Ustalık belgesi nasıl alınır? Ustalık belgesi almanın koşulları nelerdir?

Ustalık belgesine sahip olmak, kanunlar tarafından belirlenmiş olan pek çok meslek dalında faaliyet gösterebilmek için mutlaka gereklidir. Bu belgeyi alabilmek içinse fiilen çalışılması ya da direkt ustalık belgesi sınavına girilmesi gerekir. Peki ustalık belgesi nedir?

Ustalık Belgesi Nedir?

3308 sayılı Meslek Eğitim Kanunu kapsamına göre "usta" olarak adlandırılan kişi, bir mesleğin gerektirdiği kabiliyet, bilgi ve iş alışkanlıklarını kazanan, bunları mal veya hizmet üretiminde uygulayarak standartlara göre sürecin tamamını plânlayabilen kişilerdir. Bu tür kişilere de mesleki yeterlilik belgesi olarak verilen dokümana ise "ustalık belgesi" adı verilir. Bu belgeye sahip olan kişiler ya da bu belgeye sahip kişileri çalıştıranlar, bağımsız olarak iş yeri açmaya haizdir.

Ustalık Belgesi Nasıl Alınır?

Peki ustalık belgesi nasıl alınır? Ülkemizde ustalık belgesi almak için mesleki (çıraklık) eğitim merkezlerine başvurulması gerekir. Belge almak isteyen kişiler kanun ve yönetmelik kapsamında direkt ustalık sınavına tabi tutulur ve başarılı olursa kendilerine ustalık belgesi teslim edilir.

Ustalık belgesi almak kişiler ilk etapta kalfalık belgesi almış ve ustalık eğitimine katılmışsa, çalışma süresi kadar çalıştırıldıklarında ustalık sınavına katılmaya hak kazanırlar. Ülkemizde bu kapsamdaki çalışma süresi 5 yıldır. Diğer bir deyişle, kalfalık belgesi olan kişiler, mesleğinin gerektirdiği bir yerde 5 sene çalıştıklarında direkt ustalık sınavına girebilir ve başarılı oldukları takdirde ustalık belgesi alabilir.

Ustalık Belgesi Almak İçin Gerekli Belgeler

Ülkemizde meslek dalı çıraklık eğitimi uygulama kapsamında 110 adet mesleki dal bulunur. Bu mesleklere ait tüm eğitim, sınav ve başarılı olan kişilere ait belgelendirme işlemleri Milli Eğitim Bakanlığı sorumluluğunda gerçekleşir. Ustalık belgesi başvuru sırasında sınava alınmadan önce ibraz edilmesi gereken belgeler ise şunlardır:

• Okul diplomasının aslı ve fotokopisi
• Nüfus cüzdanının aslı ve fotokopisi
• Güncel bir tarihte çekilmiş 4 adet vesikalık fotoğraf
• Fiziki ve sağlık durumunun mesleğin gerektirdiği şartları taşımaya uygun olduğunu gösteren sağlık raporu
• Belge almak için gerekli başvuru dilekçesi

Ustalık Belgesi Alabilecek Olanlar Kimlerdir?

• Ustalık belgesi almanın şartları ilgili kanun ve yönetmeliklerle tespit edilmiştir. Bu şartlardan en önemlileri şunlardır:
• Herhangi bir mesleğe dair ustalık belgesi verilebilmesi için kişinin çalıştığı mesleğin 3308 sayılı kanun kapsamında olması gerekir. Eğer meslek dalı kanun kapsamında değilse, kalfalık ve ustalık belgesi verme yetkisi meslek odalarına geçer. Eğer kişi meslek lisesi mezunu olarak direkt ustalık belgesi almak için başvuruda bulunursa ve direkt ustalık sınavına girebilir.
• Öğrenci olduğu zamanlarda kalfalık belgesi almış olan kişiler, kalfalık belgesi aldıktan sonra en az 5 yıl çalışmış ise ilgili kanunun 28-c maddesine göre direkt ustalık sınavlarına katılabilir.
• En az 3 yıllık eğitim veren bir mesleki teknik eğitim lisesi ve dengi okullardan mezun olanlar ustalık belgesi almak için sınava katılabilir. Eğer kişi 1985-1986 yılı öncesinde mezun olmuşsa direkt ustalık belgesi almaya haizdir.
• En az 4 yıllık eğitim veren herhangi bir teknik ve mesleki orta öğretim kurumlarından mezun olan kişilere, meslek lisesinden mezun olduktan sonra bölümü ile ilgili ön lisans eğitimi alanlar ve meslek dalında 4 yıllık fakülte bitirenlere direkt iş yeri açma belgesi ve yetkisi verilir. Ön lisans eğitimi alan lise mezunları 1 yıl çalıştıklarını belgelendirirlerse onlar da iş yeri açma belgesi almaya hak kazanır. İş yeri açma belgesi aynı zamanda ustalık belgesi ile aynı yetkilere sahiptir.
• Elektrik Tesisatçılığı meslek programı için ustalık belgesi alacak iş yeri sahiplerinin ayrıca "Elektrik Tesisatçılığı Kalfalık Belgesi" ya da en az "Elektrik Tesisatçılığı 3. Sınıf Yetki Belgesi" sahibi olması esastır.

Ustalık Belgesi Olanlar Eğitim Verebilir Mi?

Eğitim verme yetkisi için ustalık belgesi sahibi olmak yeterli değildir. Eğer kişi eğitim vermek istiyorsa, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından düzenlenen iş pedagojisi eğitimlerini almalı ve eğitim sonunda yapılan sınavların hepsinden başarı sağlamalıdır. İş pedagojisi kursunu tamamlayan kişiler, "Usta Öğretici" belgesi almaya hak kazanır. Öte yandan eğitim verilecek meslek dalında en az 12 kişinin eğitim için başvurması gerekir. Gerekli kişi sayısı tamamlandığında usta öğretici tarafından kurs açılır ve 40 saatlik bir eğitim programı uygulanır. Toplam eğitim süresi (40 saat), 8 parçaya bölünerek plânlama yapılır. Derse devamsızlık yapan öğrencilere sertifika verilmez.

Ustalık Belgesi Sınavları Ne Zaman Düzenlenir?

Ustalık ve kalfalık belgesi sınavları her yıl şubat, haziran ve eylül aylarında düzenlenir. Yılda 3 kez düzenlenen bu sınavların haricinde farklı bir sınav ya da mülakat programı uygulanmaz. İlgili sınavlara, çıraklara verilen eğitimlerin tamamını bitirmiş olan kişiler, kalfalar, meslek lisesi mezunları ve denklik belgesi olanlar katılabilir.

Ustalık Belgesi Ne Kadar Sürede Çıkar?

Ustalık belgesi alma süresi, çıraklık eğitimi ve denklik sistemine göre farklılık gösterebilir. Sınavları başarıyla geçen kişiler için hazırlanan ustalık belgesi yaklaşık 1 ay içinde basılır ve teslim edilir. Denklik sistemi ile ustalık belgesi alma süreci ise 3 - 4 ay sürebilir. Ayrıca sınavın yapılacağı tarihlere göre de belge alma süresi değişkenlik gösterebilir.