Ücretli izin nedir? Ücretli izin türleri nelerdir?

Çalışanların belli başlı durumlarda dinlenme hakkına sahip olduğu söylenebilir. Yani farklı durum ve koşullara bağlı olarak çeşitli ücretli izin hakları kullanılabilir. Bu bağlamda özellikle kaç farklı ücretli izin türünün mevcut olduğunun merak edildiği görülür. Dolayısıyla ücretli izin türleri ile bu dinlenme haklarının süreleri hakkında kapsamlı bilgiler sunulmalıdır. Böylelikle İş Kanunu'nun ilgili maddesi kapsamında yer alan temel kuralların keşfedilmesi mümkün olur.

Ücretli izin nedir?

Çalışan kişinin iş yerindeki çalışma süresine veya mevcut koşullara bağlı olarak ücretli izin hakkı ortaya çıkar. Bu bağlamda "Ücretli izin ne demek?" sorusu 4857 sayılı İş Kanunu'na bağlı olarak işçilere verilen bir çeşit dinlenme hakkı şeklinde yanıtlanabilir. Ücretli izin hakkının farklı çeşitleri mevcuttur. Bu izin türleri genelde dinlenme hakkının ne amaçla ya da hangi duruma bağlı olarak kullanıldığına göre değişiklik gösterir. Dolayısıyla ücretli izin türlerinin öğrenilmesi ve bu hakların hangi kurallar çerçevesinde kullanıldığının keşfedilmesi gerekir.

Ücretli izin türleri nelerdir?

İş yerinden yazılı onay alınması sonucunda kullanılabilen ücretli izin hakları şu şekildedir:

• Yıllık ücretli izin: Çalışan kişi mevcut iş yerinde deneme süresi de dahil olmak üzere en az 1 yıl boyunca hizmet sunduğu takdirde bu izni kullanabilir.
• Yarım günlük doğum izni: Analık izni biten kadın çalışanlar ile 3 yaşından küçük olan bir çocuğu evlat edinen erkek veya kadın işçiler bu izni kullanmayı talep edebilir.
• Evlilik izni: Çalışan kişiye evlat edinmesi veya evlenmesi durumunda bu izin hakkını kullanma imkanı sunulur.
• Doğum izni: Hamileliğinin 32. haftasında olan kadın çalışanlar ücretli doğum izni alabilir.
• Babalık izni: Erkek çalışanın eşi doğum yaptığı zaman kullanmaya hak kazandığı ücretli izin türüdür.
• Ölüm izni: Çalışan kişinin aile bireylerinden olan anne, baba, kardeş, eş veya çocuklarından birinin vefat etmesi durumunda kullanmaya hak kazandığı ücretli izin türüdür.
• Özel gereksinimli çocuk tedavisi izni: Çalışanlar süreğen hastalığı olan veya en az yüzde yetmiş oranında engeli bulunan bir çocuğa ebeveynlik yaptıkları takdirde bu izni kullanabilir.
• Periyodik kontrol izni: Kadın çalışanın hamilelik dönemi boyunca periyodik kontrollerine gitmek amacıyla kullanabildiği ücretli izindir.
• Yeni iş arama izni: Bildirim süreleri kapsamında çalışan kişi işverenden yeni iş arama izni talep edebilir.
• Süt izni: Bir yaşından küçük bebeği olan kadın çalışanların kullanabildiği emzirme iznidir.
• Evlat edinme izni: 3 yaşından küçük olan bir bireyi evlat edinen kadın veya erkek çalışanlardan birine verilen izin türüdür.

Ücretli izin süreleri kaç gündür?

