Üre nedir? Üre (BUN) yüksekliği, düşüklüğü, normal değeri

Proteinli gıdalar böbrekler tarafından süzüldükten sonra idrar yoluyla dışarı atılır. Böbrekler bu maddeyi süzmekte zorlanırsa üre kanda birikerek tehlike oluşturabilir. Ürenin yüksekliği veya düşüklüğüne göre çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkabilir.

Üre Değeri Kaç Olmalıdır?

Üre miktarı beslenme programı, egzersiz miktarı gibi durumlara bağlı olarak sağlıklı kişilerde bile değişken bir seyir izleyebilir.

Ürenin normal değer aralığı: 10- 16 mg/dL ya da 3,57-5,71 mmol/L'dir.

Ürenin Sınırı Nedir?

Üre kaç olursa tehlikelidir?

5 mg/dL yani 1,79 mmol/L değerinden küçük olan veya 50 mg/dL yani 17,85 mmol/L değerinden yüksek olan üre değeri hastalık belirtisi olarak görülebilir.

Üre Testi Neden Yapılır?

• Böbreklerin çalışmasını kontrol etmek
• Böbrekte hasar oluşup oluşmadığını tespit etmek
• Böbreğin işlevini değerlendirme
• Hemodiyaliz veya perilton diyaliz tedavileri seçerken hangi tedavinin etkili olacağına karar vermek
• Normal bir kan testinin parçası olarak; karaciğer hastalıkları, idrar yolu tıkanıklığı, kalp yetmezliği veya mide kanaması gibi durumları teşhis etmek amacıyla yapılır. Ancak bu durumları tespit etmeye çalışırken üre testi tek başına yeterli olmaz.

Üre Düşüklüğü

Ürenin düşüklüğü ne anlama gelir? Ürenin düşük olması, vücudun, ihtiyaç duyduğu protein miktarını tüketemediği, sindiremediği ya da işleyemediği anlamına gelir.

Üre Düşüklüğü Neden Olur?

Üre düşüklüğü birçok sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ancak üre yüksekliğine göre daha az görülen bir durumdur.

1. Emilim sorunları

Sindirim sisteminde proteinlerin emilimi azaldığında üre düşebilir. Sindirim sistemindeki şu sorunları üreyi düşürür:

• İshal
• Pernisüyon anemi
• Kısa bağırsak sendromu
• Radyasyon
• Laktoz intoleransı ve bazı gıda intoleransları
• Tüberküloz, giyardiyaz, Wipple hastalığı, ankilostomiyaz veya stongiloidiyaz gibi bulaşıcı hastalıklar
• Crohn hastalığı
• Koleastatik sarılığa bağlı safra salgılarında var olan düzensizlik.

2. Pankreas yetmezliği

Vücutta pankreas tarafından salgılanan tripsin isimli enzim proteinleri sindirmede önemli bir etkendir. Pankreasta oluşan bazı sorunlar protein yetmezliğine ve üre düşüklüğüne neden olabilir:

• Kistik fibroz
• Kronik pankreas iltihabı
• Pankreas karnisomu
• Zollinger- Ellison sendromu
• Şeker hastalığı
• Pankreas etrafına uygulanan cerrahi müdahaleler ya da pankreasın tamamı veya bir kısmının alınmış olması
• Pankreas kanseri
• Otoimmun pankreas iltihabı

Ayrıca yukarıda saydığımız sebepler dışında yeterince protein tüketmemek, antibiyotik benzeri ilaçların kullanımı, siroz veya karaciğere bağlı hastalıklar, aşırı su tüketimi de üre düşüklüğüne yol açabilir.

Üre Düşüklüğünün Belirtileri

• Köpüklü, kanlı, renksiz veya kahverengi idrar
• İdrar miktarının değişiklikleri
• İdrara çıkarken sızı
• Uyku sırasında huzursuz bacak sendromu
• Kol, bilek, bacak, göz, yüz ve karında bulunan şişlik
• Kemik veya eklem ağrıları
• Böbreklerin olduğu bölgede sırtın ortalarında oluşan ağrı
• Yorgunluk hissi.

Üre Yüksekliği

Üre yüksekliği ne anlama gelir? Üre yüksekliği vücuttaki proteinlerin ihtiyaç duyulandan daha fazla miktarda yıkıma uğradığını gösterir ve ürenin verimli bir şekilde vücut dışına atılmadığının bir kanıtı olabilir.

Üre Yüksekliği Neden Olur?

1. Fazla protein

Vücut, olması gerekenden çok fazla protein tükettiği zaman böbreklerin üreyi temizleme hızı, karaciğerin proteinleri yıkma hızına yetişemeyebilir. Bunun sonucunda kanda ve idrarda üre miktarı yükselir. Bu durum genellikle vücut geliştirme amacıyla protein desteğine başvuran kişilerde ortaya çıkar. Kilo verme amacıyla Dukan diyeti tarzında protein ağırlıklı programları uygulayan kişilerin de vücutlarındaki üre miktarı yüksek değerlere ulaşabilir.

