Tuz tüketimi faydalı mı yoksa zararlı mı?

Günlük hayatımızda kolaylıkla ulaşabileceğimiz tuz, vücudumuz için neden ve ne kadar gereklidir? Diyetisyen Müge Bozok, tuz tüketimi hakkında detaylı bilgiler verdi ve akılda soru işareti konulara açıklık getirdi.

TUZ NEDİR?

Tuz, en önemli sodyum kaynağıdır. Çoğu gıdada doğal olarak bir miktar tuz bulunur. Lezzeti artırmak için de gıdalara sıklıkla eklenir. Kimyasal ismi sodyum klorür (NaCl) dür. Ağırlıkça % 40 sodyum ve % 60 klorür içerir. Bazı tuz çeşitleri eser miktarda kalsiyum, çinko ve demir içerirken sofra tuzları ise genellikle iyot eklentisi içermektedir.

Tuzdaki temel mineraller vücuttaki önemli elektrolitler olarak işlev görür. Sıvı dengesine, sinirlerde impuls iletimine ve kas fonksiyonunun aksamadan çalışmasına yardımcı olurlar.

Tarihsel olarak, yiyecekleri korumak için tuz kullanılmıştır. Yüksek miktarlar, gıdanın kötüleşmesine neden olan bakterilerin büyümesini önleyebilir. Bunun en güzel örneği turşu çeşitleridir. Fermantasyona yardımcı olarak tuz kullanılmaktadır.
Aslında birçok tuz türü mevcuttur. Yaygın çeşitler arasında en çok bilinen sofra tuzu, Himalaya tuzu ve deniz tuzu bulunur.

Hangi türün en sağlıklı olduğunu merak ediyorsanız, aslında hepsinin bileşimi yukarıdaki gibi benzer özelliktedir. Aralarında daha sağlıklı ya da daha etkili diyebileceğimiz yoktur. Bu nedenle kolay ulaşımlı sofra tuzları başta olmak üzere diğer tüm tuz türlerini çeşitlendirerek beslenme rutininizde kullanabilirsiniz.

TUZ KALP SAĞLIĞINI NASIL ETKİLER?

Günde 2.300 mg'dan fazla sodyum tüketilmemesi gerektiği bilinmektedir. Bu yaklaşık 5-6 gr tuz ortalama 1 çay kaşığı anlamına gelir. Çok fazla tuz tüketmenin kan basıncını artırdığı ve bu nedenle kalp hastalığı ve inme riskini artırdığını artık herkes biliyor. Tuz alımını azaltmanın, özellikle tuza duyarlı hipertansiyon hastalığı olan kişilerde kan basıncını düşürebileceği doğrudur. Yani eğer hipertansiyon, kalp-damar hastası iseniz ya da genetik geçmişinizde var ise tuz alımınızı mutlaka kontrol etmelisiniz.

YÜKSEK TUZ ALIMI MİDE KANSERİ İLE İLİŞKİLİ OLABİLİR

Mide kanseri, gastrik kanser olarak da bilinen en yaygın beşinci kanser türüdür. Birkaç gözlemsel çalışma, yüksek tuzlu diyetleri, artan mide kanseri riski ile ilişkilendirmektedir. 2012 tarihinde yapılan kapsamlı bir derleme makalesinde, yüksek tuz alımına sahip kişilerin, düşük tuz alımlılara kıyasla %68 daha yüksek mide kanseri riskine sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

· Bakterilerin büyümesi: Yüksek tuz alımı, iltihaplanmaya ve mide ülserlerine yol açabilen bir bakteri olan Helicobacterpylori'nin büyümesini artırabilir. Dolayısı ile mide kanseri riskini artırabilir.

· Mide astarına zarar verir: Yüksek tuzlu diyetler mide astarına zarar verebilir ve iltihaplanmaya yol açabilir. Böylece kanseröjenlere maruz kalabilir.
Ancak, bunların tümü gözlemsel çalışmalardır, ilişkili olduklarını düşündüğümüzde tuz alımını normal sınırlarda tutmak faydalı olacaktır.

DÜŞÜK TUZ ALIMINA DİKKAT

Her mineralin vücut için gerekli alım dozu, yapması gereken bir görevi vardır. Sodyum ve klor gibi vitamin kaynağı olan tuzun da yeterli alınamaması durumunda vücutta bazı dengeler olumsuz yönde değişebilmektedir.

TUZ/ SODYUM HANGİ GIDALARDA YÜKSEKTİR

Modern beslenmede tuzun çoğu restoran yiyeceklerinden veya paketlenmiş, işlenmiş gıdalardan gelmektedir. Tuzlu atıştırmalık yiyecekler, konserve ve hazır çorbalar, işlenmiş et , salamura gıdalar ve soya sosu yüksek tuzlu gıdalara örnektir. Ayrıca ekmek, süzme peynir ve bazı kahvaltılık tahıllar da dahil olmak üzere şaşırtıcı derecede yüksek miktarda tuz içeren bazı tuzsuz görünümlü yiyecekler de vardır.

Özetle bir besinin sadece lezzetine bakarak tuzlu-tuzsuz değerlendirmesi yapmamak, içerdiği sodyum miktarını düşünerek hareket etmek gerekir. Bazı sağlık koşulları tuzun azaltılmasını gerekli kılarken bazılarında ise yeterli miktarda tuz tüketilmez ise sorunlar ortaya çıkabilir. Tuz alım sınırının günde 5-6 gr olduğunu bilerek, yemeklerin tadına bakmadan gereksiz tuz eklemesinden kaçınarak ve eğer bir rahatsızlığınız var ise mutlaka doktorunuzun verdiği ilaç ve tavsiyelere uyarak tuz tüketiminize devam edebilirsiniz. Çeşidi konusunda ise kafanızı karıştırmadan, temel içeriğinin aynı olduğunu bilerek tercih edebilirsiniz.