Van'da kadınlar, kurdukları kooperatiflerle üretimin parçası oldu

EMRE ILIKAN - Van'ın Gevaş ilçesinde kendilerine sunulan desteklerle Artos Kadın Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'ni kuran kadınlar, öğrendikleri bilgiler ışığında ürettikleri ürünleri satarak gelir elde ediyor.

Avrupa Birliğinin finansal desteği, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünün (FAO) uzmanlığı, Tarım ve Orman ile Aile ve Sosyal Hizmetler bakanlıklarının iş birliğinde hayata geçirilen projelerle, kadınların yöresel ürünleri üreterek ekonomiye katkı sunmaları sağlanıyor.

Van'da da bu kapsamda başlatılan "Uygulamalı Çiftçi Okulu'nda, yöresel ürünleri işlemeyi, hayvancılığı öğrenen kadınlar, aldıkları desteklerle hem iş sahibi oluyor hem de üretim zincirinin en önemli halkasını oluşturuyor.

Gevaş ilçesinde süt işletmeciliği, arıcılık, yöresel otlu peynirin standartlara uygun yapılması, tarım ve hayvancılık konularında eğitim alan kadınlar, kurdukları "Artos Kadın Tarımsal Kalkınma Kooperatifi" aracılığıyla ürettikleri ürünleri İzmir, Bursa, Adana'nın da aralarında bulunduğu 11 ile gönderiyor ve internet üzerinden satarak gelir elde ediyor.

FAO Türkiye Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık da ilçede desteklerden yararlanan kadın üreticileri ziyaret etti, yaptıkları çalışmalar hakkında bilgi aldı.

- "Ürünlerin ekilmesinden pazarlanmasına kadar varız"

Artos Kadın Tarımsal Kalkınma Kooperatifi üyesi Aycan Bayezit, AA muhabirine, kadınların kendi ayaklarının üzerinde durabileceğini göstermek amacıyla bir araya geldiklerini söyledi.

Daha önce ürünlerin satışı konusunda sıkıntı yaşadıklarını anlatan Bayezit, "İlçedeki 17 kadınla bir araya gelerek FAO'nun desteğiyle kooperatif kurduk. Ürünlerimizi il dışına da pazarlamaya başladık. Kadınlar olarak ürünün ekilmesinden hasadına, pazarlamasına kadar her aşamasında varız. Satışlarımızı kooperatif üzerinden yapıyoruz. Fasulye üretiyoruz, arıcılık yapıyoruz. İlçemizde yetiştirilen bal, ceviz, fasulye, kayısı ürünlerini satıyoruz." diye konuştu.

Üyelerden Devrim Şeker ise "Ürünlerimizi pazara daha kolay ulaştırmak için çabalıyoruz. Tamamı doğal ürünler üretiyoruz. Kendi elimizle, emeğimizle üretim yapıyoruz." dedi.

- "Kadınların kendilerine olan güvenleri giderek artıyor"

Türkiye'de hayata geçirdikleri projelerin meyvelerini toplamaya başladıklarını belirten Selışık da arıcılık ve diğer yöresel ürünlerle ilgili Gevaş ilçesinde kurdukları kooperatifin, FAO'nun Türkiye'de yürüttüğü çalışmaların bir parçası olduğunu aktardı.

Küçük çiftçilerin bir araya gelerek emeklerini birleştirip ürettikleri ürünlerin pazara erişimini desteklediklerini aktaran Selışık, "FAO olarak Türkiye'de kadınlar liderliğinde 22 kooperatifin kurulmasına destek olduk. Toplamda 500 kadına ulaştık. Yerelde üretilen yöresel ürünlerin standardize edilmesini, paketlenmesini, ambalajı her zaman aynı olan, doğal olarak üretilip, Tarım ve Orman Bakanlığı uzmanlarının denetiminden geçerek tüketiciye ulaştırılmasını amaçlıyoruz. Bunun için dijital bir pazar oluşturduk." şeklinde konuştu.