2. Aşırı kas yıkımı

Kas proteinlerinin yıkımı beklenen miktardan fazla olduğunda kanda ve idrardaki üre miktarı yüksek değerlere ulaşır. Bu süreç şu etkenlere bağlıdır:

• Uzun süreli açlıklar
• Aşırı egzersiz
• Uyuşturucu kullanımı, darbe alma, elektrik şoku yeme, ketosidoz benzeri metabolik sorunlar veya bazı virüs kaynaklı iltihaplara bağlı kas yıkımı.

3. Susuzluk

Aşırı susuzluk vücuttaki kan ve idrar hacminin düşmesine neden olur. Bu nedenle toplam üre miktarı değişmeyebilir ancak birim hacimdeki üre miktarı artacağı için testlerde üre miktarı yüksek çıkabilir.

4. Sindirim sorunları

Vücuttaki proteinler sindirim sisteminde düzenli olarak sindirilmezse, ortaya çıkan üre, bağırsaktaki zararlı bakteriler tarafından amonyak dönüşümüne uğrayabilir. Karaciğer bu fazla olan amonyağı yıkarak tekrar üreye çevirmek zorunda kalır. Bu duruma yol açan etkenler:

• Midedeki hidroklorik asit üretiminin yetersiz olması
• Zararlı bakteri yoğunluğunun artma durumudur.

5. Böbrek sorunları

Böbreklerin süzme yeteneği azalacak olursa kanda üre yüksekliği ile sonuçlanabilir.

Üre Yüksekliği Belirtileri

• Sık sık idrara çıkma
• Eklemlerde ağrı
• Kemik ağrısı
• Sırt ağrısı
• Kanlı, köpüklü veya koyu renkli idrar
• Huzursuz bacak sendromu
• Uyku problemleri
• Bitkinlik
• Kaslarda kramp
• İştahsızlık
• Şişkinlik
• Kaşıntı.

Üre Nasıl Düşürülür?

1. Bol sıvı almak

Vücudun susuz kalması ürenin yükselmesine sebep olur. Yeterince su tüketilmediğinde kandaki elektrolit dengesi bozulur. Bu yüzden gün içinde bol bol su içilmesi gerekir. Ayrıca sporcu içecekleri ve Hindistan cevizi suyu emilime yardımcı olur ve üre miktarının düşürülmesini sağlar.

2. Protein tüketimini sınırlamak

Beslenme düzeninde proteini azaltmak her zaman ürenin düşmesine yardımcı olur. Böbrekler proteini yeterli oranda süzemiyorsa protein tüketimi kontrol altına alınmalıdır. Kırmızı et, hindi, tavuk, balık, süt ve süt ürünleri yüksek protein içerir. Üre düşürmek istendiğinde bu ürünlerin alımına dikkat edilmelidir. Bunun yanında fasulye, fındık ve tahıllı gıdalar da az oranda protein içerir. Meyvelerde ise hiç protein yoktur. Doktor kontrolünde üre düşürmek için bu besinler tüketilebilir. Sağlıklı bir birey günde 40 ile 60 gram arası protein tüketmelidir. Üre seviyesi yüksek kişilerin tüketmesi gereken miktar, belirtilen miktarın yarısı kadardır.

3. Stresten uzak durmak

Stres, kortizol seviyesinin artmasına bağlı olarak üre seviyesinin yükselmesine sebep olur. Stresi azaltmak için nefes egzersizi yapmak faydalı olabilir. Stresten olabildiğinde uzak durmanız üre seviyenizin düşmesine yardımcı olur. Psikolojik sorunlar söz konusu olduğunda stresten uzaklaşmak için uzman yardımı almak faydalı olabilir.

4. Aşırı spor yapmamak

Aşırı spor yapıldığında uyku problemi, cinsel güdüde azalma, vücutta sürekli ağrı ve ruh halinde değişiklikler meydana gelir. Bu da üre seviyesini artırır. Spordan sonra iyi beslenmek gerekir. İyi bir beslenme programı ile uzman kontrolünde spor yapmak gerekir.

5. Sağlıklı beslenme

Çin lahanası, havuç ve patates gibi alkali olan sebzeler idrarın alkalize olmasını ve kanda üre miktarının azalmasını sağlar. Ayrıca bunların yanında salatalık, limon, kırmızı biber, tarçın, zerdeçal, nar ve çilek gibi gıdalar da üre ve kreat değerinin düşmesine yardımcı olur.

Üre Tedavisi

Üre yüksekliği veya üre düşüklüğünün tedavisi bir Dahiliye doktoru tarafından yapılır. Kan tahlilleri sonucunda üre yüksekliği veya düşüklüğünün tespiti yapılır. Sonrasında üre yüksekliğine veya düşüklüğüne yol açan durum tedavi edilir ve üre miktarının normale dönmesi beklenir. Tedavi hastanede yataklı istirahatle olur. Tedavi sürecinde su ve elektrolit dengesi çok iyi takip edilmelidir.

İlaç tedavisi belirtilerin azalmasında ve kontrol altına alınmasında yaygın olarak kullanılır. Üre tedavisinde bazı durumlarda diyaliz tedavisi de gerekebilir. Çok ileri durumlarda böbrek nakline ihtiyaç duyulabilir.