TÜSİAD'ın makina imalat sektörü raporu

Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Gündüz Ulusoy tarafından koordine edilmiş ve Makina İmalatçıları Birliği (MİB) ve Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı'nın desteği ile hazırlan rapor, makina imalatı sektöründe iş mükemmelliğini değerlendirmeyi, sektörü katma değer üretimi açısından diğer sektörlerle karşılaştırmayı, gelişmiş ülkelerde ve Türkiye'de sektörün ülke ekonomisi içindeki durumunu irdelemeyi ve sektördeki şirketlerin işletmeden işletmeye elektronik-iş uygulamalarına gitmeleri için bir durum analizi yapmayı hedefliyor.

Raporda, Türkiye'nin ihracata dayalı büyüme modelini benimsemesinin makine imalatı sektörü üzerindeki olumlu etkilerine dikkat çekiliyor. Söz konusu modelin sektör çapında uygulanması için sektör dışında oluşturulacak makroekonomik reform ve önemlerin, üretkenlik artışları ile desteklenerek pekiştirilmesinin sürekli büyüme için zorunlu bir koşul olduğu da vurgulanıyor.
Çalışmada makina imalatı sektöründe sürdürülebilir rekabet gücünden beslenen büyüme için sürekli bir üretkenlik artışının sağlanması gerekliliği üzerinde duruluyor ve bu amaçla verimlilik, teknoloji ve yeni ürün geliştirme ve pazarlara erişim olmak üzere üç alan üzerinde odaklanılması zorunluluğunun altı çiziliyor.

Rekabet konusunu şirket düzeyinde rekabet ile sınırlı tutarak ele alan raporda bir şirketin rekabet gücü, şirketin müşterilerine sunduğu mala ve hizmetlerin alternatifleri karşısında tercih edilmelerinin sürekliliğini sağlayabilmesi yeteneği olarak tanımlanıyor.

Raporda makina imalatı sektöründe gerek çalışan başına düşen ücretin gerekse çalışılan saat başına ücretin imalat sanayi geneline göre yüksek olduğuna dikkat çekiliyor. Rapora göre, imalat sanayi sektörleri içinde ücretler sadece taşıt araçları sektöründe makina imalatı sektöründen yüksek gözüküyor. 1994 yılı ve takip eden yıllarda ücretlerde 1991 -1993 dönemine göre bir düşüş söz konusu olduğu belirtilen raporda, "Çalışmada makina imalatı sektöründe ve imalat sanayinin diğer bazı sektörlerinde üretilen katma değer irdelenirken dört ayrı performans göstergesi kullanılmıştır: Çalışan başına katma değer, çalışılan saat başına katma değer, birim ücret başına katma değer ve katma değer içinde ücret payı. Makina imalatı sektörü 1999-2001 dönemi ihracatında bir başarı öyküsü gerçekleştirmiştir. Bu dönem içinde makina imalatı sektörü ihracatının ortalama yıllık artış oranı yüzde 22.1'dir. Aynı dönem içinde Türkiye'nin toplam ihracatının ortalama yıllık artış oranı yüzde 8.4 olmuştur" ifadelerine yer veriliyor.

Raporda aynı dönemde ithalatın sürekli ihracatın üzerinde olduğu belirtilerek, "Bunun nedeni ithalatın göreli büyüklüğüdür. Bu gözlem, iç pazarın da, ihracatını sürekli artıran makina imalatı sektörüne önemli bir büyüme potansiyeli sunduğuna işaret etmektedir. 1998 yılında iç pazar talebinin ancak yüzde 20'si iç üretim ile karşılanmıştır. Makina imalatı sektörü ihracata yönelişini aksatmadan sürdürmeli ancak iç pazar içindeki payını artırmanın da yollarını araştırmalıdır" denildi.

TÜSİAD'ın raporunda, teknoloji ve yeni ürün geliştirme açısından bakıldığında ise eldeki mevcut teknolojiden maksimum fayda sağlandığı, firmaların genellikle zorlandığı dikkat çekiliyor. Pazarlara erişimde e-iş'in giderek etkinliğini artıran bir ortam oluşturduğuna dikkat çekilen raporda, şirketlerin mutlaka bu oluşumun içinde yer almaları gerektiğinin üzerinde duruluyor.
Raporda son olarak Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV)'nın, Teknolojik Destek Hizmetleri kapsamında sunduğu, "KOBİ'lere teknolojik, finansal ve yönetim konularında proje bazında uzman yardımı"na değiniliyor. Raporda, firmaların, verimliliğin artırılması, ürün kalitesinin yükseltilmesi, sipariş karşılama sürelerinin iyileştirilmesi, ürün yelpazesini genişletmek için yeni teknik veya teknoloji kullanılması, iş planlaması, pazar araştırması ve teknik ticari bilgi sağlanması, fikri mülkiyet hakları ve lisans danışmanlığı, finansal danışmanlık ve elektronik iş ortamına geçiş alanlarında sunulan destekten, rekabet güçlerini yükseltme amacı ile azami fayda sağlamaya çalışması gerektiği vurgulanıyor.