Vatandaşlık yönetmeliğinde yeni düzenleme

ANKARA (ANKA) - Yurt dışında yaşayan ve on sekiz yaşını tamamladığı halde doğumuna ilişkin Türk makamlarına bildirimde bulunulmayan kişilerin, Türk vatandaşı anne veya babadan dolayı Türk vatandaşlığını kazanmaları, İçişleri Bakanlığı’nın yapacağı inceleme sonucunda mümkün olabilecek.

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik, Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. Anayasa Mahkemesi, Türk anne ve yabancı babadan evlilik birliği içinde 1969 yılında doğan bir kişinin Türk vatandaşı olduğunun tespiti için yaptığı başvurunun reddi işlemine karşı açtığı davada Türk anneden doğanların, bu konuda herhangi başvuruya gerek bulunmaksızın doğumla Türk vatandaşlığını kazandığını, ayrıca kuralın uygulanmasına ilişkin zaman sınırlaması da bulunmadığından 2009 tarihli Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden önce doğan Türk annenin çocuklarının da doğdukları andan itibaren Türk vatandaşlığını kazanmış kabul edilecekleri hükmünü vermişti.

Bakanlar Kurulu’nca yayımlanan yönetmelikle, konuya açıklık getirildi. Buna göre, yurt dışında yaşayan ve on sekiz yaşını tamamladığı halde doğumuna ilişkin bildirimde bulunulmayan kişilerin, Türk vatandaşı ana veya babadan dolayı Türk vatandaşlığını kazanmaları, Bakanlıkça yapılacak inceleme sonucunda tespiti halinde mümkün olacak.

Yönetmelikle, Türk vatandaşlığının kazanılmasına ve kaybedilmesine ilişkin bazı hükümler yeniden düzenlendi. Yönetmeliğe göre, Türkiye’de doğan ve ana ve babanın belli olmaması veya vatansız bulunması ya da milli kanunları gereğince ana ve babadan dolayı vatandaşlık kazanamaması gibi nedenlerle herhangi bir devletin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumundan itibaren Türk vatandaşlığını kazanacak.

Yönetmelik uyarınca, Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması, “yetkili makam kararı”, “evlat edinilme” ya da “seçme hakkının kullanılması” ile mümkün olacak. Bir yabancının Türk vatandaşlığını kazanabilmesi için başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmiş olması, Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini; Türkiye’de taşınmaz mal edinmek, iş kurmak, yatırım yapmak, ticaret ve iş merkezini Türkiye’ye nakletmek, çalışma iznine tabi olarak bir iş yerinde çalışmak ve benzeri davranışlarla teyit etmiş olmak veya Türk vatandaşı ile evlenmek, ailece müracaat etmek, daha önce Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak veya eğitimini Türkiye’de tamamlamak şartlarından birini yerine getirmesi gerekiyor. “Toplum içinde birlikte yaşamanın gerektirdiği sorumluluk duygusu ile davranarak iyi ahlak sahibi olduğunu göstermek, davranışları ile çevresine güven vermek, toplumca hoş karşılanmayan ve toplum değerlerine aykırı kötü alışkanlığı bulunmamak” da Türk vatandaşlığı için gerekli olan maddeler arasında yer alırken toplumsal yaşama uyum sağlayabilecek düzeyde Türkçe konuşabilmek de vatandaşlık şartlarından birini oluşturuyor. Yabancının vatandaşlığa kabulünde “soy durumu” da Vatandaşlık Başvuru İnceleme Komisyonu’nca belirlenecek, yabancının “Türk kültürüne yakınlığı, örf ve adet birlikteliği ile geldiği bölge ve ana veya babanın soyu esas alınarak; Türk soylu, yabancı soylu veya soyu tespit edilemeyen” şeklinde komisyonca belirlenecek.

