Uykusuzluğa ne iyi gelir, nasıl giderilir? Uykusuzluk nedenleri nelerdir, kontrol altına alınabilir mi?

En temel gereksimlerden biri olan uyku, olmadığı durumlarda sağlık sorunlarını da beraberinde getirebilir. Peki uykusuzluk nasıl giderilir, uykusuzluk nedenleri nelerdir ve kaliteli bir uyku için odanızda yapmanız gerekenler nelerdir tüm bu soruların çözümlerini detaylıca inceleyelim.

Gerçek anlamda sağlıklı olabilmek için iyi beslenmenin ve düzenli egzersiz yapmanın yanında yeterli sürelerde uyumak şart. Geceleri uykuya dalamamak, sık sık uyanmak, çok kısa süre uyumak ya da hiç uyumadan uzun saatler geçirmek ise başlıca uykusuzluk hastalıkları arasında sayılabilir. Uykusuzluk başka bir hastalığın sonucu yaşanabileceği gibi kendisi başlı başına bir hastalık olarak da değerlendirilebilir. Uyku sorunları hayat kalitesini düşürmeye başlamadan önce; bu konudaki tanının mutlaka konusunda uzman bir hekim tarafından değerlendirilmesi gerekiyor.

UYKUSUZLUK NASIL GİDERİLİR, NE İYİ GELİR?

Vücudu yeterince dinlendirmemenin baş dönmesi, göz kararması gibi olumsuz sonuçlarını yaşamaya başlayan kişiler "Uykusuzluk nasıl giderilir?" sorusunun da cevabını aramaya başlar. Uykusuzluğa neden olan kaynağı teşhis etmek, tedavinin de ilk adımıdır. Uykunun sık sık bölünmesine neden olan etken ortadan kaldırıldığında huzurlu uykular da geri dönecektir. Özellikle bir ayı geçen uykusuzluk durumlarında; uykusuzluk için şifalı bitkiler ve benzeri arayışlara girmeden önce mutlaka profesyonel destek alınması gerekir. Uykusuzluğun tedavisinde genelikle aşağıdaki yöntemlerden yararlanılır:

1. Uyku davranışının değiştirilmesi
Uykusuzluğun zararlarından bir an önce kurtulabilmek için uyku hijyeninin sağlanması şart. Yapılan tetkikler sonucunda uyku kalitesini bozan faktörün çevresel etkenler, hatalı beslenme ya da yaşam tarzı olduğu sonucu çıkarılırsa; uyku rutini oluşturma, kafeini azaltma, uyku öncesi hafif bir diyet uygulama gibi yollar izlenebilir. Aynı şekilde uyku ortamındaki koşulların değiştirilmesi sağlanarak yeni durumdaki gece uyanma sıklığı kontrol edilebilir. Gün içerisinde uyumanın yanı sıra aşırı efor gerektiren aktivitelerde bulunmak ve aşırı yorulmak da uzmanlar tarafından tavsiye edilmez.

2. İlaç tedavisi
Uyku ilaçları, uykuya geçişte yarattıkları bağımlılık nedeniyle sık önerilmese de; uykusuzluğun arkasındaki sağlık sorununa yönelik ilaç tedavileri uygulanabilir. Sık idrara çıkma, horlama ya da uyku apnesi gibi sağlık problemleri deliksiz uyumayı da imkansız kıldığı için bunların ilaçla tedavisi doğal olarak uykusuzluk sorununu da çözecektir. Tiroid ya da kalp sorunları gibi daha ciddi rahatsızlıkların tespitinde de bu sorunların çözümüne yönelik ilaç kullanımı önerilebilir; bu sayede hormon dengesi yeniden sağlanabilir.

3. Terapi
Aşırı stres, depresyon ya da bipolar bozukluk gibi ruh ve sinir hastalıklarına eşlik eden uykusuzluk durumlarında, ilaç tedavisinin yanında terapi de önerilebilir. Uykusuzluğun herhangi bir fiziksel ya da ruhsal sebep olmaksızın; sadece uykuya dalamama kaygısı nedeniyle bile gerçekleşebildiği ve buna birincil uykusuzluk denildiği bilinir. Bu nedenle; gerekli görülen antidepresan ya da antihistaminik gibi ilaç tedavilerinin yanı sıra uzman psikologlardan alınacak terapi de uyku problemi çeken hastalara faydalı olabilir.

BEBEKLERDE UYKUSUZLUK NEDENLERİ NELERDİR?

