Uyku apnesi uykuda öldürüyor!

KBB ve Başboyun Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Ahmet Şirin, uyku apnesi nedir, belirtileri nelerdir, nasıl ortaya çıkar, tedavisi nedir gibi soruların cevaplarını Mynet için hazırladı.

Uyku apnesi nedir?

Uyku apnesi; uyku sırasında nefes kesilmesi oluşan ciddi bir uyku bozukluğudur. Normalde üst solunum yollarını kontrol eden kaslar (boğaz ve gırtlağı çevreleyen kaslar) uyku esnasında gevşerler. Eğer bu gevşeme çok fazla olursa üst solunum yolları daralır ve solunum esnasında giren çıkan havanın titreşimleriyle “horlama” sesleri oluşur. Solunum yollarında oluşan bu engel nedeniyle akciğerlere yeteri kadar hava girişi olmaz. Uyku sırasında hava akımının kesilmesi en az 10 saniye sürer ve bir saat boyunca 10 sayısının üstüne çıkarsa klinik olarak anlamlı hale gelir. Bu durumuna “apne” adı verilir. Bu durumda gece boyunca vücut ve beynin yeteri kadar oksijenlenemez. Oksijenlenme eksikliği gün içinde pek çok fonksiyonu etkiler. Her gece tekrarlayan bu durum kişinin yaşantısını etkiler: uykunuzu bozar; sabah yorgun, sersem gibi, uykunuzu alamamış uyanırsınız, gün içinde genel yorgunluk, isteksizlik hissedersiniz, bu durumlar yaşam kalitenizi, iş hayatınızı, sosyal ilişkilerinizi etkiler. Bu durum tedavi edilmez ise pek çok ciddi hastalığa neden olabilir.

---

Neden; uyku apnesi ciddi bir risk oluşturur?

Apne esnasında vücut azalan hava geçişini artırmak için çaba sarf eder. Hayati organlara oksijen gönderebilmek için mücadele verir. Uyku sırasında beyin kişiyi uyararak bu tıkanıklık durumundan çıkmasını sağlar. Bu durum ve döngüler gece boyunca devam eder gider. Bazı şiddetli durumlarda bu kısır döngü kırılamaz ise uykuda ölüm olur. Bu nedenle gece uykuda ölümlerin 2. En büyük sebepleri arasındadır. Hani halk arasında sıklıkla kullanılan bir söz vardır: ‘’ aslan gibi adamdı, hiçbir şeyi yoktu uykuda ölmüş’’ bu kelime aslında uyku apneli kişiyi anlatmaktadır. Araştırmalar horlama ve uyku apnesinin çok ciddi hastalıklar ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Eğer tedavi edilmezse, uyku apne hipertansiyon, inme, aritmi, kardiyomiyopati (kalp kas dokusunun genişlemesi), kalp yetmezliği, kanser, cinsel sorunlar, diyabet, obezite, kalp krizi gibi bir dizi hastalığa ve sağlık sorunlarına neden olabilir. Buna ek olarak, uyku apnesi çocuklarda ve ergenlerde, işle ilgili kazalar ve motorlu taşıt kazaları yanı sıra okul ve akademik başarısızlıklardan da sorumlu olabilir.

---

Uyku apnesinin belirtileri nelerdir?

Uyku apnesi bebekler ve çocuklar ve özellikle de elli yaşın üzerinde ve aşırı kilolu olanlar da dahil olmak üzere her yaştan, insanı etkileyebilir. Uyku apnesi olan hastalarda Bazı fiziksel ve klinik özellikler sık görülür. Bunlar aşırı kilo, geniş boyun ve burun tıkanıklığı, düşük yumuşak damak, iri küçükdil, bademcikler, ya da küçük bir çene gibi üst solunum yolu çapını azaltan yapısal anormalliklerin biri veya birkaçı tıkanıklık oluşturarak bazı belirtiler verir. Bunlar;

• Horlama ile beraber nefes durmaları (apne)
• Gündüz aşırı uyku hali
• Nefes darlığı ya da uyku sırasında boğulma hissi
• Huzursuz uyku
• Gün içinde yorgunluk, sabah Baş ağrısı ile kalkmak
• Konsantrasyon eksikliği ve zihinsel faaliyetlerde odaklanma sorunu
• Unutkanlık
• Sinirlilik, Duygu durum bozuklukları (depresyon veya anksiyete)
• Yüksek kan basıncı ( hipertansiyon)
• Geceleri Göğüs ağrısı
• Depresyon
• Aşırı kilo problemi, kilo verememek, kalın boyun
• Cinsel işlev bozuklukları
• Gece sık tuvalete kalkma ve uyku bölünmeleri, gece terlemeleri

---

Ne yapmalı?

Uyku apnesi (OSAS- tıkayıcı uyku apne hastalığı) ciddi bir durumdur ve bireyler sorunlarının olduğunu fark etmeyebilirler. Kişiler bu durumlarını gün içi işlerinden dolayı yoğunluğa bağlarlar ve bu durumu doktora gitme nedeni olarak düşünmezler. Eşiniz veya size yakın birisi yüksek sesle horladığınızı ve uykuda sık nefesinizin durduğunu, nefes nefese kalıp aniden uykunun bölündüğünü fark ederse, sorun büyük demektir. Yapılacak tek şey vardır, bu konuda uzmanlaşmış hekim bulmak.

---

Ne gibi tedaviler uygulanır?

Öncelikle yapılan detaylı muayenede tıkanıklığa neden olan bölge tespit edilir. Hastadan alınan bilgilerinde eşliğinde uyku apnesi düşünülüyorsa; polisomnografi adı verilen uyku testi yapılır. Bir gece boyunca yapılan bu testen elde edilen sonuçlarla uyku apnesinin derecesi tespit edilir. Tam tanı ve uyku apnesinin yani tıkayıcı uyku apnesinin tanısı konan kişide tedavi süreci planlanır. Hekimin yaşam tarzı ile ilgili bir takım önerileri dikkate alınır. Uyku apnesinin derecesine göre kişiyi tedavi edebilecek bir takım cerrahi girişim seçenekleri hastaya sunularak ameliyatına karar verilir. İleri derecede ve ameliyattan fayda sağlanamayacağı düşünülen hastaların uyumalarına yardımcı olacak cihazlar önerilir. Tabi ki tıkayıcı uyku apnesi olan kişinin hem hastalık hem de riskler açısından hayatı boyunca bir hekim kontrolünde olması gerekmektedir.

Op.Dr.A.Ahmet Şirin
www.ahmetsirin.com