-YÖNETMELİKTE ‘FUHUŞ’ DÜZENLEMESİ-

Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması için ise yabancının bir Türk vatandaşı ile üç yıldan beri evli olup olmadığı, aile birliği içinde yaşayıp yaşamadığı, evlilik birliği ile bağdaşmayacak şekilde fuhuş yapmak ve fuhuşa aracılık etmek gibi davranışlarının olup olmadığı, Türk vatandaşlığını kazanmasında milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunup bulunmadığı hususları İl Emniyet Müdürlüğü tarafından araştırılacak. Ayrıca, Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı ve eşi, komisyon tarafından ayrı ayrı ve birlikte mülakata tabi tutularak evliliğin gerçek bir evlilik ya da Türk vatandaşlığını kazanmak amacıyla yapılmış bir evlilik olup olmadığı da Vatandaşlık Başvuru İnceleme Komisyonu’nca araştırılacak. Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılmasında yurt dışından yapılan başvurularda ise gerekli incelemeleri ve mülakatları konsolosluk işlemlerinden sorumlu muavin konsolos veya daha üst yetkili tarafından yapılacak. Evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanan kişi, evliliğinin geçersizliğine karar verilmesi halinde Türk vatandaşlığını kaybedecek; ancak, evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancı, Bakanlıkça yapılacak inceleme sonucunda evlenmede iyiniyetli olduğunun tespiti durumunda Türk vatandaşlığını koruyacak.

Anne veya babasına bağlı olarak iradesi dışında Türk vatandaşlığını kaybetmiş olan ve ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde Türk vatandaşlığını kazanmak üzere yazılı bildirimde bulunan kişiler, “seçme hakkını” kullanarak Türk vatandaşlığını kazanabilecekler.

-VATANDAŞLIK ‘ÇIKMA İZNİ’ VE ‘SEÇME HAKKI’YLA KAYBEDİLEBİLECEK-

Yönetmelikte Türk vatandaşlığının kaybı da düzenlendi. Yönetmeliğe göre Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararıyla veya seçme hakkının kullanılmasıyla kaybedilebilecek. Yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanan kişi, Türk vatandaşlığından çıkma izni isteyebilecek. Türk vatandaşlığından çıkma izni isteyen kişi hakkında Emniyet Genel Müdürlüğünden, Kaçakçılık İstihbarat Harekât ve Bilgi Toplama Daire Başkanlığından ve Millî Savunma Bakanlığından arşiv araştırması istenecek, yapılan araştırmaların sonucu aranılan şartları taşıdığı anlaşılan kişilere İçişleri Bakanlığı kararı ile Türk vatandaşlığından çıkma izni verilecek. Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenler ve kendileri ile birlikte işlem gören çocukları, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam edecekler ancak bu durumdaki kişilerin askerlik hizmetini yapma yükümlülükleri ile seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme ve muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları olmayacak. Çıkma izniyle vatandaşlığını kaybedenlerin sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalacak. Çıkma izniyle vatandaşlığını kaybedenler, Türkiye’deki ikamet, seyahat, çalışma, yatırım, ticari faaliyet, miras, taşınır ve taşınmaz iktisabı ile ferağı gibi konulara yönelik işlemler, ilgili kurum ve kuruluşlarca Türk vatandaşlarına uygulanmakta olan mevzuat çerçevesinde yürütülecek. Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybeden kişilere, talepleri halinde Mavi Kart verilecek.

Yabancı anne veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan kazananlar, doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar, evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar, doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar, sonradan Türk vatandaşlığını kazanmış anne veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazananlar 18 yaşını doldurmalarının ardından üç yıl içinde yazılı bildirimde bulunmaları halinde Türk vatandaşlığını “seçme hakkı” ile kaybedebilecekler. Ancak Türk vatandaşlığının kaybı, kişiyi vatansız kılacak ise seçme hakkı kullanılamayacak.

Yönetmeliğe göre herhangi bir nedenle bir veya birden fazla yabancı devlet vatandaşlığını kazanan kişilerin, yurt içinde yerleşim yerinin bulunduğu nüfus müdürlüğüne, yurt dışında ise dış temsilciliklere yazılı bildirimde bulunması gerekiyor. Çok vatandaşlığa sahip Türk vatandaşlarının diğer vatandaşlıklarını herhangi bir nedenle kaybetmeleri durumunda da nüfus müdürlüklerine ya da dış temsilciliklere bildirimde bulunması gerekiyor.(ANKA)