Bir çalışanın ücretli izin süresinin kaç gün olacağı belli başlı kurallara göre belirlenir. Özellikle kişinin hangi ücretli izin türünü kullanılacağına bağlı olarak kaç gün boyunca dinlenme hakkına sahip olacağı ortaya çıkar. Bu bağlamda ücretli izin türlerine göre dinlenme süresinin kaç gün olduğu aşağıdaki gibi belirtilebilir:

• Yıllık ücretli izin: Kişinin mevcut iş yerindeki çalışma süresine göre 1-5 yıl için 14, 5-15 yıl için 20, 15 yıldan daha uzun bir süre içinse 26 gündür.
• Doğum izni: Doğumdan önce ve sonra 8’er hafta olmak üzere toplamda 16 haftadır. Çoğul gebelikte ise bu süre doğumdan öncesi için 10 haftayı bulur.
• Yarım günlük doğum izni: Kadın çalışanın kaçıncı doğumu olduğuna göre 1. için 60, 2. için 120 ve 3. veya daha fazlası olan doğumlar için 180 gündür. Bu süre engelli doğumda 360 gün olarak, çoğul doğumda ise normal süreye fazladan 30 gün eklenerek uygulanır.
• Evlilik veya ölüm izni: Bu iki ücretli izin türünde de dinlenme süresi 3 gündür.
• Babalık izni: Bu izin türünde erkek çalışanlara verilen dinlenme hakkı süresi 5 gün olarak bilinir. Periyodik kontrol izni: Gebe çalışanlara düzenli kontroller için 1’er gün izin verilmesi söz konusudur.
• Engelli çocuk tedavisi izni: Yıl içerisinde toplamda 10 gün ücretli izin kullanılabilir.
• Süt izni: Kadın çalışanlara günlük olarak 1,5 saat emzirme izni verilir.
• Yeni iş arama izni: Günlük olarak minimum 2 saat olan yeni iş arama izni biriktirilerek de kullanılabilir.
• Evlat edinme izni: Evlat edinilen 3 yaşından küçük bireyin çalışana fiilen teslim edilmesinden sonra 8 haftalık izin alınabilir.

Yıllık ücretli izin kaça bölünebilir?

Ücretli izin türleri arasında ön plana çıkan yıllık dinlenme hakkının nasıl kullanıldığı sıklıkla araştırılır. Bu doğrultuda ilk olarak yıllık ücretli izin hakkının mevcut iş yerinde en az 1 sene çalışılması durumunda kazanıldığı söylenmelidir. Bununla birlikte koşullara göre 14, 20 veya 26 gün olarak kullanılabilen yıllık ücretli izin süresinin bölünmesi mümkündür. Ancak bu durumda mutlaka işverene bilgi verilmesi gerekir.

Asgari ücret yıllık izin kaç gün?

Asgari ücretle çalışan bireylerin yıllık ücretli izin sürelerinin mevcut iş yerindeki çalışma sürelerine göre belirlendiği söylenmelidir. Yani iş yerinde minimum 1, maksimum 5 yıl çalışan bir kişi 14 gün yıllık izin alabilir. İş yerinde minimum 5, maksimum 15 yıl çalışan kişilerin yıllık ücretli izin hakları ise 20 gündür. Bununla birlikte aynı iş yerinde 15 seneden daha uzun bir süredir çalışan bir bireyin 26 gün yıllık ücretli izin hakkına sahip olduğu belirtilmelidir.

Bedelli askerlikte izin hakkı var mı?

Bedelli askerlik ücretli izin konusu askere gidecek kişiler tarafından sıklıkla araştırılır. Bedelli askerlik yapacak olan erkek çalışanlar iş sözleşmelerini sonlandırarak ücretsiz izne çıkabilir. Ancak bu durumda ücretli izin hakkı oluşmaz.

Ücretli öğretmen izin alabilir mi?

Ücretli öğretmenlik yapan bireylerin mazeret izni alma haklarının mevcut olmadığı söylenmelidir.

Yıllık ücretli izinden vazgeçilebilir mi?

Yıllık ücretli izinden vazgeçilme hususuna iki ayrı duruma bağlı olarak yanıt sunulabilir. Yıllık ücretli izin hakkını ücrete dönüştürmek isteyen kişilerin mevcut iş yerlerinden ayrılmaları beklenir. Bu izin hakkını kullanmayan kişilerin süreleri ise sonraki senelere devreder.