Uzmanlardan Kene Uyarısı

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İftihar Köksal, havaların ısınmasıyla kenelerin ortaya çıkmaya başladığına dikkat çekerek, "Artık keneyle, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi ile yaşamayı hem sağlık personelinin hem de halkımızın öğrenmesi lazım" dedi.

Bu yıl havaların soğuk gitmesi sebebiyle geçen yıla göre ilk vakanın 15-20 gün geç geldiğini kaydeden Köksal, "Bahar gelip de havalar ısınmaya başladığında biz sağlıkçılar olarak acaba ilk vaka ne zaman gelecek diye bekliyoruz. Tabii ki olmasını arzu etmiyoruz ama bu yaşadığımız bir gerçek. Bu sene havaların soğuk gitmesi sebebiyle geçen yıla göre gelen ilk vakamızın 15-20 gün daha geç geldiğini gözlemliyoruz. Ağırlıklı olarak mayıs ayının ikinci haftasında vakalarımızı görmeye başladık. Baktığımız zaman hastaların geldiği alanda bir değişiklik yok. Öncelikli olarak Kelkit Vadisi'nden vakalar gelmeye başlar, daha sonra da Çoruh Vadisi'ne komşu olan illerden vakalar gelmeye devam eder. Bizim de ilk vakamız Gümüşhane bölgesinden geldi. Daha sonra Bayburt ve civar ilçelerinden vakalar gelmeye devam etti. Tabii ki Trabzon olarak veya sahil kesimi olarak vakamız yok. Daha çok kırsal kesimden şikayet gelmekte. Henüz yaylaya çıkışlar başlamadığından yaylalarımızdan da vakalar gelmedi. Daha önce yaptığımız çalışmalarda da 860 metre rakımın üzerinde vakanın oluşmadığını tespit etmiştik. Kene vakaları yeni başladı, enteresan bir şekilde de birden fazla vaka ile başladığını görüyoruz. Bu da havaların birden fazla ısınması ve kenelerin aktif faza geçmesi, insanların tarımla uğraşmaya aynı dönemde başlaması dolayısıyla da buna bağlı kene ısırığı vakalarının arttığını düşünüyoruz. Hastalık seyrine baktığımızda geçen yıllara göre bir farklılık yok. Aslında halkın bu hastalığı öğrenmiş olduğunu düşünüyorum. Çünkü bizler bu konuda çok eğitim verdik. Kırsal kesimde tarımla uğraşanlara broşürlerle ve sözel olarak ciddi eğitimler verdik, vermeye de devam ediyoruz. Her seferinde aynı şeyi vurguluyoruz, kene ısırığı ile karşılaştığınızda bir sağlık kuruluşuna başvurunuz. Kendiniz ilkel yöntemlerle bunu çıkarmayınız. Artık ilkbahar mevsimindeyiz, ahırların temizlenmesi ve beyaz badana yapılması konusunda sürekli uyarılarda bulunuyoruz. Çünkü keneler, soğuk, ıslak ve kirli yerlerde daha kolay yaşayabiliyor. Oraları beyaz badana ve dezenfekte yaptıklarında hem keneyi görme imkanları artar hem de barınma şansını azaltmış olurlar" dedi.

Kırsal kesimde çalışırken pantolon paçalarını çorap içlerine, giysi kollarını ise eldiven içine sokarak çalışılması uyarısında bulunan Köksal, "Eve döndüklerinde ise vücutlarında kene muayeneleri yapmalılar. Ama bunlar hala tam yapılmıyor ki biz hala kene vakalarıyla karşılaşıyoruz. İlimize gelen tüm vakalar Gümüşhane ve Giresun'un kırsalındandır. Çok şükür şimdiye kadar ölümcül bir vakamız olmamıştır. Umarım bundan sonra da olmaz. Burada ölümü tetikleyen sebepler ise hastanın ısırıldıktan veya kendinde belirti çıktıktan sonra bir sağlık kuruluşuna başvurmaması. Bunu artık öğrendik, Kırım Kongo'nun spesifik olarak etkene dönük bir tedavisi yok. Destek tedavisi ise çok önemli, çünkü kene ısırdıktan sonra vücuda giren virüs çok hızlı bir şekilde bağışıklık sistemini çökertmeye yönelik hareket ediyor. Öyle bir hale geliyor ki hem yaygın olarak kanamalar meydana geliyor hem de vücuttaki koruyucu hücrelerin miktarını ve cinsini azalttığı için hastalar birden bire düşkün hale geliyorlar. Bu hastalarda kanama çok önemli, kaybedilen hastalara baktığımızda vücudun değişik bölgelerinde çok ani ve hızlı kanamalarla yaşamını yitirdiklerini görüyoruz. Tıp dilinde vücudun hemodinamik denge dediğimiz dengenin bozulması ölümde çok önemli. O nedenden dolayı ısırılan vakaların, kendinde biraz halsizlik, bulantı, kusma, ateş, ishal, aşırı halsizlik, kas ve eklem ağrısı gibi belirtiler olduğunda lütfen bir sağlık kuruluşuna başvursun. Başka bir hastalığın belirtisi çıksa bile sağlık kuruluşuna gitmeyi ihmal etmesinler. Çünkü erken teşhis, hastaların vücut dengeleri bozulmadan yapılacak bir tanı ölümcül vakaların engellenmesinde çok önemli" diye konuştu.

Bölgede kenelerin değişik isimlerle anıldığını kaydeden Köksal, "Kenenin birçok çeşidi var. Bütün bu kenelerin hepsi aynı virüsü taşımıyorlar. Özellikle Giresun, Ordu, Rize ve Trabzon sahil kesiminde olan küçük kenelerin zararı yok. Bunların kişiler tarafından çıkarılmasında bir sakınca yok. Kan emen keneler ise biraz daha iri, koyu renkli olan kolayla görülebilen mercimek tanesi kadar olan kenelerdir. Bunlar kan emdiklerinde nohut tanesi boyutlarında olan kenelerdir. Ama zararsız olan keneler ise toplu iğne başı boyutlarındadır. Kendilerinde kene muayenesi yaparken kişiler, kıllı, saçlı ve koltuk altı bölgelerini dikkatle incelemeli hatta bir yakınına inceletmelidirler. Çünkü keneler kolay saklandıkları ve nemli bölgeleri tercih ediyorlar. Biz hastalar hastaneye geldiklerinde tam olarak onları soyuyor ve bütün vücudunda kene muayenesi yaparak dezenfektanla yıkatıyoruz. Ertesi gün tekrar muayene yapıyoruz. Kenenin vücutta kalması süresi çok önemli, ne kadar kalırsa o kadar virüs salıyor vücuda. Ayrıda keneyi bireysel olarak çıkarmaya çalıştığımızda, cımbızla zorladığımızda kendini savunmak amaçlı olarak kene vücuda virüs kusuyor. Özetlersek kene vücutta ne kadar kalırsa, ne kadar kan emerse o kadar virüs yayar ve ölümcül hale gelir" şeklinde konuştu.