Ücretlerde en fazla vergi Türkiye'de

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü'nün (OECD) 2004 yılı "Ücretlerin Vergilendirilmesi" Raporu'na göre, Türkiye iki çocuklu bir ailenin ortalama ücret kazanan bir ebeveyninden en fazla vergi ve sosyal güvenlik kesintisi yapan ülke konumunda bulunuyor. Raporda Türkiye'nin ücretler üzerindeki kamusal yüklerde 2004 yılında 0.5 puanlık artış yaptığı ortaya konuldu.

OECD'nin 2004 yılına ilişkin ücret geelirleri üzerindeki vergi yükü araştırması, bekar ve evli-iki çocuklu bir çalışan esas alınarak ayrı ayrı hesaplandı. Türkiye'nin de aralarında bulunduğu dört ülke dışındaki OECD ülkelerinde evli ve çocukluların ücretlileri üzerinde daha düşük bir vergi yükü bulunuyor.

Buna göre bekar bir çalışanın ücreti üzerinden alınan vergi ve benzeri kamusal yükler geçen yıl 30 OECD ülkesinin 18'inde arttarken, 11'inde azaldı, birinde ise değişmedi.

Araştırmada ortalama ücret kazanan iki çocuklu bir ebeveynden yapılan kesintiler ise 15 ülkede 2003 yılına göre yükselirken, 12 ülkede azaldı, 3 ülkede ise sabit kaldı.

Vergi ve sigorta primi gibi kamusal yüklerin çocuk sahibi, evli ya da bekar olmasına göre değişmediği Türkiye, ise her iki hesaplamada da ücretler üzerindeki vergi ve prim kesintisi yükünü artıran ülkeler içinde yer aldı. Buna göre, Türkiye ortalama ücret kazanan bir kişiden ve ortalama ücret kazanan iki çocuklu bir ebeveynin ücretinden yaptığı kesintileri 0.5 puan artırırken, iki çocuklu ortalama ücretin yüzde 67'sini kazanan bir kişi üzerindeki vergi yükün ise 0.8 puan yükseltti.

Ortalama ücret kazanan bir kişi üzerindeki vergi yüklerinde Hollanda ve Slovenya'dan sonra en çok artış yapan ülke konumunda olan Türkiye, ortalama ücretin yüzde 67'sini kazanan iki çocuklu bir ebeveynin ücretindeki vergi yükü artışı sıralamasında da 7'nci oldu. İki çocuklu ve ortalama ücret kazanan bir kişiden yapılan kesintilerdeki artış oranıyla da Türkiye 14'üncü sırada yer aldı.

Nakit yapılan yardımlar çıkarıldıktan sonra gelir vergisi ile işçi ve işverenin ödediği sosyal güvenlik primlerinin dikkate alındığı hesaplamada, 30 ülke içinde Türkiye yüzde 41.8'lik oranla ücretler üzerinde en yüksek kesintinin yapıldığı ülke konumuna geldi.

Türkiye, iki çocuklu evlilerden yalnızca birinin çalıştığı ve ortalama ücretin tamamını elde ettiği gelir üzerinden yapılan vergi ve sosyal güvenlik kesintilerinde de yüzde 42.7'yle en fazla kesinti yapılan ülke konumunda bulunuyor. Ortalama ücretin tamamını elde eden bir kişinin geliri üzerinden yapılan kesintilere bakıldığında ise, 30 ülke içinde yüzde 42.7'lik yükle Türkiye 11. sırada yer aldı.

Türkiye'de bir ücretli çalışan üzerindeki net vergi yükü ise yüzde 30.4 düzeyinde bulunuyor. Bu oran, çocuklu çalışanlar için de değişmiyor. Türkiye'de çocuklu aileler için vergi ve sosyal güvenlik kesintilerinde herhangi bir istisna uygulaması olmadığı için ortalama ücret kazanan tek bir kişiden kesilen vergi ve sosyal güvenlik primleri ile iki çocuklu ortalama ücret kazanan bir ebeveynden kesilen vergi ve sosyal güvenlik primleri arasında fark oluşmuyor.

Türkiye, Yeni Zelanda, Meksika ve Yunanistan'la birlikte OECD ülkeleri arasında çocuk sayısıyla bağlantılı farklı vergi uygulaması yapmayan ülkeler arasında yer alıyor. Çocuk sayısına göre en yüksek vergi ve sosyal güvenlik prim indirimini Lüksemburg uyguluyor.

Türkiye'de ücretler üzerindeki 42.7'lik yükün 12.7 puanı gelir vergisinden, 12.3 puanı sosyal güvenlik primi işçi payı, 17.7 puanı da işveren paylarından kaynaklanıyor.