Ukrayna, Ortodoks dünyasını böldü 

Deniz Berktay, Kiev, (DHA) - Hıristiyanlığın Ortodoks mezhebinin en büyük merkezlerinden Moskova Patrikhanesi, Ortodoks dünyasının bir diğer önemli merkezi olan Iskenderiye Patrikhanesi ile ilişkileri kopardı. Uzmanlar bu gelişmenin, Ortodoks dünyasındaki en büyük bölünmelerden biri olduğunu söylüyor.

Moskova: Iskenderiye Patriği, yetkisini aştı

Iskenderiye Patriği Teodor'un geçtiğimiz günlerde Ukrayna'nın Moskova Patrikhanesi'nin değil Fener Rum Patrikhanesi'nin ruhani alanına girdiğine ilişkin bir karar alması ve Ukrayna'da Fener Patrikhanesi'ne bağlı olarak kurulan Ukrayna Ortodoks Kilisesi'ni tanıdığını ve bu kiliseyle ilişki kuracağını açıklaması, Ukrayna'yı kendi alanı olarak gören Moskova Patrikhanesi'nin tepkisine neden oldu. Moskova Patrikhanesi'nin yönetim kurulunun (Kutsal Sinod) yaptığı toplantıda, Iskenderiye Patriği Teodor ile ilişkinin kesilmedi kararı alındı. Iskenderiye Patriği Teodor'un Ukrayna konusundaki kararı Iskenderiye Patrikhanesi'nin kurulunun (Sinod) kararına aykırı şekilde, kendi başına almış olduğunun vurgulandığı kararda, Iskenderiye Patriği'nin bu konuda kararı, bütün usullere aykırı şekilde, tek başına aldığı ifade edildi. Kararda ayrıca, Iskenderiye Patriği'nin isminin, Ortodoks kiliselerinde ayinlerde okunan isim listesinden çıkartılacağı dile getirildi.

Fener- Moskova Çatışması

Ortodoksların ruhani ve onursal merkezi olarak kabul edilen Fener Patrikhanesi'nin geçen yıl, Ukrayna'nın Moskova Patrikhanesi'nin değil, Fener Patrikhanesi'nin alanına girdiğine ilişkin karar alması ve burada kendisine bağlı bir Ukrayna Ortodoks Kilisesi kurması, Ukrayna'ya özel önem veren Rus Ortodoks Kilisesi'nin (Moskova Patrikhanesi), Fener Patrikhanesi ile ilişkilerini koparmasina neden olmuştu. Bunun ardından, bu yılın sonbaharında Yunan Ortodoks Kilisesi'nin de Fener Patrikhanesi'ni desteklemesi, Moskova Patrikhanesi'nin Yunan Kilisesi ile de ilişkisini koparmasina yol açtı.

Ukrayna'nın önemi

Ukrayna'da Rus Ortodoksları için büyük önem taşıyan Peçersk Manastırı gibi hac merkezlerinin olması ve Ruslar'ın bugünkü Ukrayna topraklarını Rus milletinin ortaya çıktığı yer olarak görmeleri, Ukrayna'nın Rus Ortodoks Kilisesi açısından özel bir önem taşımasına neden oluyor. Diğer taraftan, Ukrayna konusunda yaşanan dini çatışmada Rusya yönetiminin Moskova Patrikhanesi'ne, ABD'nin ise Fener Patrikhanesi'ne ve Ukrayna'daki Rusya karşıtı rakiplere destek vermesi, uzmanlar tarafından, ABD ile Rusya arasında Doğu Avrupa üzerindeki güç mücadelesinin dini alana yansıması olarak değerlendiriliyor.

Ortodoks dünyasındaki farklı merkezler

Fener Patrikhanesi, Ortodoks dünyasının manevi merkezi olarak kabul edilmekle birlikte, Katolik dünyasındaki papadan farklı olarak, Ortodoks dünyasında Fener Patriği, mutlak lider değil, eşitler arasında birinci olarak kabul ediliyor. Ortodoks dünyasında, kendi iç işlerinde bağımsız olan 14 kilise bulunuyor.
Fener, Iskenderiye, Antakya ve Kudüs Patrikhaneleri, Ortodoks kiliseleri içinde eskilik bakımından, önde gelen tarihi merkezler olarak kabul ediliyor. Buna karşılık Moskova Patrikhanesi, bu tarihi kiliselerin günümüzde birkaç bin kişilik cemaatlerinin olduğunu, kendisinin ise 200 milyon kişilik cemaate sahip olduğunu söylüyor.
Ortodoks dünyasındaki 14 kilise arasında yer alan Sırp ve Gürcü Ortodoks kiliseleri, Ukrayna konusunda Fener Patrikhanesi'ne destek vermediler. Böylelikle uzmanlar, önümüzdeki dönemde, Ukrayna konusunda yaşanan çatışmanın Ortodoks dünyasındaki bölünmeyi derinlestirecegi değerlendirmesinde bulunuyor.