Verilere göre, çocukların üçte ikisinden fazlası sık sık uyku sorunları yaşamakta. Peki neden bebeğiniz uyku sorunu yaşıyor gelin altta yatabilecek nedenlere bakalım.

• Diş çıkarma
• Gıda alerjisi
• Kolik
• Vitamin eksikliği
• Nefes sorunları
• Hastalık (soğuk algınlığı)

Bebeğiniz bu nedenlerden birini yaşıyor olabilir çözüme kavuşturmak için mutlaka çocuk doktorunuzla görüşmelisiniz.

UYKUSUZLUK NEDENLERİ NELERDİR?

Uykusuzluğa neden olan faktörler oldukça geniş bir çerçeveyi kapsıyor. Bu nedenle de uykusuzluğun kaynağını bulmak tıptaki farklı uzmanlık alanlarının kontrolünü gerektirebilir. Uykusuzluk belirtileri yaşayanların ruh hali de bu durumdan etkileneceği için vücut sağlıklarıyla ilgili karamsar bir yapıya bürünebilirler. Oysa uyku sorunlarının altında çoğunlukla gündelik sorunların yer aldığını söylemek mümkün. Dönemsel gelgitler atlatılınca; delik deşik uykular da yerini huzurlu gecelere bırakabilir. Tabii her koşulda, bütün ihtimallerin üzerinde titizlikle durmakta fayda var.

1. Stres
Okul, iş, sosyal çevre ya da maddi sıkıntılar... Uyku öncesinde bu konularla kafanızı çok meşgul ediyorsanız; ya da bu alanlardan birinde üzücü bir gündeminiz varsa hem uykuya dalmanız hem de uykuda kalmanız zorlaşacaktır. Stres, sadece beyni değil tüm vücudu alarm durumuna geçirerek uykuya dalmayı zorlaştırır ve savunma psikolojisiyle sürekli tetikte beklenmesine neden olur.

2. Depresyon
Depresif ruh hali de, uykusuzluğun en yaygın nedenlerinden biri. Ciddi seyreden uykusuzluk durumlarında mutlaka psikolojik faktörün varlığı araştırılmalı. Uzun süreli strese ya da herhangi bir psikolojik travmaya bağlı olarak depresyon gelişebileceği gibi; bipolar bozukluk ya da anksiyete gibi farklı bir ruhsal problemin varlığından da söz edilebilir.

3. Yaşam tarzı
Kötü bir yaşam tarzı farkında olmadan uyku problemlerine davetiye çıkarabilir. Gece çok uzun saatler boyunca bilgisayar başında vakit geçirmek, vardiyalı çalışmak, akşamüstü geç saatlere kadar uyumak, uyku saatlerini bir rutine oturtmamak uykusuzluğun başlıca nedenleri arasında sayılabilir.

4. İlaç kullanımı
Reçeteli ya da reçetesiz satılabilen birçok ilacın uykusuzluk şeklinde bir yan etkiye sahip olduğu bilinir. Herhangi bir ilaç kullanmadan önce doktora danışmak ve ilacın prospektüsünü okumak bu noktada fayda sağlayabilir. Aynı şekilde; uyku için sürekli uyku ilacı kullanmak da bir süre sonra uyku bağımlılığına neden olur ve uyku kalitesini tamamen bozar.

5. Kafein tüketimi
Kafeinin etkisi kişiden kişiye değişmekle beraber; aşırı kafein tüketimi genellikle kalp çarpıntısı ve uykusuzluk gibi sorunlara yol açabilir. Gün içerisinde tüketilen çay, kahve, enerji içeceği, kola ve çikolata gibi gıdalara kısıtlama getirilmiyorsa, vücuttaki kafein birikiminin uykusuzluk olarak kendini ele vermesi kaçınılmazdır.

6. Çevresel faktörler
Uyku kalitesini belirleyen bir diğer faktör ise; uykunun nasıl bir ortamda gerçekleştirildiğidir. Odanın ışık alması, havasız olması, yatağın ya da yastığın kişinin ergonomisine uymaması ve odanın bir başkasıyla paylaşılması gibi etkenler uyku kalitesinin bozulmasına neden olabilir.

7. Beslenme biçimi
Özellikle uyku öncesinde çok fazla yemek yemek, aşırı yağlı yiyecekler tüketmek hem mideyi uyarır hem de uykuya geçişi zorlaştırır. Aşırı miktarda tüketilen baharatlı gıdalar ve kızartmalar da aynı şekilde uykusuzlukta önemli rol oynayabilir.

