Van’ın eşsiz pastası artık tescilli

Geçmişi eskiye dayanan ve özellikle asker ya da hacı uğurlamalarında yolluk olarak bırakılan yöresel tatlı çeşitlerinden Van Pastası, Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından coğrafi işaret tescili aldı.
Özellikle asker ve hacı uğurlamalarının yanında dini bayramlar, hasta ziyaretleri ve düğünlerde ikram edilen Van Pastası, TÜRKPATENT tarafından coğrafi işaret tescili aldı. Kentin mutfak kültüründe önemli bir yere sahip Van Pastasının geçmişi ise çok eskiye dayanıyor. Özellikle üretimde kullanılan un malzemesinin hazırlanması, coğrafi sınıra özgü koşullar taşıyor. Van Pastasının üretiminde kullanılan un; Van Gölü havzasında yetişen tir buğdayının sütte bekletilmesi ve kurutulmasıyla elde ediliyor. Geçtiğimiz yıllarda kendilerini ‘Mavi Fularlılar’ olarak tanımlayan kadınlar, Van yöresine ait yemek kültürünü gün yüzüne çıkarmak için çalışma başlatmıştı. Çalışma kapsamında Van’ın damakta kalan pastasının tescillenmesi için de Van Ticaret ve Sanayi Odası (Van TSO) ile irtibata geçildi. Daha sonra Van TSO tarafından yapılan coğrafi işaret tescil belgesi başvurusu ise Türk Patent ve Marka Kurumunca onaylandı.
Konuyla ilgili İHA muhabirine konuşan Van Ticaret ve Sanayi Odası (Van TSO) Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva, 2014 yılından bu yana kültürel değerlerin ve yöreye ait üretimi olan ürünlerin kayıt altına alınması, tescillenmesi hem ulusal hem de uluslararası alanda bilinirliğinin artırma adına ciddi çalışmalar yaptıklarını ifade etti. Bu yolculuğa ‘Dünyanın En Kalabalık Kahvaltı Sofrası’nı kurmak suretiyle Guinness Rekorlar Kitabına girerek başladıklarını vurgulayan Takva, “Van’da faaliyet gösteren Mavi Fularlılar, klasik Van Pastası ya da asker pastası olarak bilinen pastanın tescili konusundaki talepleri gündeme gelmişti. 2019 yılında Van Pastası tescili sürecine başladık. Bu süreçler zor süreçler. Teknik şartnamesi, hazırlanma biçimleri, pazarlanması, denetimi gibi konular elbette zaman alıyor. Marka Patent Kurumu da bunların tescillenmesi öncesinde donanımın, teknik şartnamenin hazırlanmasını talep ediyor. 2019 yılında Van Pastasının tescil başvurusunu yaptık. 2019 yılından bu yana da özellikle tarihi geçmişi uzun yıllara uzanan Van Pastasının geçen hafta içerisinde ilanı çıktığı bilgisini aldık. Bir süre sonrada tescillenerek belgesinin gönderileceği haberini aldık. Bu mutluluk verici. Adı küçük olabilir, ürün küçük olabilir ama bir yöreye ait ürünün tescillenmesi, o yörenin ürünlerine sahip çıkılması, kurumların buna sahip çıkması, yok olmasını da engelleyen bir karşılığa denk geliyor” dedi.
Van Pastasının kullanılan malzemeler itibariyle bayatlamaması ve uzun ömürlü olmasının önemli olduğunu dile getiren Takva, “Elektriğin olmadığı, sanayiye bağlı ürünlerin kullanılmadığı dönemlerde klasik bir tatlı olarak sofralarımıza geliyordu. Hepimizin damak tadında farklı bir Van tatlısı olarak bilinen bir tarafı var. Biz bu özellikler çerçevesinde katı yağ, un, yumurta ile yapılan ürünün tescillenmesinde memnuniyet duyuyoruz. Önümüzdeki birkaç ay içerisinde bu ilan süreci tamamlanacak ve Van Pastasının da mahreç işaretli çerçevesinde ilimize kazandırmış olacağız. Bu ürün klasik tatlılar sınıfında yer alıyor. Dolayısıyla tüm şartları, teknik özellikleri, hazırlanma biçimi ilgili kuruma gönderildi. Bizde de tamamı kayıt altında yer alıyor. Umuyor ve diliyorum ki belki yüzyıldır Van’da keyifle üretilen klasik Van Pastası tesciliyle Van yeni tescillenmiş bir ürüne daha sahip olmuş olacak. Bu duygularla Van Pastası tescili, özellikle Mavi Fuarlılara ve Van halkına hayırlı olsun” ifadelerini kullandı.

