BİZE ULAŞIN
26 yıl önce Ukrayna'nın Kiev kentindeki Çernobil Nükleer Santrali'nde gerçekleşen patlamayla reaktörün içindeki radyasyonun büyük kısmı çevreye yayılmış, radyasyonun etkisi Türkiye'ye kadar gelmişti.
Öyle ki radyasyonun etkisinin Trakya ve Karadeniz'de kanser vakalarını artırdığı iddia ediliyor.
Karadeniz'de kanserden her ölüm haberi akla hemen Çernobili getiriyor. Trabzonlu gazeteci Sibel Kalaycı'dan Karadeniz'in asi sesi Kazım Koyuncu'ya birçok değerli isim bir zamanlar kanserin ne olduğunun bile bilinmediği bu topraklarda kanser yüzünden hayatını kaybetti.
Alper Duman/ Mynet haber
@alperduman @habermynet Twitter'dan takip edin
Çernobil reaktör kazası, bir deney sırasında meydana gelen 20. yüzyılın ilk büyük nükleer kazasıdır. Ukrayna'nın Kiev iline bağlı Çernobil kentindeki Nükleer Güç Reaktörünün 4. ünitesinde 26 Nisan 1986 günü erken saatlerde meydana gelen nükleer kaza sonrasında atmosfere büyük miktarda fisyon ürünleri salındığı 30 Nisan 1986 günü tüm dünya tarafından öğrenildi.
1972’de Ukrayna’daki (O dönemde SSCB’nin bir parçasıydı) Kiev’in 140 km kuzeyinde bulunan Çernobil Nükleer Santralı’nda gerçekleşen kaza, her biri 1.000 Megawatt (MW) gücünde olan dört reaktörüni hatalı tasarımının yanı sıra, reaktörlerden birinde deney yapmak için güvenlik sisteminin devre dışı bırakılıp peşpeşe hatalar meydana gelmesi nedeniyle oldu.
İngiltere'nin Galler bölgesinde kazadan iki hafta sonra saptanan yüksek radyoaktivite nedeniyle yeşil alanlara koyun ve sığırların girişi engellenmiştir.
Araştırmalarda ilk yıl doz açısından en fazla radyoaktiviteye maruz kalan Avrupa ülkesi Bulgaristan olarak belirlenmiştir.
Birleşmiş Milletler'e bağlı kuruluşlar olan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, Uluslararası Sağlık Örgütü, Dünya Bankası gibi kurumların ve Rusya, Beyaz Rusya ve Ukrayna yetkililerinin oluşturduğu bir organizasyon olan Çernobil Forumu 2005 yılında “Chernobyl’s Legacy: Health, Environmental and Socio-Economic Impacts” (Çernobil’in Mirası: Sosyo-ekonomik, Çevresel ve Sağlık Bakımından Etkileri) başlıklı bir rapor yayınlamıştır.
En yüksek radyasyon dozlarına, sayıları bini bulan acil durum çalışanları ve Çernobil personeli maruz kaldı. Çalışanların bazıları için maruz kaldıkları dozlar öldürücü oldu. Zaman içinde Çernobil’de çalışan kurtarma personelinin sayısı 600 bini buldu. Bunların bazıları, çalışmaları boyunca yüksek düzeyli radyasyona maruz kaldılar. Çöken radyoaktif iyodinden kaynaklanan çocukluk tiroid kanseri, kazanın en önemli sağlık sorunlarından birisidir. Kazadan sonraki ilk aylarda, radyoaktif iyodin düzeyi yüksek sütlerden içen çocuklar yüksek radyasyon dozları aldılar. 2002 yılına kadar bu grup içinde 4000’den fazla tiroid kanseri teşhis edildi. Bu tiroid kanserlerinin büyük bölümünün radyoiyodin alımından kaynaklanmış olması çok muhtemeldir.
Bağımsız kaynaklar yüzlerce yıl boyunca Pripyat ve komşu bölgelerde yerleşimin güvenli olmadığını söylemektedirler. Ayrıca bölgeye giriş çıkışlar hala polis kontrolünde olup bazı bölgelere giriş yapılamamaktadır.
1- Uluslararası Nükleer Olay Ölçeğinde 7. seviyede yer alan tek örnek
Neredeyse herkes Çernobil’in afet gibi bir felaket olduğunu biliyor ama bilmediğiniz şey ölçeğe göre Çernobil insanlar tarafından yapılan en büyük felaket olduğu. Olaylar ölçekte 7 seviyeye ayrılıyor: seviye 0 hiçbir tehlike durumu olmayan olaylar, seviye 1 küçük sızıntı gibi olaylar, seviye 2 alan dışında etkisi olmayan olaylar, seviye 3 halkın minimum derecede maruz kaldığı olaylar, seviye 4 alan dışı küçük etki eden kazalar, seviye 5 radyolojik bariyerlere etki eden ciddi kazalar, seviye 6 alan dışına kayda değer bir yayılma kazaları, ve seviye 7 sağlık ve çevreye etki eden çok büyük kazalar olarak ayrılır. Şu ana kadar sadece Çernobil seviye 7’dedir.
