Vatandaşın enflasyonu 3 kat arttı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)'in tüketici fiyatlarında yüzde 8.4 olarak açıkladığı enflasyon oranı yıllık yüzde 4'lük hedefe göre yüzde 100'ün üzerinde bir sapmaya işaret ederken, "vatandaşın enflasyonu" olarak tanımlanabilecek mutfakta ve kiradaki enflasyon ateşinin çok daha yüksek olduğunu gösteriyor.
Dar ve orta gelirlilerin gelirinin yüzde 70'ini alıp götüren gıda ve kira harcamalarındaki yıllık artışların yıllık enflasyon oranının üç katı dolayında olduğu dikkati çekiyor.
Bu arada, tüketici anketleri de alt ve orta gelir gruplarının gelirlerinin yüzde 35'ine yakınını mutfağa, yüzde 35'e yakınını da kira-konut ihtiyaçlarına ayırdığını ortaya koyuyor. Geneldeki fiyat artışlarından çok, mutfaktaki ve konuttaki fiyat artışları nüfusun yüzde 60'ını oluşturan kesimler açısından önem taşıyor. TÜİK'in ayrıntılarını kamuoyuna açıklamadığı mutfak ve barınma ile ilgili mal ve hizmetlerin 2007'deki fiyat artışları, ortalama yüzde 25'in üstünde bir enflasyona işaret ediyor.
İktisatçı Mustafa Sönmez, 130 dolayındaki gıda maddesinin fiyat artışları üstünden yaptığı analize göre, gıda fiyatlarının yüzde 13'e yakın arttığı 2007'de tüketici, et, sebze, bakliyat ve şekerde düşük fiyat artışları ile karşılaşırken ekmek, makarna, süt, peynir, yağ, narenciye, çay-kahve, sigarada yüzde 25 ile yüzde 30 dolayındaki fiyat artışları ile karşı karşıya kaldı.
-KİRADA YÜZDE 20'YE YAKIN ARTIŞ-
Kira artışları da yüzde 20'ye yakın gerçekleştiğini kaydeden Sönmez'in analizine göre, mutfakta en çok tüketilen ekmekte 2007 fiyat artışı yüzde 19'u bulurken, makarnadaki fiyat artışı yüzde 28'in üstünde gerçekleşti. Bulgur fiyatları yüzde 26 artarken pirinçteki artış yüzde 10 olarak gerçekleşti. Süt ve süt ürünlerinde 2007'de rekor artış yüzde 104 ile beyaz peynirde görülüyor. 2007 süt fiyatları yüzde 16, yoğurt yüzde 19 arttı.
Ette fiyatlar, 2007'de, tüketici için teselli kaynağı oldu. Balık ve tavukta, fiyat artışı bir yana, fiyat gerilemesi olurken, dana eti fiyatları sadece yüzde 4 arttı.
Ayçiçeği yağının yüzde 30 artarken, margarinde yüzde 8.5 artış oldu. Tereyağı fiyatlarında ise yüzde 25'in üstünde artış görüldü.
-LİMON REKOR ARTIŞLA YILI KAPATTI-
Sebze fiyatlarının 2007'de üründen ürüne farklılık gösterdiği, genelde gıda grubundaki yüzde 12.7'lik artışın altında seyrettiği görülüyor. Limon fiyatları rekor düzeyde, yüzde 107 artmış görünürken lahanadaki artışın yüzde 26, havuçtaki artışın yüzde 21'in üstünde gerçekleşti. Sebzede domates fiyatları yüzde 10, ıspanak yüzde 4, patates, soğan yüzde 9 artmış görünüyor.
-MUZ UCUZLADI, NARANCİYE ARTTI-
Meyvede narenciye fiyatları çok artmış görünüyor. 2007'de portakal fiyatları yüzde 34, mandalina yüzde 63 artarken elma fiyatları yüzde 13'e yakın artmış, muz ise ucuzlamış. Kuru yemişte fındık fiyatları yüzde 19, ayçiçeği yüzde 21, leblebi fiyatları yüzde 16 arttı.
Bakliyatta, kuru fasulye yüzde 14, nohut yüzde 7 dolayında fiyat artışı gösterirken mercimekte ki artışın yüzde 30'u aştığı, diğer bakliyattaki artışın da yüzde 47'yi geçtiği görülüyor.
Salça fiyatlarının yüzde 18 dolayında arttığı 2007'de, zeytin fiyatları yüzde 3 artış gösterdi. Şeker fiyatları yüzde 2, balda ki fiyat artışı ise yüzde 29'a ulaştı. Çay fiyatları 2007'de yüzde 13 artarken kahvedeki fiyat artışı yüzde 19'u buldu.
Sigara tiryakileri açısından 2007 yüzde 21'lik zam demek. Rakıdaki artış yüzde 7'de şaraptaki artış yüzde 9'da kaldı.
Alt ve orta gelirli ailelerin bütçesinde yüzde 35 dolayında yer tutan konut giderlerinde de 2007 için yüzde 8.4 olarak ilan edilen ortalama enflasyonun çok üstünde bir enflasyon yaşandı. TÜİK'e göre, 2007'de kira giderleri yüzde 18'e yakın artış gösterdi. Ailelerin su faturasının yüzde 22'yi aştığı 2007'de, tüp fiyatları da yüzde 17.5 arttı. Elektrik ve doğalgaz fiyatlarının 2008'e ertelendiği 2007'de kömür fiyatlarında artış, yüzde 6 olarak gerçekleşti.
-2008 MEMURUN DAHA DA YOKSULLAŞTIĞI BİR YIL OLACAK-
Sönmez, 2007 için yüzde 8.4 olarak açıklanan tüketici fiyat artışının, mutfakta ve kirada, özellikle alt ve orta gelirli grupların tüketim sepetlerindeki ürünler açısından çok farklı olduğunu belirterek, mutfaktaki enflasyonun yüzde 25'e yaklaştığını, kiradaki artışın da yüzde 20'ye yaklaştığı söyledi. Sönmez, "Gelirlerini bu yüksek fiyatlar ölçüsünde artıramamış olan ücretli, memur ve diğer alt orta gelirli kesim için 2007 yine bir yoksullaşma yılı olmuş görünüyor" değerlendirmesi yaptı.
