Unutmak o kadar kötü olmayabilir
Belli bir hatırayı defalarca akla getirmenin, diğer benzer hatıraların silinmesine yol açabildiği bildirildi. Araştırma, beynimizin yapmamız gereken işten dikkatimizi uzaklaştırabilecek hatıraları sildiğine işaret ediyor.
Jonathan Webb / BBC Bilim Muhabiri
Belli bir hatırayı defalarca akla getirmenin, diğer benzer hatıraların silinmesine yol açabildiği bildirildi.
Nörologlar, beyin tarama teknikleriyle gerçekleştirdikleri gözlemlerde, beynin içinde aynı sözcüğün çağrıştırdığı iki görsel hatıranın, kendilerine özgü izlerini saptadı.
Daha sonra bu görsel hatıralardan birini tekrar tekrar hatırlamanın, diğer hatırayı sildiği görüldü.
Nature Neuroscience dergisinde yayımlanan araştırma, beynimizin yapmamız gereken işten dikkatimizi uzaklaştırabilecek hatıraları sildiğine işaret ediyor.
Birmingham Üniversitesi'nden Dr. Maria Wimber, "İnsanlar unutmanın edilgen birşey olduğunu düşünür. Bizim araştırmamız ise insanların hayatlarında neleri hatırladıklarını, sandıklarından daha fazla belirlediğini gösteriyor. Bu, hafızamıza yeni birşey eklediğimizde, başka birşeyi çıkarıp attığımız anlamıza gelmiyor. Beynimiz, sık sık kullandığımız unsurların bizim için gerçekten değerli olduğunu adeta görüyor. O yüzden de, işleri düzgün tutmaya çalışıyor ve bu önemli unsurlara kolaylıkla ulaşmamızı sağlıyor; bu unsurlarla rekabet eden ya da engel oluşturan şeyleri uzaklaştırıyor" diyor.
Nerede işe yarayabilir?
Cambridge Üniversitesi'nden Beyin Bilimleri Bölümü'nden doktorlarla bu araştırmayı yürüten Dr. Wimber, sık sık bir hatırayı akla getirmenin buna benzer diğer anıların unutulmasına yol açtığı düşüncesinin, 1990'lardan beri tartışıldığını, ama daha önce, bunun beynin aktif bastırma işlevinden kaynaklandığının asla doğrulanamadığını belirtiyor.
Bu buluşa imkan sağlayan, araştırma kapsamına alınan kişilerin görsel korteksinde belli bir görüntüyü hatırladıklarında gözlenen belirtiler oldu.
Dr. Wimber'in deneklerine, beyin taraması altında, bellek denemelerine geçmeden bir dizi biteviye iş yaptırıldı. Bunlar arasında defalarca Marilyn Monroe veya Albert Einstein'ın fotoğrafına baktırmak da vardı.
Bu sırada beynin bu resimlere tepkisi belirlendi. Bu alıştırma ile araştırmacılar beyinde yaratılan "Monroe" şablonuyla "Einstein" şablonu arasındaki farkı saptadı.
Daha sonra her iki görüntü, örneğin "kum" gibi ilgisiz bir sözcük kullanılarak ve sadece tek bir görüntünün akla getirilmesi istenerek tetiklendi.
Bunun üzerine bazılarının hatırasında Monroe'nun izinin sürdüğü, Einstein'ın izinin ise kaybolduğu görüldü.
Dr. Wimber, belli bazı hatıraların silinmesine özellikle ihtiyaç duyan kişiler olduğuna işaret ederek bu bulguların psikolojide yarar sağlamasını umuyor ve ekliyor:
"Unutma olgusuna genellikle olumsuz bakılıyor ama, geçmişimizdeki olumsuz bir anıyı gerçekten geride bırakabilmemiz açısından son derece yararlı olabilir. Dolayısıyla bu bulgu, insanlara gerçekten yardımcı olacak alanlarda kullanılabilir."
