Unutkanlık ne zaman bunamadır?
Demans (bunama), çok defa ileri yaşlarda ortaya çıkan, yavaş ilerleyici bir hafıza-zeka kusuru, kendine ve çevreye ilgisizlik, duyularda azalma, düşünme ve ortama uymada aksaklıklardan oluşan klinik tablodur. Nörolog Doç. Dr. Serdar Dağ, Mynet okurları için yazdı.
Demans çoğunlukla yavaş gelişir ve yavaş ilerler. Sinsi klinik, hastalığın çevresi tarafından fark edilmesini geciktirir. En önemli belirtisi yakın geçmişle ilgili hafıza aksamasıdır. Buna karşın yıllar öncesinin olaylarını en ufak ayrıntılarına kadar anlatabilirler bu da hastanın yakınlarını yanıltır. Zamanla kişisel eşyaların yerini bulamama, odasının ve banyosunun yerini şaşırma çevredekilerini tanıyamama, üstüne gidildiğinde masal uydurma dikkati çeker.
Hafıza kadar zekada da bozukluklar görülür. Önemli ile önemsizi ayıramazlar, olaylardaki ortak noktayı bulup değerlendirme, yeni durumlara alışma ve uyma, imkansız hale gelir. Anlama zorlaşır, düşüncelerin ifadesi basitleşir.
Hafıza ve zekadaki bu aksamalar hastalığın başlangıç döneminde, kişinin kendine ve yakınlarına karşı bazı aleyhte girişimlerde bulunmasına sebep olabilir. Demans nöropsikiyatrik hastalıklar içinde adli tıp yönü en fazla olandır.
Çok kısa ve basit olarak demans çeşitlerine bir göz atarsak:
1) Sinir sistemini oluşturan hücrelerdeki hasardan kaynaklanan demanslar. Örnek: Alzheimer hastalığı
2) Beyindeki dolaşım eksikliğinden kaynaklanan demanslar. Örnek: Beyin kanamsından sonra oluşan demaslar, damar tıkanmasına bağlı gelişen demanslar.
3) Beynin ve omirlik kanalı içinde dolaşan sıvıdaki fazlalığa ve dolaşımdaki bozukluğa bağlı olarak gelişen demans. Örnek: Hidrosefali.
4)Tümorlere bağlı olarak gelişen demanslar
5) Vitamin eksikliğine bağlı olarak gelişen demanslar. Örnek: B12 vitamini eksikliği, Tiamin eksikliği vs.
6) Toksik ve metabolik nedenlere bağlı olarakgelişen demanslar.
Demans teşhisinin klinik olarak konulduğu hastaların yaklaşık % 45'inde belirli bir sebep saptanmamaktadır.Bunlarda yardımcı laboratuar yöntemleriyle sadece beyinde küçülme gösterilir.
Tedavi edilebilir bir sebebe bağlı olan demans hastalarının dışında kalan grup % 75 gibi oldukça yüksek orandadır.Bu grubunda büyük çoğunluğu Alzheimer hastalığı oluşturur.
Alzheimer hastalığı
En sık rastlanılan demans çeşididir. En çok görüldüğü dönem 50-60 yaş arasıdır. Hastalığın başlangıcını belirlemek güçtür. Sinsi başlar ve yavaş yavaş ilerler. Hafıza kaybı yeni öğretilen metaryaller için daha belirlidir. Tabloya genellikle bir depresyon hali hakimdir. Semptomlar giderek ilerler. Yardımcı laboratuar yöntemiyle herhangi bir bulguya rastlanmaz. Belirtilere idrar kaçırma, kişisel temizliğe dikkatsizlik gibi belirtiler eklenir. Hastalık ilerler.
Beynin damar hastalıklarında görülen demans genellikle Hipertansiyon ve damar tıkanmalarına bağlı olarak gelişir. Bu grubun içinde değerlendirilen multi-infarkt demansta erken devrede iki taraflı nörolojik belirtiler ortaya çıkar. Tomografide bilhassa temporal bölgede yerleşmiş değişik büyüklükte çok sayıda infarktlar dikkati çeker.
Diğer demanslara değinip fazla ayrıntıya girmeyeceğim. Demansın birçok belirtisi ve bulgusu vardır. Dolayısıyla semptomların ve hastalığın tedavisi uzman bir hekim tarafından titizlikle yapılması gerekmektedir. Bu tedavide demansta görülen, depresyon, uyku bozukluğu, dolaşım bozukluğu, hezeyan, hayal görme vs gibi semptomlar teker teker tedavi edilmelidir.
Son yıllarda demans özellikle Alzheimer hastalığının sebep olduğu hasar hemen hemen anlaşılmış ve bu konu ile ilgili yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Buna yönelik bir çok ilaç piyasaya çıkmış olup olumlu sonuçlar alınmaktadır.
Demans tedavisinde en önemli özelliklerden bir tanesi de ailenin hastanın durumu ile ilgili bilgilendirilmesidir. Kısaca demans tedavisinde hastalığa neden olan etkenlerin yanında açığa çıkan semptomlarında ayrı ayrı tedavisi yapılmalı ve titizlikle takip edilmelidir.