8. Sağlık sorunları
Daha nadiren de olsa, uykusuzluk "insomnia" adı verilen ve beyin fonksiyonlarından kaynaklanan bir rahatsızlığın sonucu olabilir. Aynı şekilde mide hastalıklarından tiroide, alzheimerdan parkinsona, eklem rahatsızlıklarından kalp sorunlarına kadar pek çok hastalığın doğal sonuçlarından biri de uykusuzluktur. Uzun süreli uykusuzluklarda mutlaka kan, idrar testleri ve gerekli tetkiklerle herhangi bir sağlık sorununun varlığı araştırılmalıdır.

UYKUSUZLUK HASTALIĞI NEDİR?

Uykusuzluk insanların uyumakta güçlük çektiği bir uyku bozukluğudur. Uykuya dalmakta veya istedikleri kadar uyumada zorluk çekebilirler. Uykusuzluğu genellikle gündüz uyku hali, düşük enerji, sinirlilik ve depresif bir ruh hali takip eder. Uykusuzluk, kısa süreli olabilir, günler veya haftalar sürebilir veya uzun süreli olabilir, bir aydan fazla sürebilir. Uykusuzluk bağımsız olarak veya başka bir sorunun sonucu olarak ortaya çıkabilir. Uykusuzluğa neden olabilecek durumlar arasında psikolojik stres, kronik ağrı, kalp yetmezliği, hipertiroidizm, mide ekşimesi, huzursuz bacak sendromu, menopoz, bazı ilaçlar ve kafein, nikotin ve alkol gibi ilaçlar bulunur. Diğer risk faktörleri arasında gece çalışma vardiyaları ve uyku apnesi bulunmaktadır. Tanı uyku alışkanlıklarına ve altta yatan nedenleri araştırmaya dayanır. Altta yatan uyku bozukluklarını aramak için bir uyku çalışması yapılabilir. Uyku hijyeni ve yaşam tarzı değişiklikleri genellikle uykusuzluk için ilk tedavidir. Uyku hijyeni, tutarlı bir uyku zamanı, güneş ışığına maruz kalma, sessiz ve karanlık bir oda ve düzenli egzersizi içerir. Buna bilişsel davranışçı terapi de eklenebilir. Yetişkinlerin% 10 ila% 30'unda herhangi bir zamanda uykusuzluk vardır ve belirli bir yılda insanların yarısında uykusuzluk görülür.

HAMİLELİKTE UYKUSUZLUK NEDEN OLUR?

Çoğu kadın hamilelik sırasında uyku problemleri yaşar. Hamile kadınlar ilk trimesterlerinde daha fazla uyuma eğilimindedirler, ancak uykularının kalitesinde büyük bir düşüş yaşarlar. Hamileliğin gün boyu yorgun hissetmenize neden olabileceği ortaya çıkıyor. Ayrıca geceleri de uykusuzluğa neden olabilir

Hamilelik sırasında uykusuzluğa ne sebep olur?

• sık idrara çıkma ihtiyacı
• mide bulantısı ya da kusma
• sırt ağrısı
• göğüslerde hassasiyet
• karın rahatsızlığı
• bacak ağrısı
• nefes darlığı
• mide ekşimesi
• rüyalar

Uykusuzluğun diğer nedenleri stresle ilişkili olabilir. Doğum ve doğum konusunda endişeli hissedebilir veya yeni bir anne olmakla çalışmayı nasıl dengeleyeceğiniz konusunda endişelenebilirsiniz.

Kaliteli Bir Uyku İçin Odanızda Yapmanız Gerekenler

Uykuzluk yaşanmaması için yapmanız gereken bazı önlemler vardır. Yatmadan önce kahve, çay gibi uyarıcı içecekler içmemek, ılık bir duş almak, akşam yemeğin ağır yiyecekler yememek, gün içerisinde fazla uyumamak gibi bazı nedenler gece uykusunu etkiler. Bunun dışında aşağıdaki maddeleri odanızda uygularsanız iyi bir uyku çekebilirsiniz.

1- Loş bir ışık tercih edin.
2- Odanızın ses yalıtımını gözden geçirin
3- Duvarlarında sizi dinlendirecek renkler kullanın.
4- Odanızı sadece uyumak için kullanın.
5- Oda sıcaklığı ne çok sıcak ne çok soğuk olmalı.
6- Yastığınızı en az 2 yılda bir yenileyin.