Kooperatif ürünlerinin pazarlandığı "hepyerinden.coop" dijital platformu üzerinden Van'dan arı ürünlerinin, Kahramanmaraş'tan pul biberin, Adana'dan lavantanın, diğer illerden de seçilen ürünlerin bulunabileceğini anlatan Selışık, tüm ürünlerin kadınlar tarafından üretildiğini ve arkasında ciddi emeğin olduğunu ifade etti.

Projelerden faydalanan kadınlardan çok güzel geri dönüşler aldıklarını dile getiren Selışık, "Kadınlar duygularını çok güzel ifade ediyorlar, çok mutlular. Şunu gözlemliyorum. Kadınlarımız ailenin direği. Ailede sözleri biraz daha çok geçiyor. Kadınların kendilerine olan güvenleri giderek artıyor. Bu tür çalışmalarla bir araya gelen kadınlar sadece hayvancılık ya da üretim yapmıyorlar. Aynı zamanda sorunlarını paylaşıyor, birbirinin derdini dinliyor, sorunlara birlikte çözüm buluyorlar. Kooperatifçilik aynı zaman bir dayanışma, iş birliği ve sosyal bir ortamda bulunup duygularını ve deneyimlerini paylaşabilmektir." diye konuştu.

FAO'nun son dönemlerde gıda üretim konusunda önemli faaliyetler yürüttüğünün altını çizen Selışık, şunları kaydetti:

"Kadınlarımız ihtiyaç duyulan ürünleri her zaman üretecek. Gelirleri artacak, sesleri daha çok duyulacak. Ekonomide ufak da olsa bir tuzumuz olacak. Tarım ve Orman Bakanlığımızın çok iyi bir deneyimi, 81 ilde büyük bir teşkilatı var. Onlarla bizim uluslararası tecrübemiz birleşiyor. Sahaya indiğimizde güzel örnekler ortaya çıkıyor. Birleşmiş Milletler'in bu yıl ki sloganı 'Kooperatiflerle daha iyi bir dünya yaratabiliriz' oldu. Türkiye'de bu dayanışmayı projelerle desteklemeye gayret ediyoruz. Doğal kaynakları ve biyolojik çeşitliliği korumayı, gıda güvenliğini, dünyada aç insanın kalmamasını sağlamayı amaçlıyoruz. 2030'da Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları kapsamında mutlaka ulaşmamız gereken bir hedef de dünyada aç insanın kalmamasını sağlamaktır. Bunu ancak birlikte üreterek yapabiliriz. Türkiye o anlamda şanslı bir ülke. Her bölgesinde ayrı bir zenginlik var. Bitki, hayvan, tıbbi aromatik bitkiler, doğal kaynaklarla ayrı birer zenginlik barındırıyor."

- "300 kadına farklı alanlarda eğitim verdik"

FAO'nun Van Proje Koordinatörü Bünyamin Hakan da kadınlara birçok alanda eğitim vererek üretimde söz sahibi olmalarını sağlamaya çalıştıklarını ifade etti.

Van'ın FAO'nun yürüttüğü projelere 2020 yılında dahil olduğunu anlatan Hakan, "Mesleki Eğitimler, Uygulamalı Çiftçi Okulları, Tarımsal Becerilerinin Geliştirilmesi Programı ve iş geliştirme kapsamında kooperatiflerin kurulması alanlarında 2020'den bu yana 300 kadına farklı alanlarda eğitim verdik. Desteklerimiz devam ediyor. Kadınlarımız ürünlerin hasadını yapıyor. Verdiğiniz eğitimlerin ve desteklerin meyvesini alıyoruz. Kadınların daha çok üretime dahil olmasını teşvik etmeye çalışıyoruz. Kadınlar kurduğumuz kooperatifte ürünlerini dijital bir platform üzerinden daha rahat pazarlama imkanına kavuştu." dedi.