"Şu anda üzerinde çalıştığımız ve tescili bekleyen 10’un üzerinde ürünümüz var"
Van Ticaret ve Sanayi Odasının yöresel ürünlerin kayıt altına alınması ve tescillenmesi konusunda çalışmalarına bundan sonra da devam edeceğinin altını çizen Başkan Takva, “Şu anda üzerinde çalıştığımız ve tescilini almaya çalıştığımız 10’un üzerinde ürün var. Önümüzdeki günlerde 3 ürünün daha başvurusunu göndereceğiz ve kaydını yaptıracağız. Bu süreç devam ediyor. Uzun soluklu bir süreç. Ben emeği geçen Genel Sekreter Yardımcımız Erkan Atacan ve diğer tüm arkadaşlara teşekkür ediyorum. Bu işi uzmanlık düzeyinde takip eden bir düzeye geldik. Tarım ve Orman İl Müdürlüğümüz bu konuda gereken desteği sağlıyor. Yüzüncü Yıl Üniversitesi aynı şekilde destek veriyor. Özellikle teknik şartnamenin hazırlanması, hazırlanma biçimi, yerel üreticilere erişim, onların laboratuvar analizleri, kimyasal bileşenleri konusunda elbette Van’daki kurum kuruluşlarımızdan destekler alıyoruz. Onlara da çok teşekkür ediyorum” diye konuştu.

"Eskiden evlerimizin olmazsa olmazlarındandı"
Mavi Fularlılar Grup Temsilcisi Nuran Demirhan ise Van Pastasının çok eskiye dayandığını ve asker pastası olarak da bilindiğini belirterek, bu pastanın tescilini alabilmek adına 2019 yılında çalışma başlattıklarını söyledi. Demirhan, “Van TSO ile birlikte başlattığımız bu çalışmaları, İhlas Haber Ajansı (İHA) ile gündeme getirdik ve bu sene Van Pastamızın tescilini aldık” dedi.
Van Pastasının ekonomik ve ticari anlamda Türkiye’de yaygın bir şekilde satılmasını istediklerini vurgulayan Mavi Fularlılar üyeleri Hatice Türkmen ve Hilal Dede de, “Eskiden anneannelerimiz, ninelerimiz, annelerimizin evinde kesinlikle olmazsa olmazlardandı. Cevizin, fındığın olmadığı zamanlarda da üzerine şeker dökülürdü. Onu ayrı kılan ise kullanılan yağdı. Van Pastamızın bayatlamamasının nedeni vita yağıydı. Askere, Hac’a gidenlere yolluk olarak yapılırdı. Kolay bayatlamadığı için, bir hafta veya 10 gün süren bir pasta olduğu için tercih edilirdi. Bizler de Van Pastamızın 3 Mart 2021 tarihi itibariyle tescilini aldık, markalaştırdık. Van’ımıza hayırlı olsun” diye konuştular.
Konuşmaların ardından ise Hatice Türkmen tarafından Van Pastasının tarifi ve yapılma şekli anlatıldı.

Van Pastası nasıl yapılır?
8-10 kişilik Van Pastası üretiminde kullanılan bileşenler ve yapılışı ise şöyle sıralandı:
“Van Pastası için; 750 gram un, 200 gram yoğurt, 400 gram toz şeker, 250 gram eritilmiş tereyağı veya katı yağ, 20 gram karbonat, 2 adet yumurta ve bir adet yumurta sarısı (pastaların üzeri için), 100 gram fındık içi kullanılıyor. Yapılışı için; karbonat, yoğurt ve toz şeker 5 dakika karıştırılır. Üzerine sırasıyla yağ ve yumurta ilave edilip karıştırmaya devam edilir. 5 dakika sonra un eklenip 10-15 dakika daha karıştırılır. Hamur karışımından birer kaşıklık parçalar alınarak yağlanmış tepsiye dizilir. Üzerlerine yumurta sarısı sürülüp birer adet fındık içi koyulduktan sonra 170 santigrat derecede 40 dakika kadar pişirilen Van Pastası, fırından çıkartılarak servis edilir.”