Turkovac: Türkiye'de uygulanmaya başlanan yerli Covid aşısı
Türkiye Tıbbi Cihaz ve İlaç Kurumu tarafından acil kullanım onayı verilen yerli Covid-19 aşısı Turkovac'ın ülke genelindeki şehir hastanelerinde uygulanmasına başlandı. Turkovac hakkında bilinenleri derledik.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, aşıya dair bilimsel verilerin paylaşılmamasını hakkındaki çekincelerini açıklayan Türk Tabipleri Birliği'ni (TTB) "Yalancı, cambaz, sahtekarsınız" sözleriyle eleştirdi. TTB ise yaptığı yazılı açıklama ile "Bilimin gereklerini ifade etmeye, gerçekleri söylemeye devam edeceğiz" dedi.
Sağlık Bakanlığı Türkiye Tıbbi Cihaz ve İlaç Kurumu (TİTCK) tarafından acil kullanım onayı verilen yerli Covid-19 aşısı Turkovac'ın ülke genelindeki şehir hastanelerinde uygulanmasına başlandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Cumartesi günü Karaman'daki hızlı tren hattı açılışındaki konuşmasında, TTB'nin dile getirdiği endişeleri reddetti ve şu sözlerle eleştirdi:
"Bir de Tabipler Birliği var. Bunlar ne kadar yalancı, ne kadar cambaz ya? Erciyes Üniversitesi büyük bir kadroyla Turkovac aşısını üretiyor, icat ediyor, adamlar diyor ki 'Böyle bir şey yok' diyor. Ya siz ne sahtekarsınız, ne yalancısınız ya. Madem biliyorsunuz da, Tabipler Birliği olarak bugüne kadar bir eseriniz var mı? Ama yapana da hep taş koydunuz."
TTB ise Erdoğan'ın eleştirilerine yaptıkları bir yazılı açıklama ile yanıt verdi.
Her uyarılarında haklı çıktıklarını, çünkü referans aldıkları tek şeyin "bilim" olduğunu vurgulayan birlik, "TTB, aşı çalışmalarına ve buna emek veren tüm bilim insanlarına minnettardır. Ancak iktidarın bu süreçteki tutumu ne yazık ki pandemideki tutumundan farksız ve şeffaflıktan uzaktır. İktidarın aşı konusunda da şeffaflıktan uzak bu tutumu ne yazık ki insanlarda "aşı tereddüdü" oluşturmaktadır" dedi.
Turkovac aşısının Faz 3 çalışmalarına ilişkin verilerin uluslararası hakemli dergilerde henüz yayımlanmadığını belirten TTB'ye göre acil kullanım onayı atılacak bu adımın ardından alınmalıydı.
Taleplerini insanların daha fazla aşı tereddüdü yaşamaması için tüm aşı çalışmaları ile ilgili verileri hızla kamuoyuyla paylaşılması olarak belirten TTB açıklamasında, "üreci tüm sağlık örgütleriyle birlikte yürütün; hızlı ve etkin bir aşılama programı oluşturun" ifadeleri yer aldı.
İlk aşıyı Koca oldu
Aralık ayında Turkovac'a acil kullanım onayı alındığını duyuran Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Bilim Kurulu üyeleriyle gittiği Ankara Şehir Hastanesi'nde hatırlatma dozu olarak yerli aşıyı yaptırdı.
Koca, 22 Aralık'ta Şanlıurfa'daki üretim merkezinde yaptığı açıklamada, "50 yıl sonra Türkiye hücreden başlayarak, Türk bilim insanları tarafından yüzde 100 şekilde bir aşıyı gerçekleştirmiş oldu" demişti ve Türkiye'nin Covid-19 aşısı üreten dokuz ülkeden biri olduğunu kaydetmişti.
Turkovac için henüz Dünya Sağlık Örgütü'nden (WHO) acil kullanım onayı alınmadı.
