halindeki iç dağlar izleniyor. Zihinde canlandırılması zor olan iç dalgalar, deniz yüzeyinde rüzgarların oluşturduğu dalgalardan farklı olarak, denizlerin derinlerinde özellikle farklı yoğunluktaki su katmanlarının karşılaştığı yerlerde oluşuyor.
İSTANBUL UZAYDAN NASIL GÖRÜNÜYOR? İstanbul'un eşsiz güzelliği, uzaydan çekilmiş fotoğraflara da yansımış. Uzay mekiği Discovery'den, yörüngede saatte, yere göre yaklaşık 28 bin kilometre hızla ilerlerken çekilmiş olan fotoğrafta, İstanbul oldukça net bir şekilde görülebiliyor. Ortadaki İstanbul Boğazı, soldaki Trakya ile sağdaki Anadolu'yu ayırıyor. Boğaz'ın sol altında Haliç'in girintisi görülüyor.
Fatih Sultan Mehmet ve Boğaziçi köprüleriyle Haydarpaşa dalgakıranları fotoğrafta net bir şekilde yer alıyor. Boğaz'daki ve Yenikapı-Bakırköy açıklarındaki bazı gemi ve tekneler de ayırt edilebiliyor. Kentsel yerleşim alanları pembemsi gri renkte izleniyor.
Solda alttaki Küçükçekmece Gölü'nün sağında, Atatürk Havalimanı'nın açılı duran iki pisti görülüyor. Fotoğraflarda, üç büyük İstanbul kulübünün stadları da net bir şekilde seçilebiliyor.
UZAYDAN DÜNYA Üstün Aydıngöz'ün kitabında, Türkiye'nin yanı sıra dünyanın farklı noktalarının uzaydan çekilmiş fotoğrafları da yer alıyor. İnsanlık tarihinin en görkemli ve gizemli yapıtları arasında sayılan Mısır'daki Gize piramitlerinin uzaydan çıplak gözle görülebildiğini belirten Aydıngöz, kitabında Uluslararası Uzay İstasyonu'nun üçüncü ekibinin astronotlarının, Kahire'nin yanıbaşında çöldeki Keops, Kefren ve Mikerinos piramitlerinin fotoğraflarına da yer vermiş.
Kitaba göre, Uluslararası Uzay İstasyonu'nun üçüncü ekip komutanı Frank Culbertson, 11 Eylül 2001 sabahı ülkesinin saldırıya uğradığını öğrendi. Kısa bir süre sonra New York şehrinin üzerinden geçtiler ve saldırıyı fotoğrafladılar. 11 Eylül terör saldırılarının uzaydan çekilmiş fotoğrafı, uzayda bile terörün çirkin yüzünü gözler önüne seriyor.
1991 yılındaki Körfez Savaşı sırasında Iraklıların Kuveyt'ten çekilirken ateşe verdikleri 700'den fazla petrol kulesi, aylarca yanmıştı. Bu kulelerden yükselen yoğun duman bölgesel ölçüde ciddi çevre kirliliğine yol açmıştı. Uzay mekiği Atlantis'ten çekilen fotoğrafta, yanan petrol kuleleri ile Kuveyt, Dicle ve Fırat nehirlerinin deltası olan Şatt'ül Arap görülüyor.