Nükleer felaketlerde komşular genellikle en çok etkikenenlerdendir ve Beyaz Rusya bu olaydan en çok etkilenen yerlendendir. Çernobil Nükleer Elektrik Santral’inden sadece 16 km uzaklıkta olan Beyaz Rusya radyoaktif patlamanın %70'ini hissetti. Sonuç olarak Belarus’un tarım alanlarının beşinden biri kirlenmiş bulundu. Binlerce insan atalarının topraklarını terketmek zorunda kaldı, binlerce insan da lösemi ve tiroid kanserinden kalp hastalıklarına kadar birçok ölümcül hastalıklara yakalandılar. Çernobil felaketi yüzünden Beyaz Rusya bugüne kadar 235 milyar doların üzerinde gelir kaybetmiştir.
Reaktör no.4’teki patlama yüzünden ortaya çıkan radyoaktif bulut bütün Avrupa üzerinde farkedilmiş hatta İrlanda’da “nükleer yağmur” şeklinde yere inmişti. 20 seneden uzun bir süre geçmesine rağmen İngiliz adalarında Çernobil’in sonuçları hala hissedilmektedir. İngiliz Sağlık Bakanlığının yaptığı yeni bir araştırmaya göre 369 çiftlik ve 190,000 koyun çok az da olsa Çernobil’in izlerini hala taşımaktadır. İyi haber ise 1986’dan beri etkilenen koyun sayısı neredeyse %95 azaldı.
UN Cernobil Forum’u tarafından düzenlenen bir araştırmaya göre Beyaz Rusya, Ukrayna ve Rus Federasyon’u Çernobil felaketinden etkilenen yaklaşık 7 milyon insana yüklü miktarda para ödemeye devam ediyor. Araştırmaya göre Ukrayna’nın yıllık hükümet harcamalarının %5'iyle %7'i arasındaki bir miktar Çernobil kurbanlarına gidiyor ve Beyaz Rusya’un oranı ise %6.1.
Acil durum ekibi patlamaya çok çabuk tepki göstermeliydi ve bütün yapıyı “The Sarcophagus” adıyla bilinen devasa bir mezara gömerek bunu başardılar. Yetkililer aceleyle yapılmış bu yapıyı değiştirmeyi senelerdir planlıyorlar ama 25 sene sonra hala kullanılıyor ve artık dökülmeye başladı.
Polonyalı bir gazeteye göre yer çatlaklarla ve yarıklarla kaplı ve bunların içinden fareler geçebilir. Ayrıca içerisi sivrisineklerle kaplı ve bir gazeteciye göre “kesinlikle normalden daha büyükler”. Aynı zamanda bağımsız bir rapora göre Richter ölçeğine göre 6 yada daha kuvvetli bir depremde bütün bina çökebilir ve bütün Avrupa’ya radyoaktif bir bulutu tekrar gönderebilir.
Ukrayna’lı yetkililer 100 yıl dayanabilecek yeni bir yapı hakkında konuştular ama 2 milyar dolarlık bir bütçe bunu engelliyor.
Rusya Federasyonu Başkonsolosluğu önünde toplanan grup, 'Çernobil' kazasının meydana geldiği saatte gösteri yaptı.
Tulum çalıp horon tepen grup, Türkiye'de yapılması planlanan nükleer santrallere karşı çıktı. 'Karadeniz İsyandadır Platformu' üyesi yaklaşık 15 kişi, gece yarısı İstiklal Caddesi Tünel Meydan'da bir araya geldi.
Nükleer karşıtı slogan atan grup, Rusya Federasyonu Başkonsolosluğu önüne kadar yürüdü. Türkiye'de nükleer santral yapılmasına karşı çıkan eylemciler, 26 Nisan 1986'da meydana gelen Çernobil nükleer kazasını hatırlattı. Grup, Çernobil faciasının Türk halkının hayatını nasıl etkilediğini kısa bir oyunla gösterdi. Dönemin Sanayi Bakanı Cahit Aral'ın çay içerken çekilen fotoğrafını taşıyan eylemciler, Rusya Federasyonu Başkonsolosluğu önünde çay içti. Tulum çalıp halay çeken grup, Çernobil kazasının etkilerine dikkat çekmek için radyasyonlu çay içerek ölen insanları canlandırdı.
Grup adına basın açıklaması yapan Mustafa Cevdet Arslan, "1986'da Çernobil saat 00.23'te arıza yaptı ve ardından da patladı. Önce radyasyonun kendisiyle doğrudan zehirlendik. Tarım alanlarımız zehirlendi, hayvanlarda genetik bozukluklar oluştu.
Tüm canlılarla birlikte her birimizin ailesinde kanser vakaları başladı. Devlet yetkililerinin bizzat teşvikiyle radyasyonlu çaylar içtirilerek, fındıklar yedirilerek, okullarda süt dağıtılarak ölüme yollandık" diye konuştu.
Türkiye'de nükleer santral yapılmasının istemeyen eylemciler, açıklamanın ardından olaysız dağıldı.