Türkiye Sağlık Enstitüleri (TÜSEB) Başkanı Prof. Dr. Erhan Akdoğan, Turkovac için Dünya Sağlık Örgütü nezdinde "gerekli girişimlerin başlatıldığını" açıkladı.
TTB, Sağlık Bakanlığı'na sorularını ve uyarılarını iletti
Türk Tabipleri Birliği (TTB), Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'ne bir yazı ile ilettiği Turkovac ile ilgili sorularını ve uyarılarını kamuoyu ile paylaştı.
TTB'ye göre, Turkovac aşısının bilimsel bilgi ve verileri yeterli düzeyde paylaşılmadı, bilimsel dergilerde Faz-3 çalışmalarına dair herhangi bir makale yayımlanmadı.
TTB, acil kullanım onayının "bilimsel özgürlüğü ve yönetsel özerkliği olmayan" Türkiye Tıbbi Cihaz ve İlaç Kurumu tarafından verilmesinin de bilimsel çekincelere yol açtığı görüşünde.
TTB'nin açıklamasında, "Bilimsel çalışma sonuçları yayımlanmayan ve bilimsel ortamlarda tartışılmamış bir aşının güvenli ve etkili sayıldığına dair bakanlık açıklamaları, ne yazık ki var olan aşı tereddüdünü daha da artıracaktır" denildi ve şu sorulara yanıt verilmesi istendi:
- Aşının Faz-1, Faz-2 ve Faz-3 çalışmaları bilimsel rapor olarak kamunun erişebileceği biçimde yayınlanmış mıdır?
- Acil kullanım onayı verilmeden önce aşının "güvenli" ve "etkili" olduğu konusunda bir rapor var mıdır?
- Bu aşının üretim tesislerinde İyi İmalat Uygulamaları (İİU-GMP) ve biyogüvenlik seviyesi (BSL 3) koşulları sağlanmış mıdır?
- Üretici ve tedarikçi firmalar hangileridir ve doz başına maliyeti nedir?
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği de yaptığı yazılı açıklamada, Faz 1, Faz 2 ve Faz-3 çalışmalarının şimdiye kadarki sonuçlarının kamuoyuyla paylaşılması çağrısı yaptı ve aşının Faz-3 çalışma sonuçlarının uluslararası bilimsel dergilerde yayınlanmasının, uluslararası onay almasına da katkı sağlayacağı kaydedildi.
Turkovac hakkında neler biliniyor?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Haziran'da yerli Covid-19 aşısının 3. faz çalışmalarının başladığını ve aşıya "Turkovac" adı verildiğini duyurmuştu.
Aşıya Türk ile İngilizce "vaccine" kelimesinin birleşimi ile Turkovac adı verildi.
Sinovac gibi inaktif bir aşı olan Turkovac, Erciyes Üniversitesi ile Sağlık Bakanlığı Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı'nın (TÜSEB) işbirliğiyle geliştirildi.
Turkovac'ın 3. faz çalışmaları Haziran ayı sonunda başlamıştı. Bu aşamada aşı, binlerce kişi üzerinde test edildi.
3. faz çalışmaları kapsamında aşının İstanbul'da gönüllüler üzerinde denenmesine Temmuz başında, Kayseri Şehir Hastanesi'nde gönüllülere uygulanmasına ise 26 Ağustos'ta başlanmıştı.
Sağlık Bakanlığı, inaktif aşıları şu şekilde tanımlıyor:
- Gelenekselleşmiş yöntemlerle üretilir.
- Virüs parçalanıp etkisiz hale getirilerek vücudumuza zarar verilmeden bağışıklığımız uyarılır.
- Uzun dönem etkileri konusunda diğer aşılara kıyasla daha net konuşulabilir.
- Öldürülmüş virüs ihtiva etmelerinden dolayı ilk aşamada daha güvenli olduğu kabul edilir.
- 2-8°C'de saklanabilir.
- Üretimi diğerlerine göre daha zor ve yavaştır.
